Beyaz tozun 'kara' yolu...

Birleşmiş Milletler'in (BM) hazırladığı son raporlara göre, Afganistan'da uyuşturucu üretimi yüzde 65 oranında arttı. Dünyada dolasan 'toz'un Afganistan kaynaklı olan bölümü de yüzde 80'e ulaştı. Aslında bu rakamlar biraz kafa karıştırıyor. Zira uyuşturucu üretiminin oıuınc geçmek için ülkede sürekli yeni düzenlemeler yapılıyor. Buna rağmen üretim artıyor. Devlet Başkanı Hamid Karzai uyuşturucu üretimi ve kullanımının önüne geçmek için büyük caba harcıyor. Mesela, ülkede afyon ekimini engellemek için diğer tarım ürünlerine ciddi para destekleri veriliyor. Afgan çiftçisi kilo basına buğdayda 2, pirinçte 3 dolar destek alıyor. Bu paraların bir kısmı ABD tarafından karşılanıyor. Fiyatların yüksek olması, tarıma desteğin uyuşturucu ile mücadele kapsamında tutulmasından kaynaklanıyor. Hükümetin resmi verilerine göre, Afganistan'da 264 bin aile uyuşturucu üretimi yapıyor. Bunda en büyük payı bölgesel komutanlar ve 'mellak' denilen arazi sahipleri alıyor. Çünkü tarlalardan çıkan ürünün ilk pazarlayıcısı bunlar.

Afganistanİran Pakistan üçgenindeki coğrafya, bölgenin en önemli uyuşturucu merkezi. Uçsuz bucaksız çöller depolama alanı olarak kullanılıyor. Ham ya da islenmiş uyuşturucunun fiyatı Afganistan içinde dolaştıkça artıyor. 150-200 dolar olan eroinin kilosu Iran, Tacikistan veya Pakistan sınırına yaklaştıkça iki, hatta 5c katına çıkıyor. Sınırı geçen her uyuşturucu paketi daha da zamlanıyor.

Afganistan'da üretilen ve dünyada binlerce kişinin hayatını karartan uyuşturucu, Pakistan üzerinden Güneydoğu Asya'ya, Umman Denizi yolu ile Ortadoğu ülkelerine. Iran üzerinden Türkiye, Avrupa ve Amerika'ya ulaştırılıyor. Orta Asya ülkeleri üzerinden de Rusya ve oradan Batı'ya giden bir yol daha var. Uyuşturucu trafiğinden en çok etkilenen ülke ise Tacikistan. Zira bu ülke ile Afganistan arasında 1206 kilometrelik sınır bulunuyor. Bu kadar geniş ve konınaksız alan kaçakçılar için bulunmaz bir güzergâh oluşturuyor.

Türkiye'yi en çok ilgilendiren güzergâh, İran üzerinden geçeni. Çünkü İran'a ulasan uyuşturucu, buradan katırlar veya araçlarla Türkiye'ye sokuluyor. Basta Van'ın Başkale ilçesi olmak üzere birçok yoldan uyuşturucu ülkemize giriyor. Türkiye, uyuşturucu ile mücadelede önemli basanlar gösteriyor. Sınırda uyuşturucu gidişlerinin yapıldığı Van'daki 23 köy ve 30 büyük aile bu amaçla sürekli takip altında tutuluyor, istihbarat kaynaklanna göre, güvenlik güçlerinin başarılı operasyonları uyuşturucu güzergâhının kısmen değişmesine sebep olmuş. İran'dan Kuzey Irak'a aktarılan uyuşturucu, buradan Suriye ve Akdeniz üzerinden Avrupa ülkelerine ulaşıyor. Bu yeni yol haritasının, pek güvenli olmasa da uyuşturucu tacirleri için yeni çıkış kapısı olduğu ileri sürülüyor.

Afganistan-İran-Kuzey Irak hattındaki uyuşturucu trafiğinin önemli bir kısmı Cumhur Yakut'un elinde. 2000 yılından beri aranan Yakut, ABD'nin dünyadaki uyuşturucu kaçakçıları listesine en önemli dördüncü kişi olarak geçmişti. Yakut'un Türkiye'de en etkili olduğu yerler Van ve İstanbul.

Afganistan'da üretilen uyuşturucu dünyanın her tarafına yayılıyor. Bu şekilde kendi geleceğini tartışmalı hâle getiren Afganistan, kurtuluşu uyuşturucuya mı bağlıyor, yoksa yeni alternatifler geliştirebilecek mi? İste bu soru, Afganlılar kadar bütün dünyanın kafasını meşgul ediyor.

Aksiyon