Dünya genelinde yaşanan ekonomik krizin etkisiyle dev bankalar teker teker batarken Türk bankaları ne durumda? Krediler geri mi çağrılıyor, bankalardan paralar çekiliyor mu?
Bu soruların cevabını Milliyet Gazetesi Yazarı Güngör Uras bugünkü yazısında verdi...
İşte o yazı...
Kriz fırtınası esmeye başlayalı beri halkımız bankaların durumuna daha çok ilgi duymaya başladı.
Öyle ya... Dünyanın en sağlam bankaları olarak bilinen İsviçre bankaları bile dökülüyor. Bizim bankalarımız ne durumda?
Son dönemlere doğru, yanlış söylentiler yayılıyor: Bankalardan çok para çekilmiş. Bankalar kredileri kesmiş, hatta geri topluyormuş. Yabancı bankalar topladıkları paraları yurt dışına postalıyormuş.
Bankaların sendikasyon kredisi (dış borcu) büyükmüş. Merkez Bankası?nın döviz rezervi eriyormuş. Tüketiciler kredi yükü altında eziliyormuş?
Söylenti değil, rakamlar...
BDDK (Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu) Başkanı?nın işaret ettiği gibi, bu tür asılsız söylentiler banka sistemini ve ekonomiyi yaralıyor. Tüm veriler BDDK, Merkez Bankası ve Bankalar Birliği tarafından izleniyor ve yayımlanıyor.
BDDK Başkanı geçen hafta sonu açıklama yaptı: Kriz fırtınasının estiği son 1.5 ay içinde, banka kredileri azalmamış, artmış. Mevduat ise azalmış.
?Söylentilere değil, rakamlara bakmak gerekir? diyerek, bankacılık sektörüyle ilgili bilgileri sizlerle paylaşıyoruz.
Kredi ve mevduatta büyük değişim yok
BDDK?nın yayımladığı günlük rakamlara göre 7 Kasım 2008 tarihinde bankalardaki mevduat hesaplarında 442.6 milyar YTL tutarında YTL ve döviz mevduatı var.
Bankaların toplam kredileri ise 374.3 milyar YTL. Bunun 267.6 milyar YTL?si YTL kredi, 106.6 milyar YTL?lik bölümü döviz kredisi. BDDK?nın rakamlarına bakılır ise eylül ayı sonundan bu yana kredilerde geri çağırma, kredileri geri toplama gibi bir hareket yok. Ancak unutulmasın, burada verilen rakamlar toplu rakamlar. Mutlaka bazı bankalar, bazı müşterilerine farklı yaklaşım içinde olmuşlardır. Hiç geri çağırma yok, hiç kredi kapama yok demek yanlış olur.
Tüketiciler ihtiyaç kredisi yükü altında
Merkez Bankası?nın açıklamalarına göre geçen ay sonu itibariyle tüketicilerin bankalardan kullandıkları kredilerin toplamı 83 milyar YTL?ye, kredi kartı borçları 32.3 milyar YTL?ye ulaştı. Toplam tüketici kredileri yıl başından bu yana 10 ayda 24.0 milyar YTL (yüzde 26.2) arttı. Dikkati çeken, artışın ihtiyaç kredileri ile kredi kartı borçlarında gerçekleşmesi. Konut kredileri bir varlığa dayanıyor. Kredi konut için alınıyor. Ama ihtiyaç kredileri ile kredi kartı borçları genelde günlük yaşamı sürdürmek için kullanılıyor.
Yabancılar mevduatı dışarı göndermiyor
Türkiye?de bankalar ne kadar mevduat topluyor? Ne kadar kredi veriyor? Hazırladığım bilgiler Bankalar Birliği?nin 2008 yılı haziran sonu verileri. Mevduatın yüzde 36?sı kamu bankalarında, kamu bankaları kredilerin yüzde 23?ünü kullandırıyor. Mevduatın yüzde 50?si özel bankalarda. Özel bankalar kredilerin yüzde 57?sini kullandırıyor. Mevduatın yüzde 14?ü yabancı bankalarda. Yabancı bankalar kredilerin yüzde 20?sini kullandırıyor. 3 kamu bankamız var. Özel bankalarda öne çıkan 4 bankamız var. Yabancı bankalardan da 6?sı mevduat toplama ve kredide diğerlerinin önünde gidiyor.
Yabancı daha iddialı
Bankaların topladıkları mevduatın ne kadarını ekonomiye aktardıkları önem taşır. Mevduat bankaları topladıkları 100 YTL mevduata karşı 10 YTL kredi verir durumundadır. Buna kredi/mevduat oranı denir.
Türkiye?de en fazla mevduat toplayan banka Ziraat Bankası?dır. Haziran sonunda bankanın mevduat toplamı 75.8 milyar YTL?dir. Buna karşılık 26.2 milyar YTL kredi kullandırmıştır. Kredi/mevduat oranı yüzde 35 gibi çok düşük bir orandır. Çünkü Ziraat, topladığı mevduatı büyük ölçüde kamu kâğıdına bağlamaktadır.
Üç kamu bankasının ortalama kredi mevduat oranı yüzde 52 iken, özel bankaların yüzde 92, yabancı bankaların yüzde 111?dir. Buna göre yabancıların topladıkları mevduatları yurtdışına göndermedikleri, mevduatın üzerine diğer kaynaklardan sağladıkları imkânları da ekleyerek en yüksek oranda kredi kullandıkları anlaşılır.
Haziran sonunda tüm bankaların krediler toplamı 324 milyar YTL iken menkul değerler cüzdanının (Hazine bonosu ağırlıklı tahvil ve bono hesabı) 181 milyar YTL olması ilgi çekicidir.
