Alain Gresh
26 Ekim Pazar günü öğleden sonra Amerikan silahlı güçlerine ait helikopterler Suriye?ye bir saldırı düzenledi. Suriye televizyonu, dört helikopterin Irak sınırındaki Ebu el Kemal bölgesine hava saldırısı yaptığını bildirdi. Bir bina hedef alınmıştı ve yetkililere göre aralarında karısı ve üç çocuğuyla birlikte bir bekçinin de bulunduğu sekiz sivil hayatını kaybetmişti. Helikopterler sonra Irak?a döndü. Bu çöl bölgesinde, Irak?la Suriye arasında bir yıl önce açılan bir sınır geçiş noktası bulunuyor.
Resmi bir Suriye kaynağı, ?Suriye?nin bu saldırıyı doğruladığını ve kınadığını, saldırıdan ve saldırının sonuçlarından Amerikan güçlerini sorumlu tuttuğunu ve Irak hükümetine sorumluluklarını yerine getirmesi, bu tehlikeli saldırıyla ilgili hemen bir soruşturma başlatması ve Irak topraklarının Suriye?ye karşı saldırılar için kullanılmasını önlemesi için çağrıda bulunduğunu? açıkladı ve şöyle devam etti:
?Suriye Dışişleri Bakan Yardımcısı, Amerikan elçisini çağırmış, ona Suriye?nin bu tehlikeli saldırıları protesto ettiğini bildirmiş ve tek sorumlu olarak Amerikan yönetimini gördüğünü söylemiştir. Aynı konuyla ilgili Irak elçisi de çağrılmıştır.?
Suriye, 28 Ekim Salı günü Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi?ne şikâyette bulunarak Birleşmiş Milletler?i sorumluluklarını yerine getirmeye davet etti. Hükümet de Şam?daki bir Amerikan okuluyla birlikte Amerikan Kültür Merkezini kapattığını duyurdu. 30 Ekim Perşembe günü Suriye başkentinde bu saldırıya karşı protesto gösterileri yapıldı.
Irak?ın durumu ikircikli. İlk günlerde bazı yetkililer saldırıyı onaylar gibiydi, ama Lübnan gazetesi The Daily Star?daki (30 Ekim) (1) bir makalede yazılanlara göre, Bağdat Hükümet Sözcüsü, ülkesinin, sınır komşularına yapılacak saldırılar için topraklarının kullanılmasına izin vermeyeceğini, bunun anayasaya aykırı olduğunu söyledi. Öte yandan Irak parlamentosu da, Suriye ile Irak arasındaki ilişkilerin, 26 yıldan sonra ilk kez Şam?da bir Irak büyükelçiliğinin kurulmasıyla güçlendiği bir dönemde yapılan operasyondan rahatsızlık duydu. Bu tavırlar, 31 Aralık 2008?den sonra Amerikan güçlerinin statüsünü saptayacak olan bir Amerika-Irak anlaşmasının onaylanmasıyla ilgili olarak Irak?ta yapılan ateşli tartışmaya yazılıyor.
3 Kasım tarihli Daily Star gazetesine göre her iki ülkenin dışişleri bakanları telefonla görüşecek ve gerilimi düşürmeye çalışacaklardı (2).
İsrail?den de bir görüş: ?Birleşik Devletler tarafından bir uyarı yapıldı. Geçen haftaki bir basın toplantısında, Irak?ın batı bölgesinde görev yapan üst düzey bir Amerikalı kumandan, Ürdün ve Suudi Arabistan?ın Amerikan taleplerine yanıt vermesi ve sınırlarını kapatmasıyla birlikte Suriye sınırında sıkıntı yaşanacağını öngörüyordu. Modus operandi, ?hedeflenen cinayetler? konusundaki İsrail stratejilerini hatırlatıyor: Operasyonun başarısından sorumlu komandoların eşlik ettiği hava vuruşlarıyla, fiili bir bilgi ve işlem bileşimi.? (3) (?)
Gazeteci bundan sonra Suriye?ye karşı düzenlenen farklı eylemleri hatırlatıyor:
?İsrail, 2007 Eylül ayında Suriye?deki nükleer bir siteye yaptığı saldırıyla, Birleşik Devletler?in önüne geçti; geçtiğimiz Şubat ayındaki İmad Mugniye cinayetinden, iki ay önceki General Muhammed Süleyman cinayetine kadar, Suriye toprakları üzerinde gerçekleşen çeşitli gizemli olaylardan söz bile etmiyoruz. (?)
Tüm bu operasyonların ortak paydası, hiç kimsenin artık Suriye?yi ciddiye almaması; çünkü düzenli olarak egemenliği ihlal ediliyor. Büyük bir olasılıkla iç durumu hiçbir zaman bu kadar istikrarsız olmadı.
Bu istikrarsızlık, İsrail?le Lübnan arasında çoktan gerilmiş olan havayı ağırlaştırdı. İsrail Askeri İstihbarat Şefi Amos Yadin, Pazar günü, Suriye?yle Hizbullah arasındaki gizli silah trafiğinin devam ettiğini açıkladı. Savunma Bakanı Ehud Barak ise İsrail?in, özellikle Hizbullah?ın karşı hava saldırıları için hazırlanma çabalarını göz önüne alarak, Suriye?nin silah şebekesine saldırmaya hazır olduğunu bildirdi.?
Joshua Landis, 26 Ekim?de ?Syria Comment? adlı sitesinde sıcak bir çözümleme yapıyor:
?Bush yönetimi son günlerde iktidara tırmanma eylemlerini sürdürür görünüyor. Suriye?ye yapılan hava saldırısı (?) Kuzeybatı Pakistan örneğinde olduğu gibi, resmen savaşta olmayan ülkelere düzenlenen yeni bir saldırılar çizelgesine yazılacak.
2007 yılının sonunda, Irak koalisyon birliklerine kumanda eden General David Petreus, Suriye?nin Irak?taki şiddete son vermek için işbirliği yapmasını olumlamıştı: ?Suriye, sınırındaki yabancı militanların sayısını azaltmak için önlemler aldı? (Voice of America, 6 Aralık 2007).?
Joshua Landis 2 Kasım tarihli bir yazısında da ortada dolaşıp duran, özellikle de İsrail tarafından sahiplenilen haberlere değiniyor. Bu haberlere göre saldırı, Washington ve Şam tarafından düzenlenmiş... olabilir. Ama haberleri inandırıcı bulmuyor ve nedenlerini de açıklıyor.
Sonuç olarak bu Amerikan saldırısının gerekçelerini açıklamak oldukça güç; ama uluslararası hukuka tamamen karşı olan bu eylem bize, 4 Kasım?da seçilen aday kim olursa olsun, Bush yönetiminin 20 Ocak?a kadar iktidarda kalacağını unutturmamalı?
Bir başka cephede, insan hakları cephesinde, Suriye gazetesi el Vatan, 3 Kasım?da, muhalif bir avukata dayanarak verdiği haberde, muhalif Mişel Kilo ve Mahmud İsa?nın kırk sekiz saat içerisinde serbest bırakılacağını yazıyor. Biz burada pek çok kez, Başkan Beşar el Esad?la yaptığımız görüşmede de olduğu gibi, Mişel Kilo?nun durumundan söz ettik. Bu iyi haber doğruysa, aynı zamanda 2 yıldan fazla hapis cezasına çarptırılan birçok aydının ve muhalefet üyesinin mahkûmiyetini de etkileyecektir (29 Ekim ?Human Rihts Watch?nın açıklaması, ?Syria: Harsh Certences for Democratic Opposition?, 30 Ekim).
Notlar:
(1) ?Questions swirl over American stonewalling about Syria raid?
(2) ?Damascus, Baghdad in talks to ease tensions over deadly American raid?
(3) ?U. S. takes page froom Israel?s book in Syria strike?, Amos Harel, Haaretz, 27 Ekim.
Le Monde Diplomatique, 3 Kasım 2008
[Fransızca orijinalinden Şule Ünsaldı tarafından Sendika.Org için çevrilmiştir]
