2008 yılının Ağustos ayında cari açık, bir önceki yılın aynı ayıyla karşılaştırıldığında yüzde 101,7 oranında artarak 1 milyar 637 milyon ABD Doları'ndan 3 milyar 302 milyon ABD Doları'na yükseldi.
Merkez Bankası'ndan yapılan açıklamaya göre, Alt kalemler itibariyle incelendiğinde, ödemeler dengesindeki dış ticaret açığı bu yılın Ağustos ayında bir önceki yılın aynı ayına oranla yüzde 42,3 artarak 6.485 milyon ABD Doları'na, hizmetler dengesi kaleminden kaynaklanan net gelirler yüzde 14,1 oranında artarak 3.664 milyon ABD Doları'na ve gelir dengesi kaleminden kaynaklanan net giderler yüzde 22,7 artarak 627 milyon ABD Doları'na yükseldi.
Öte yandan, aynı dönemde cari transferlerden kaynaklanan girişlerin yüzde 34,2 oranında azalarak 146 milyon ABD Doları'na düştüğü gözlemlendi.
Bu gelişmeler sonucunda 2008 yılının Ocak-Ağustos döneminde cari açık, bir önceki yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığında yüzde 46,5 oranında artmış ve 23.777 milyar ABD Doları'ndan 34.838 milyar ABD Doları'na yükseldi.
Dış Ticaret Dengesi
Açıklamada şu bilgiler verildi:
'2008 yılı Ocak-Ağustos dönemi verilerine göre ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret dengesi, bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 39,6 artarak 41.632 milyon ABD Doları tutarında açık vermiştir. 2008 yılının sekiz aylık dönemi alt kalemler itibariyle incelendiğinde, altın dahil ithalat (CIF) harcamalarının bir önceki yıla oranla yüzde 35,8 oranında artarak 145.577 milyon ABD Doları'na ulaştığı ihracat (FOB) gelirlerinin yüzde 37,4 oranında artarak 92.489 milyon ABD Doları'na ve tahmini bavul ticareti gelirlerinin ise yüzde 4,1 oranında azalarak 3.752 milyon ABD Doları'na ulaştığı görülmektedir.
Hizmetler Dengesi
Temmuz ve Ağustos ayları tahmini veriler olmak üzere, 2008 yılının sekiz aylık döneminde turizm gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 20,8 artarak 14.346 milyon ABD Doları'na, turizm giderleri de yüzde 8,7 artarak 2.373 milyon ABD Doları'na yükselmiştir. Bunun sonucunda, söz konusu dönemde net turizm gelirleri yüzde 23,5 oranında artarak 11.973 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir.
Hizmetler başlığının diğer önemli bir kalemi olan taşımacılık kaleminde 2007 yılının sekiz aylık döneminde 144 milyon ABD Doları net giriş olmuşken, bu yılın Ocak-Ağustos döneminde 302 milyon ABD Doları tutarında net çıkış gerçekleşmiştir. İçinde bulunduğumuz yıl için taşımacılık kalemi alt kalemler itibariyle incelendiğinde, navlun kaleminde bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 50,4?lük artışla 2.275 milyon ABD Doları net çıkış diğer taşımacılık kaleminde ise yüzde 19,1 oranında artışla 1.973 milyon ABD Doları tutarında net giriş gerçekleşmiştir.
Yurtiçinde yerleşik inşaat şirketlerinin yurtdışında gerçekleştirdikleri inşaat hizmetlerinden kaynaklanan net döviz girişi, 2007 yılının Ocak-Ağustos dönemine oranla yüzde 24,7 artarak 642 milyon ABD Doları olmuştur.
Yurtdışında yerleşik kişilerle gerçekleştirilen sigorta ve reasürans işlemlerine ilişkin verilerden oluşan sigorta hizmetleri kalemiyle ilgili olarak net gider, 2008 yılının Ocak-Ağustos döneminde bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 14,9 azalarak 524 milyon ABD Doları olmuştur.
Bu gelişmeler sonucunda, 2007 yılının sekiz aylık döneminde toplam 9.178 milyon ABD Doları fazla veren Hizmetler Dengesi kalemi, 2008 yılının aynı döneminde yüzde 20,1 artışla 11.024 milyon ABD Doları fazla vermiştir.
Gelir Dengesi
Ücret ödemeleri ve yatırım geliri kalemlerinden oluşan gelir dengesi kalemindeki net çıkış, 2007 yılının Ocak-Ağustos dönemine göre yüzde 20,6 oranında artarak 5.500 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. Yatırım geliri kaleminin altında kar transferlerinden oluşan doğrudan yatırımlar ve faizlerden oluşan diğer yatırımlarda gerçekleşen net çıkış, sırasıyla yüzde 59,6 artışla 1.984 milyon ve yüzde 25,6 artışla 3.888 milyon ABD Doları olurken portföy yatırımlarından kaynaklanan net giriş 443 milyon ABD Doları'na ulaşmıştır.
2008 yılı Ocak-Ağustos döneminde uzun ve kısa vadeli kredilere ilişkin faiz giderleri, bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 16,7 artarak 5.301 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir.
Cari Transferler
Cari transferler kalemi, 2008 yılının sekiz aylık döneminde yüzde 10,4 oranında küçülerek 1.270 milyon ABD Doları giriş kaydetmiştir. Bu dönemde, diğer sektörler kalemi altında yer alan işçi gelirleri 867 milyon ABD Doları gelir kaydederken, diğer transferlerden kaynaklanan net giriş 11 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir.
SERMAYE VE FİNANS HESAPLARI
2008 yılının Ocak-Ağustos döneminde finans hesaplarında gerçekleşen net sermaye girişi, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 87,7 artarak 39.310 milyon ABD Doları olmuştur. Bu dönemde gözlemlenen başlıca gelişmeler aşağıda özetlenmektedir.
Doğrudan Yatırımlar
Doğrudan yatırımlar kalemi altında, Türkiye?deki yabancı sermayeli şirketlerin yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları kredileri ve yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye?de gerçekleştirdikleri gayrimenkul alımlarını da içeren yurtdışında yerleşik kişilerin yurtiçinde yaptıkları net yatırımlar, bir önceki yılın Ocak-Ağustos döneminde 15.624 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmişken bu yılın aynı döneminde yüzde 28,1 azalışla 11.235 milyon ABD Doları olmuştur. Alt kalemler itibariyle incelendiğinde, yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye?de gerçekleştirdikleri net gayrimenkul alımlarının bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 10,6 artarak 1.995 milyon ABD Doları'na yükseldiği tahmin edilirken, Türkiye?deki yabancı sermayeli şirketlerin yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları kredilerle ilgili olarak 43 milyon ABD Doları net kredi kullanımı gerçekleştirilmiştir.
Yurtiçinde yerleşik kişilerin yurtdışında yaptıkları net yatırımlarla ilgili olarak, 2007 yılının sekiz aylık döneminde net 1.833 milyon ABD Doları tutarında yatırım yapılmışken 2008 yılının aynı döneminde yapılan yatırım miktarı 2.188 milyon ABD Doları'na yükselmiştir. Sonuç itibariyle, doğrudan yatırımlar kaleminde 2008 yılının Ocak-Ağustos döneminde gerçekleşen net sermaye girişi, bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 34,4 azalarak 9.047 milyon ABD Doları olmuştur.
Portföy Yatırımları
2007 yılının Ocak-Ağustos döneminde 4.322 milyon ABD Doları net sermaye girişi olan portföy yatırımlarında 2008 yılının sekiz aylık döneminde 1.408 milyon ABD Doları tutarında net giriş gerçekleşmiştir.
Alt kalemler itibariyle incelendiğinde, varlıklar başlığı altında, yurtiçinde yerleşik kişilerin yurtdışında menkul değer alım-satımları ile ilgili olarak, 2007 yılının Ocak-Ağustos döneminde 2.407 milyon ABD Doları net alım gerçekleştirilmişken, 2008 yılının aynı döneminde 330 milyon ABD Doları tutarında net alım yapılmıştır.
Portföy yatırımları kaleminin yükümlülükler başlığı altında yurtdışında gerçekleştirilen tahvil ihraçlarıyla ilgili olarak Genel Hükümet, Ağustos ayında yeni tahvil ihracı veya geri ödemesinde bulunmamış bu nedenle, yedi aylık dönemde 366 milyon ABD Doları olarak gerçekleşen net geri ödeme tutarı Ocak-Ağustos döneminde de aynı kalmıştır.
Yurtdışında yerleşik kişiler, hisse senedi piyasasında bu yılın Ağustos ayında 1.010 milyon ABD Doları tutarında net satım yaparak Ocak-Ağustos 2008 döneminde toplam 2.341 milyon ABD Doları net alım gerçekleştirmiştir. Öte yandan, devlet iç borçlanma senetleri piyasasında bu yılın Ağustos ayında yapılan 239 milyon ABD Doları tutarındaki net satımla birlikte Ocak-Ağustos 2008 döneminde yurtdışı yerleşiklerce toplam 237 milyon ABD Doları tutarında net satım gerçekleştirilmiştir.
Diğer Yatırımlar
Ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan bu kalemde bir önceki yılın Ocak-Ağustos döneminde 12.474 milyon ABD Doları net giriş gerçekleşmişken, 2008 yılının aynı döneminde 31.523 milyon ABD Doları net giriş olmuştur.
Varlıklar
Bu bölümde yer alan ticari kredilerde, ihracat karşılığı yurtdışına açılan kredilerle ilgili olarak, bir önceki yılın sekiz aylık döneminde 549 milyon ABD Doları tutarında net kredi açılmışken, bu yılın aynı döneminde açılan net kredi miktarı 721 milyon ABD Doları olmuştur. Nakit kredilerde yurtdışı yerleşiklerce aynı dönemlerde bir önceki yıl 315 milyon ABD Doları net geri ödeme gerçekleşmişken, 2008 yılında gerçekleşen net geri ödeme tutarı 228 milyon ABD Doları olmuştur.
Bankaların yurtdışı muhabirleri nezdindeki döviz varlıkları, 2007 yılının Ocak-Ağustos döneminde 2.775 milyon ABD Doları artmışken, 2008 yılının aynı döneminde 8.099 milyon ABD Doları artış gerçekleştirmiştir.
Yükümlülükler
2007 yılının Ocak-Ağustos döneminde 15.483 milyon ABD Doları artış gözlemlenen yükümlülükler kaleminde 2008 yılının aynı döneminde 40.115 milyon ABD Doları artış olmuştur.
Alt kalemler itibariyle incelendiğinde, ithalat karşılığı sağlanan ticari krediler kaleminde 2008 yılının Ocak-Ağustos döneminde 5.977 milyon ABD Doları net kullanım kaydedilmiştir. Aynı kalemde bir önceki yılın aynı döneminde 3.394 milyon ABD Doları net kullanım gerçekleşmişti.
Krediler kalemi incelendiğinde ise Uluslararası Para Fonu kredileriyle ilgili olarak Genel Hükümet, Ağustos ayında gerçekleşen 202 milyon ABD Doları geri ödeme ile birlikte 2008 yılı Ocak-Ağustos döneminde 2.456 milyon ABD Doları net kullanım gerçekleştirmiş söz konusu sekiz aylık dönemde yurtdışı piyasalar ve diğer uluslararası kuruluşlardan sağlanan uzun vadeli kredilerle ilgili olarak net 568 milyon ABD Doları geri ödemede bulunmuştur. Ayrıca, 2007 yılının Ocak-Ağustos dönemiyle karşılaştırıldığında, bankacılık sektörünün yurtdışından sağladığı net kredi miktarı yüzde 47,2 artarak 6.587 milyon ABD Doları olmuşken, diğer sektörlerin sağlamış olduğu net kredi miktarı yüzde 24,8 artarak 20.952 milyon ABD Doları olmuştur.
Yurtdışında yerleşik kişilerce Merkez Bankası ile yurtiçinde yerleşik bankalarda tutulan mevduat hesaplarından oluşan mevduatlar kaleminde, bir önceki yılın Ocak-Ağustos döneminde 6.494 milyon ABD Doları net çıkış gerçekleşmişken, bu yılın aynı döneminde 4.354 milyon ABD Doları tutarında net giriş gözlemlenmiştir. Bu dönemde yurtdışı bankaların yurtiçinde tuttukları net mevduat tutarı 5.088 milyon ABD Doları tutarında artmıştır.
Rezerv Varlıklar
Finans hesaplarının son kalemi olan rezerv varlıkların içinde bulunan resmi rezervler, 2007 yılının Ocak-Ağustos döneminde 9.649 milyon ABD Doları artmışken, bu yılın aynı döneminde 2.668 milyon ABD Doları artış göstermiştir.'
