AB ''bor''umuzu neden beğenmiyor

REACH Tüzüğü ile AB ülkelerine yaptığımız kimyasal ürün ihracatını zora sokan Avrupa Birliği, son olarak bor ihracatımızın önüne engeller çıkarmaya çalışıyor.

Dünyadaki 4 milyar ton rezervin yüzde 72?sinin Türkiye?de bulunduğu bor madeni, Türkiye?nin geleceği olarak görülüyor. Kullanım alanına bakınca ne kadar stratejik bir ürün olduğunu görmemek mümkün değil. Bor ürünleri uzay ve hava araçları, nükleer uygulamalar, askeri araçlar, yakıtlar, elektronik ve iletişim sektörü, tarım, cam sanayii, kimya ve deterjan sektörü, seramik ve polimerik malzemeler, nanoteknolojiler, otomotiv ve enerji sektörü, metalurji ve inşaat gibi 500?e yakın alanda kullanılıyor. Bor ürünlerinin yüzde 80?e yakını cam, seramik-frit, tarım ve deterjan alanlarında tüketiliyor.

Ancak dünyadaki bor rezervleri tükeniyor ve Türkiye tekel olmaya doğru hızla ilerliyor. Böyle bir durumda Avrupa Birliği boru ?Üremeye olumsuz etkili toksik (zehirli) madde? listesine dahil ederek, ihracatımıza büyük bir darbe vuruyor.

İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamülleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Murat Akyüz, AB ülkeleri arasında bor grubu ihracatının yapıldığı en önemli ülkelerin, Belçika, İtalya, Slovenya ve İspanya olarak sıralandığını belirtiyor. 2007 yılında bor grubuna ait toplam ihracatın 250 milyon dolar seviyesinde olduğunu söyleyen Akyüz, AB ülkelerine yapılan ihracatın ise 100 milyon dolarlık bölümünü oluşturduğunu açıklıyor. Bu rakamların da bor ürünlerini kapsadığını, maden olarak yapılan ihracatın dahil olmadığını belirtiyor.

2008?in dokuz aylık döneminde bor grubu ihracatı 265 milyon dolar seviyelerinde gerçekleşti. Bu dönemde AB ülkelerine yapılan ihracat ise 95 milyon dolar oldu. 2007 yılının dokuz aylık dönemiyle karşılaştırıldığında, AB ülkelerine yapılan ihracat yüzde 20 oranında bir artış gösterdi. En önemli kalemler ise borik asit ve disodyum tetraborat pentahidrat. Bu iki grubun 2007 yılı ihracatı 200 milyon doları geçiyor.
Bor türevleri ile ilgili bu gelişmenin özelikle fiili ilk uygulaması 1 Haziran 2008?de başlayan REACH Tüzüğü?nün Kimyasalların İzni ve Kısıtlaması Tüzüğü kapsamında önemli bir sorun olarak karşımıza çıkabileceğini belirten İKMİB Başkanı Akyüz, önemli bir ihracat kalemimizin daha tehditle karşı karşıya kaldığını belirtiyor.

Avrupa Birliği?nde kimyasallara ilişkin mevcut birçok mevzuatı tek bir çatı altında toplayan REACH Tüzüğü?ne göre Türkiye?den AB?ye yapılacak kimyevi madde ihracatında, ihracatçı firmalarımızın, Avrupa Kimyasallar Ajansı?na (AKA) ürünlerini kaydettirmeleri gerekiyor.

Bir kimyasal madde Tüzük kapsamında ?İzne Tabi Maddeler? listesinde yer alırsa, söz konusu maddenin piyasaya sürülmesi aşamasında ajanstan izin alınması zorunlu. ?İzne Tabi Maddeler? listesi REACH Tüzük metninde Ek 14?te (ANNEX 14) yer alıyor. Söz konusu liste şu anda boş olmakla birlikte izin işlevi, çok tehlikeli kimyasalların kullanımı veya pazara sürülmesi durumunda gündeme geliyor. Bu noktada AKA bu kategoride değerlendirilen kimyasalı listeye dahil edebilir hatta kısıtlayabilir veya yasaklayabilir.

Bor ürünlerinin 2007 yılı ihracat değerleri

MADDE ADI TOPLAM DOLAR TOPLAM EURO
ORTO BORIK ASIT (BORIK ASIT) 77.892.302 56.938.876
DIGER DISODYUM TETRABORAT PENTAHIDRAT 150.978.347 111.036.251
DISODYUM TETRABORAT (RAFINE BORAKS) 16.326.698 11.816.412
DIGER SODYUM PERBORATLAR (PERBORAKS) 882 620
245.198.229 179.792.159


2007 yılında AB'ye ne kadar bor ürünü ihraç edildi ($)

BELÇİKA 34.641.765
İTALYA 12.974.053
SLOVENYA 11.566.750
İSPANYA 10.813.290
İNGİLTERE 6.931.716
LETONYA 4.673.548
FİNLANDİYA 4.520.591
POLONYA 4.272.503
İSVEÇ 3.201.620
FRANSA 2.735.640
ROMANYA 751.194
PORTEKİZ 532.421
LÜKSEMBURG 449.600
SLOVAK CUMHUR. 443.875
BULGARİSTAN 438.070
YUNANİSTAN 437.108
LİTVANYA 67.818
TOPLAM 99.451.562



2007 yılı bor cevheri ihracatı

Grup Adı İhracat Değeri
TABİİ SODYUM BORATLAR, KONSANTRELERİ 10.143,92
KOLEMANİT 120.705.352,88
ÜLEKSİT 16.964.569,90
BORASİT 156,59
DİĞER TABİİ BORATLAR, KONSANTRELERİ 2.924,42
Toplam 137.683.147,71



2008 yılı 9 aylık bor cevheri ihracatı

Grup Adı İhracat Değeri
TİNKAL 1.339.025
TABİİ SODYUM BORATLAR, KONSANTRELERİ 11.526
KOLEMANİT 117.078.423
ÜLEKSİT 19.675.810
BORASİT 3.080
DİĞER TABİİ BORATLAR, KONSANTRELERİ 5.465
Toplam 138.113.328