Haber Merkezi / TİMETURK
El-Cezire Araştırmalar Merkezi?nin düzenlediği paneller dizisinin bu ayki bölümünde, dünya piyasalarını sarsmakta olan küresel finansal kriz fırtınasının, uluslararası siyaset arenasında bir yer elde etmek istiyorlarsa Araplar ve Müslümanlar için tarihi bir fırsat olabileceği dile getirildi.
Aylık panele katılan uzmanlar, krizin ABD?nin dünya üzerindeki siyasi ve ekonomik hegemonyasını etkileyeceğini belirterek, çok kutuplu bir dünyanın orta vadede kurulabileceğini ifade ettiler.
Çarşamba akşamı düzenlenen ve ?finansal krizin siyasi ve stratejik boyutları? adlı panelde kapitalist sistemin bu krizle birlikte çok sert bir darbe aldığını belirten konuşmacılar, bu darbenin öldürücü bir darbe olup olmadığı ya da aşılıp aşılamayacağı hakkında farklı görüşler serdettiler.
ABD?nin Gerilemesi
Abudabi Arap Para Fonu Müsteşarı Dr. Hazım el-Biblavi, bu krizin dünya ölçeğinde etkilerinin olacağını, bu etkilerin rehabilite edilmesinin uzun zaman almasına rağmen krizin tedavisinin sağlanması durumunda bunun dünya ekonomisinin durumunu düzelteceğini ve kapitalizmin kendisini onarmasını mümkün kılacağını dile getirdi.
Biblavi, Arap sermayesinin son dönemlerde elde ettiği petrol gelirlerinin orta vadede Ortadoğu topraklarında fiili ekonomik değere dönüştürülmesi gerektiğini belirterek bir an evvel siyasi ve ekonomik reformlara yönelinmesi gerektiğini kaydetti.
Öte yandan Arap Körfezi Enerji Merkezi Başkanı Dr. Id bin Mesud el-Cuheni, Arapların ve Müslümanların bu krizden ders almaları ve geçmişte yaptıkları gibi kapitalizmle göbek bağı kurmaması gerektiğini söyledi ve bu ülkeye yeni yatırımlarla girmemesi yönünde uyardı.
ABD?nin askeri ve ekonomik gücünün gerileyeceğini düşünen Cüheni, bunun da ABD?yi, başkalarına kendi düşüncelerini dayatmadan ve zorla bazı şeyleri yaptırmadan Arap ve Müslümanların söylediklerine kulak vermeye iteceğini kaydetti.
Arapların 1945 yılından bu yana hiçbir uluslararası kurum ya da gelişmede kendilerine düşüncelerinin sorulmadığını ve seslerini duyurma imkânını elde etmediklerini belirten Cüheni, ?Bu, Arapların ve Müslümanların gelecekte ekonomilerini yeniden düzenlemeleri hususunda kendilerine verilmiş bir fırsattır, bu fırsatı iyi değerlendirmeleri gerekir.? şeklinde konuştu.
Bilgi Krizi
Ekonomi uzmanı Abdülhayy Zellum ise dünya ekonomisinin küresel olma özelliğinin onu daha da tehlikeli hale getirdiğine değinerek bu krizin aslında bilgiyle finans ve ekonomiyi harmanlayan sistemden kaynaklandığını kaydetti.
Bu krizin kapitalizme vurulmuş öldürücü bir darbe olabileceğini dile getiren uzman, uzun vadede buradan yeni bir finansal sistem çıkabileceğini vurguladı. Uzman, Arapların bu yeni düzende kendi yerleri ve konumlarını ayarlamaları gerektiğini de sözlerine ekledi.
Bu krizin en önemli nedenlerinden birinin bu ekonomiyi zaptu rapt altına alan kanunlardan uzaklaşılması olduğunun altını çizen Zellum, buradan kaotik (sistemsiz) bir sistemin ortaya çıktığını, böylece gelişen parazit bir ekonominin gerçek ve üretken ekonomi üzerinde yük olmaya başladığını kaydetti.
Ürdün Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Merkezinde çalışan ekonomi uzmanı Dr. Muhammed el-Mısri, bu krizin ABD?yi gerek kapitalist sistemin liderliğinden gerekse uluslararası siyasetin yöneticiliğinden ayırması anlamında sarsıcı bir yönünün olabileceğini vurguladı.
Direniş İmkânı
Ancak Mısri, ABD?nin gücünün kırılmasının yükselişe geçen diğer devletlerin çatışma ve mücadele güçleriyle ve bu krizi kutuplar arasında bir dengenin olduğu yeni bir ekonomik düzenin kuruluşuna öncülük edip edemeyecekleriyle ilgili olduğunu söyledi.
Kapitalist sistemin krizde olmadığına değinen Mısri, kapitalizmin adaptasyon ve yaratıcılık konusundaki gücünü halen koruduğunu belirterek, ABD?nin kendisini bu krizden kurtaracak enstrümanlara sahip olduğunu kaydetti.
Aynı çerçevede, Biblavi, kapitalist sistemin başkalarının tahmin ettiğinden çok daha hilebaz olduğuna dikkat çekerek, kapitalist ekonomik sistemin ne bir ideolojisi ne de kutsal kitabı olmadığını, tersine bu sistemin son derece pragmatist bir yapı olması nedeniyle sürekli kendisini geliştirmeye yatkın bir karakter arz ettiğini ifade etti.
Biblavi, Pazar ekonomisinin doğru ve yanlışı deneme yanılma yoluyla test ettiğini belirterek bu krizin de kapitalizmin kendisini onarmasına yardım edeceğini, dünyanın Amerika ile iyi geçinmek zorunda olduğuna işaretle bu krizden en çok zarar gören devletlerin Çin ve Japonya gibi dış ticaret fazlası veren ülkeler olduğunu söyledi.
