Doğalgaza yapılan yüzde 22.5'lik yeni zamla birlikte bu yıl daoğalgaza yapılan zam oranı yüzde 60'lara dayandı. Kışın yaklaşmasıyla birlikte doğalgaz cepleri yakacak.
Tüketiciler, önceki gece saat 02.00'de açıklanan doğalgaz zammı ile sarsıldı. BOTAŞ, konutlarda kullanılan doğalgaz fiyatına yüzde 22,5, sanayide ise yüzde 22 zam yaptı. Senenin başından bu yana yapılan beşinci zamla, geçen kış ayda 200 yeni lira ödeyen abonenin faturası 350 yeni lirayı geçecek.
Gece yarısı gelen zam konusunda Maliye ve enerji yönetiminin yoğun bir mesai sarf ettiği öğrenildi. Edinilen bilgiye göre, önceki gün geç saatlere kadar ilgili bakan ve bürokratlar konuyu masaya yatırdı. Toplantıda öne çıkan görüş, 'kasımda zam yapılmasın' şeklinde oldu. Bu görüşe paralel, şifahen 'zam yapılmasın' talimatı da verildi. Ancak, bu karar yazıya dökülmediği için uygulamaya konulamadı. Dolayısıyla maliyet hesaplamasıyla oluşan yeni fiyatlar BOTAŞ tarafından zamlı olarak açıklandı. Enerji Bakanı Hilmi Güler, Zaman'a yaptığı açıklamada BOTAŞ'ın, dolar üzerinden aldığı doğalgazı lira olarak sattığını, dolayısıyla dövizdeki artışın, doğrudan maliyetlere yansıdığını belirtti. Bakan Güler, ocaktan itibaren fiyatların düşebileceğini söyledi.
Enerji KİT'leri, gaz ve elektriğin fiyatlarını Yüksek Planlama Kurulu kararıyla 1 Temmuz'dan itibaren döviz, faiz, ham petrol ve enflasyondaki değişimleri dikkate alarak belirlemeye başladı. Karar gereği, doğalgaz fiyatları her ay, elektrik fiyatları ise yılda üç kez tespit ediliyor. Aynı kararla otomatik fiyat sisteminde koordinatörlük görevi Hazine'ye verildi. Uygulamanın başladığı 1 Temmuz'da zam yapması gereken Botaş'a, Başbakanlık'tan izin çıkmamıştı. Bunun üzerine Hazine, Botaş'a resmî bir yazı yazarak, 'Niye zam yapmadın?' diye hesap sordu. Bunun üzerine şirket kasım ayı için fiyatları yeniden belirledi. Konutlarda kullanılan doğalgaz fiyatına yüzde 22,50, sanayide yüzde 22 oranında yapılan zam konusunda Maliye ve enerji yönetiminin yoğun bir mesai sarf ettiği öğrenildi. Zaman'ın edindiği bilgiye göre, önceki gün geç saatlere kadar ilgili bakan ve bürokratlar konuyu masaya yatırdı. Toplantıda, sene başından beri 4 kez artırılan gaz fiyatlarına yeni bir düzenlemenin tepkilere sebep olacağı düşüncesiyle kasımda zam yapılmaması görüşü öne çıktı. Bu görüşe paralel, şifaen 'zam yapılmasın' talimatı da verildi. Ancak, bu görüş yazıya dökülmediği için uygulamaya konulamadı ve gece yarısından itibaren daha önce yapılan maliyet hesaplamasıyla oluşan yeni fiyatlar açıklandı. Aynı toplantıda, Maliye ve Hazine yetkilileri, konuyla ilgili Yüksek Planlama Kurulu kararını hatırlatarak, zammın yapılmasında ısrarcı oldu. Böylece, kasımda doğalgaz fiyatları yeniden artmış oldu. Yeni düzelemeyle Aralık 2007'de İstanbul'da 52 yeni kuruş olan bir metreküp gazın fiyatı 92 yeni kuruşa çıktı. Tüketimin az olması sebebiyle halen faturaya düşük oranlarda yansıyan zamlar, havaların soğumasıyla birlikte artan tüketime paralel faturaları şişirecek.
Doğalgaz fiyatlarıyla ilgili ilginç bir ayrıntı da zammın faturası oldu. Zaman Gazetesi'nin edindiği bilgilere göre, dolar kurunun son günlerde 1,2 YTL'den 1,7 yeni liraya yükselmesi doğalgaz alınan ülkelere ödemeleri zora soktu. Botaş'ın yurtdışından dolar ile aldığı gazı lira ile iç pazara sattığına işaret eden yetkililer, aradaki farkı karşılamanın tek yolunun, fiyatları artırmak olduğunu savunuyor. Yetkililer, zammın yapılmaması halinde ortaya çıkacak zararın 700 milyon dolar olarak hesaplandığını ifade ediyor.
Konuyla ilgili olarak Botaş'tan önceki gece 02.00'de açıklama yapıldı. Buna göre, Yüksek Planlama Kurulu'nca enerji KİT'lerinde 1 Temmuz'dan itibaren maliyet bazlı fiyatlandırma mekanizmasına geçildiğinden, doğalgaz fiyatları 1 Kasım'dan geçerli olmak üzere konutlara yüzde 22,50, sanayiye yüzde 22 oranında yansıyacak biçimde artırıldı. Açıklamada, 'Fiyat artışında, döviz kurunda özellikle son bir ay içinde meydana gelen hızlı artışların yanı sıra petrol ve petrol ürünleri fiyat ortalamalarına endeksli olan doğalgaz alım fiyatlarının, petrol fiyatlarındaki artışlardan 6-9 ay geriden etkilenmesi ve geride bıraktığımız 6-9 aylık dönemde petrol fiyatlarının uzun süre rekor seviyelerde seyretmesi etken olmuştur.' denildi.
Tüketici, mahkemeye götürüyor
Tüketici Dernekleri Federasyonu Başkanı Ali Çetin, 'Botaş'ın borçlarını kapatmak için yapılan zammı' mahkemeye taşıyacaklarını açıkladı. 'Bu, sadece krizin yükünü tüketiciye yüklemek için yapılmış bir zamdır.' diyen Çetin, petrol fiyatlarının dünyada inişe geçtiği bir dönemde yapılan bu zammın 'soygun' olduğunu söyledi. Çetin, 'AKP iktidarı, işverenlere ödeme kolaylıkları sağlıyor, onları destekliyor ancak tüketicileri hiç düşünmüyor. Tüketiciler soyuluyor, tüketicinin sırtından Hazine gelirleri artırılmaya çalışılıyor.' şeklinde konuştu. Tüketiciler Birliği Başkanı Nazım Kaya, doğalgaza yapılan son zamla insanların bütçesinin ciddi anlamda sarsıldığını ifade etti. Kamusal hizmetlerde zamların enflasyon düzeyinde olması gerektiğini vurgulayan Kaya, yapılan zammın, enflasyon oranını aşması halinde haklı bir sebebin olduğunu düşünerek tepkilerini göstermede hassas davrandıklarını kaydetti. Kaya, 'Köprü, su, elektrik, doğalgaz zamlarına her defasında dava açtık. Ancak doğalgaza zam geleceği zaman cebimizi yokladık ve dava açacak harç bedelini bulamadığımızı gördük.' diye konuştu. Tüketici Bilincini Geliştirme Derneği Genel Başkanı Fuat Engin de, doğalgaza yapılan 'haksız' ve 'insafsız' zam oranıyla tüketiciler 'soğuk bir kış geçirmeye mahkum edilirken', tüketicinin aşına da 'soğuk su katıldığını' kaydetti. Türkiye Süt, Et, Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, doğalgaz zammında geri adım atılmazsa sanayicilerin kapasite düşürüp enerji kullanmama eyleminde bulunabileceğini söyledi. Turcas Yönetim Kurulu Başkanı ve Petkim Yönetim Kurulu Başkan Vekili Erdal Aksoy ise doğalgaza yapılan zammın en fazla kendilerine zarar verdiğini; ancak bu kararın doğru olduğuna inandıklarını kaydetti. Zamma bir tepki de anamuhalefet partisi CHP'nin lideri Deniz Baykal'dan geldi. Baykal, 'Bu yapılan zam değil, zulümdür.' ifadesini kullandı.
Sanayici tepkili, tüketici mahkemeye gidiyor
Yapılan zamma tepki gösteren Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, fiyatların sanayici ve esnafı zor durumda bırakacağını kaydetti. Tüketici Dernekleri Federasyonu ise, zammın iptali için mahkemeye gidiyor. Başkan Ali Çetin, petrol fiyatlarının dünyada inişe geçtiği bir dönemde yapılan bu zammı BOTAŞ'ın borçlarını kapatmak için yaptığını ileri sürdü. Çetin, 'Bu, sadece krizin yükünü tüketiciye yüklemek için yapılmış bir zamdır.' dedi.
Rekabet Kurulu: Şirketler benzine zammı hemen, indirimi gecikmeli yansıtıyor
Küresel krizle birlikte petrol fiyatları uluslararası piyasalarda 147 dolar olan rekor seviyeden 60 dolara kadar geriledi. Ham petrolün varil fiyatı hızla düşmesine rağmen benzin ve motorin fiyatlarında aşağı yönlü seyrin sınırlı kalması tartışma konusu olmaya devam ediyor. Şikâyetler üzerine konuyu incelemeye alan Rekabet Kurulu, rafineri ve petrol şirketlerine yönelik ağır eleştirilerde bulundu: 'Dağıtım şirketleri zamları hemen yansıtırken, düşüşleri ise bazen hiç tüketiciye yansıtmıyor.'
Bu maliyetlerle rekabet edemeyiz
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, doğalgaz fiyatlarının bugünün şartlarına göre değiştirilmesini teklif etti. Birlik Başkanı, 'Son zam maalesef üzerimize çok büyük bir yük getirecektir.' dedi. Kriz döneminde en önemli hadisenin üretimin istikrarlı şekilde devamlılığını sağlamak olduğuna işaret eden reel sektörün çatı kuruluşunun başkanı, bunun için de sanayici ve esnafı zor durumda bırakacak olaylardan kaçınılması gerektiğini kaydetti. Hisarcıklıoğlu, 'Fazla bir şey istemiyoruz. Oyunu, rakiplerimizle aynı şartlarda oynamak istiyoruz. Ama iki konuda tersine şampiyonuz: Elektrik ve doğalgaz fiyatları. Biz bugün üretimi nasıl sürdüreceğimizin hesabını yaparken üretimin en büyük girdilerinden birisi olan enerjiye zam yapılabilmesini nasıl izah edebiliriz? Üretimi nasıl sürdüreceğiz? Bütün rakiplerimizden daha pahalı enerji bedeli ödeyerek ihracatı nasıl gerçekleştireceğiz?' diye sordu. Otomatik fiyatlamaya geçilmesi ve 3 ay önceki fiyatların yansıması görüşüne de karşı çıkan Hisarcıklıoğlu, 'Yahu kardeşim bu Allah'ın emri değil ki. Bugünün şartlarına göre ayarlarsın, değiştirirsin. Bakın, petrolün varili 150 dolardan 70 dolara indi. Maliyet ucuzladı. 3 ay önceki maliyeti bugün yansıtma yerine o gün öyle bir kuralı koymuştuk, bugün değiştirebiliriz.' şeklinde konuştu.
'Petrolde düşüş sürerse doğalgaz da ucuzlayabilir'
Enerji Bakanı Hilmi Güler, Zaman'a yaptığı açıklamada, 'Döviz yüzde 30 arttı. Botaş, dolar üzerinden aldığı doğalgazı lira olarak satıyor. Dolayısıyla dövizdeki artış, doğrudan maliyetlere yansıyor. Doğalgazı kârsız satıyoruz.' dedi. Bakan Güler, petrol fiyatlarının yıl sonuna kadar böyle devam etmesi halinde ocaktan itibaren gaz fiyatlarının düşmeye başlayacağını açıkladı. Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Nazım Ekren de, doğalgaza şartlar gereği zam yapıldığı gibi indirime de gidilebileceğini söyledi. Doğalgaz zammının uluslararası anlaşmalardan kaynaklandığını kaydeden Ekren, 'Doğalgaz anlaşmalarına bağlı olarak yapıldığı için artışlar 3-6-9 ay olarak yansıyor.' şeklinde konuştu.
TESK: Enerjideki artış bütün fiyatları etkiler
Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, doğalgaza ve elektriğe yapılan zamların küresel krizin Türkiye'yi etkileyeceği söylentilerini artıracağını söyledi. Palandöken, 'Lokomotif durumdaki doğalgaz ve elektriğe yapılan zamlar bütün fiyatları etkiler.' dedi. Zamların, mevsim itibarıyla tüketimin yoğun olacağı bu aylarda vatandaşı da olumsuz etkileyeceğine işaret eden Palandöken, 'En önemlisi bu zamlar küresel krizin ülkemizi etkileyeceği söylentilerini güçlendirmektedir. Bir an önce halkın alım gücünün yükseltilmesi ve ana girdisi doğalgaz ve elektrik olan işyerlerine de sağlanması şarttır.' diye konuştu.
