Ziyaretin önemli gündemini ekonomik ilişkilerin oluşturması bekleniyor. Türkiye ile Hindistan arasında ekonomik alanda gelişen ilişkiler Indian Oil firması ile Çalık Holding arasındaki ortaklıkla dikkatleri çekerken Hindistan'ın Ankara Büyükelçisi Raminder S. Jassal, Türkiye'deki yatırımlarının süreceğini söyledi. Türkiye'yi 'bölgede enerjinin merkezi' olarak tanımlayan Büyükelçi Jassal, önümüzdeki dönemde daha fazla Hintli firmaların yatırım için Türkiye'ye geleceğini belirtti. Türkiye'nin şu ana kadar nükleer enerji kullanmamasını 'Kendi tercihidir.' sözleriyle değerlendiren ve diplomatik davranarak yorum yapmayan Jassal, 'Biz 1957'de kendi imkânlarımızla nükleer enerjiden yararlanmaya başlamıştık.' diye eklemeyi ihmal etmedi. Bir ay önce ABD ve Fransa ile imzaladığı nükleer enerji işbirliği anlaşmalarıyla dikkat çeken Hindistan, geçtiğimiz hafta uzaya insansız araç göndererek tekrar gündeme geldi. Erdoğan, Asya'nın yükselen bu yıldızını 21-24 Kasım tarihleri arasında ziyaret edecek. Geçtiğimiz hafta görevine başlayan Büyükelçi Jassal, ziyaret öncesi iki ülke ilişkileriyle ilgili Zaman'a değerlendirmelerde bulundu. Ankara'ya gelen birçok büyükelçi mülakat vermek için aylarca beklerken şimdiye kadar Hindistan adına önemli vazifeleri üstlenen Jassal, Başbakan'ın ziyareti sebebiyle buna lüzum duymadı. ABD ile Rusya'daki büyükelçiliklerde ikişer defa görev aldıktan sonra İsrail'de de büyükelçilik yapan Jassal, son olarak ülkesinin Amerika ile nükleer müzakerelerini yürütüyordu.
Türkiye, Hindistan için ne anlam ifade ediyor?
Öncelikle Hindistan'ın Türkiye ile çok eski tarihî bağları var. Kurtuluş Savaşı'nda Türkiye'yi destekledik. Türkiye'yi demokratik, modern ve seküler bir ülke olarak görüyoruz; bu anlamda Hindistan'la çok benzeşiyorlar. Türkiye'yi aynı zamanda modern ekonomik bir ortak olarak görüyoruz. Yani Hindistan Türkiye'ye birçok açıdan bakıyor; tarihî, siyasî, ekonomik ve enerji güvenliği. Çünkü Türkiye petrol ve enerji alanında çok büyük bir rol oynuyor. Türk kültürü Hindistan'ın gözünü kamaştırıyor. Tüm bunları bir araya getirdiğiniz zaman Hintli liderlerin ve halkın gözünü Türkiye'ye çevirmesi için birçok sebep var.
Bu bağlara rağmen iki ülke arasındaki ilişkiler yeterli mi?
Her işbirliğinin çeşitli boyutları vardır. Her biri bir tuğladır. Bunlar bir araya gelerek binayı oluşturur. Ticaret hacmi 4-5 yıl öncesinde 600 milyon dolar idi; şimdi ise 3 milyar dolar civarında. Hindistan, Türkiye'de ekonomik faaliyet olarak daha çok görünmeye başladı. Örneğin bizim Indian Oil'in Ceyhan projesi için 5 milyar dolar yatırım planı var. Bu yatırım rafineri, boru hattı ve muhtemelen Petro-kimyadan oluşacak. Bu sadece bir örnek. Sabiha Gökçen Havalimanı işletmesini kazanan konsorsiyumun bir ortağı da Hindistan'dan. (Altyapı şirketi GMR). Tata gibi ulaştırma şirketleri de Türk pazarıyla yakından ilgilenmeye başladı. Bina için tüm parçalar ortada, bunları birleştirmek gerekiyor. Çünkü bu ilişki kesinlikle çok büyük bir potansiyele sahip.
Peki bu potansiyelle neler gerçekleşebilir?
Bundan iki taraf da yararlanacak. Türkiye ile Hindistan uluslararası arenada birlikte daha yakın bir rol oynayabilecek. Ayrıca iki ülke günümüzün küresel sorunlarıyla da ilgilenebilir. Terör sorunu ve radikalizm, güvenlik gibi. Geçenlerde bir Hint gemisine korsanlar saldırdı. Hindistan'a giden bir Türk gemisi Yemen yakınlarında saldırıya uğramış. Bu gibi iki ülkenin ortak çözüm arayabileceği sorunlar var.
ABD'de Hindistan'ın nükleer müzakerelerini yönettiniz. Türkiye ise nükleer enerji konusunda adımlar atıyor. Böyle bir zamanda Ankara'ya gelmeniz tesadüf mü?
Siz buna çok fazla anlam yüklüyorsunuz. 30 yıl boyunca Hindistan'ın diğer ülkelerle normal bir nükleer ilişkisi yoktu. Durum şu anda tamamen değişti. ABD ve Fransa ile ikili anlaşmalar imzaladık. Aralıkta da Rusya ile imzalayacağız. Dünya şunu anladı: Hindistan ekonomisi yıllık yüzde 9 gibi büyük bir oranla büyüyor. Yani enerjiye ihtiyacımız çok arttı. Nükleer, en temiz enerji çeşitlerinden bir tanesi.
Türkiye de Hindistan gibi gelişen bir ülke. Enerjiye ihtiyacı var. Ancak dünyanın önde gelen ülkelerinin kullandığı nükleer enerjiyi daha gündemine yeni aldı. Bu bir eksikli mi?
Türkiye'nin tercihi bu yönde olmuş. Her ülkenin liderleri bir karar verir. Belki daha ucuz bir enerji bulur ya da enerjiyi çeşitlendirmek ister. Türkiye'nin öncelikleri nelerdir, enerji konusunda ne yapmak istiyor; bunlar için çok yeniyim. Biz ilk nükleer reaktörü 1957'de yapmıştık kendi imkânımızla ve enerji üretimine başlamıştık. Bunu yapan ilk Asya ülkesi. Çin ve diğer bütün Asya ülkelerinden önce.
Indian Oil, Çalık Holding ile Ceyhan'da rafineri kuracak. Benzer yatırımların arkası gelecek mi?
Hint firmaları dünyanın her yerinde enerji ortaklığı işbirliği yapma arayışında. Başka projelerin gerçekleşeceğini umuyorum. Çünkü Türkiye de bölgesinde giderek enerjinin merkezi oluyor. Ben bu yatırım trendinin kesinlikle devam edeceğine inanıyorum.
Yatırımlar enerjiyle mi sınırlı kalacak?
Hayır elbette. Otomotivde güçlüyüz. ABD'ye bile ihraç yapıyoruz. Yüksek teknoloji, bilgisayar ve yazılım alanları. İşbirliği alanı çok geniş. Burada önemli olan Türk ve Hintli işadamlarını buluşturmak. Onlar bir araya geldiği zaman en uygun işbirliği bulacaklardır. Biz diplomatlara düşen görev insanları bir araya getirmek, buluşturmak.
Türkiye, BM Güvenlik Konseyi geçici üyeliğini yürütecek. Bölgesinde aktif bir dışpolitika izliyor. Bunu nasıl değerlendiriyorsunuz?
BM oylamasında bir Türkiye'yi destekledik. Türkiye'nin çok yapıcı ve olumlu bir rol oynadığını düşünüyoruz. İsrail-Suriye sorununa arabuluculuk yapıyor; tüm bu çabaları memnuniyetle karşılıyoruz, takdir ediyoruz.
Ortak 9 bin kelimemiz var
Büyükelçi Jassal, Türkçe ile Hintçe arasındaki ortak kelimelerin çokluğuna dikkat çekiyor. Geçen hafta bir mağazada 'mal kabul' levhasını gördüğünü aktaran Jassal, bu kelimeleri hemen anladığını dile getiriyor. Büyükelçi, aklına gelen diğer bazı ortak kelimelere şunları örnek gösteriyor: Dünya, kısmet, kitap, dost, cihan, terzi. Raminder Jassal şu anda Moskova'da görev yapan Türkiye'nin eski Delhi Büyükelçisi Halil Akıncı'nın bu konuda bir araştırma yaptığını ve iki dil arasında 9 bin ortak kelimenin tespit edildiğini kaydediyor.
Mevlid Kandili, resmî bayram
Büyükelçi Jassal, ülkesindeki din çeşitliliğine vurgu yapıyor. 'Yüzyıllardan beri çeşitli dinler Hindistan'da barış içinde yaşadı.' diyen Jassal, Endonezya'dan sonra en fazla Müslüman'ın Hindistan'da yaşadığını dile getiriyor. Hindistan'da 1947'den beri kırılmayan bir demokrasi bulunduğunu kaydeden Jassal, üç kez Müslüman cumhurbaşkanının görev aldığını hatırlatıyor. Dinî bayramların ülkede herkes için tatil olduğu bilgisini veren Jassal, Hz. Muhammad'in (sas) doğumunun da resmî bayram olarak kutlandığını belirtiyor.
Erdoğan, Hindistan'ın Silikon Vadisi'ni gezecek
Başbakan Erdoğan'ın 20 Kasım Perşembe akşamı Delhi'ye uçması bekleniyor. Devlet erkanıyla görüşmeler gerçekleştirecek olan Erdoğan, Agra'da Taç Mahal'ı gezdikten sonra Hindistan'ın teknoloji üssü konumundaki ve 'Silikon Vadisi' olarak adlandırılan Bangalore'yi ziyaret edecek.
Zaman
