Müslüman Özbek mülteciler için eylem çağrısı

12 Eylül 2008 tarihinde Van'da yaşayan 24 kişilik bir Özbek grubunun Van'daki Güvenlik Şube'de görevli polis memurları tarafından İran sınırındaki ıssız bir yere götürüldüğünü belirten Uluslararası Af Örgütü, orada görünüşte İran devleti ile ilişkisi olmayan, kimliği belirsiz kişiler tarafından tutsak alındıklarını ve ölümle tehdit edildiklerini açıkladı. Güvenliklerinden endişe duyulduğunun belirtildiği açıklamada şu anda kendilerini tutmakta olan kişiler tarafından serbest bırakılmaları halinde, İran yetkililerinin bu grubu Özbekistan'a zorla geri göndermesinden endişelenildiği ifade edildi.

Grup, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) tarafından mülteci olarak tanınan 15'i çocuk 24 Özbek için acil eylem çağrısında bulunan Af Örgütü, Özbekistan'a dönmeleri halinde gruptaki yetişkinlerin tecrit gözaltısı, işkence ve diğer kötü muamelelere maruz kalma riski olduğunu belirtiyor.

'Size burada ihtiyacımız yok!'

Van'daki Güvenlik Şube'de görevli polis memurları, grubu, çocukların okul ihtiyaçları için malzeme dağıtmak üzere Şube'ye çağırmışlar. Grup, iddialara göre Güvenlik Şube'ye geldiğinde bir otobüse bindirilip İran sınırına yakın ıssız bir bölgeye götürülmüştür. Grubu İran bölgesine zorla gönderilmek üzere ıssız bölgeye götüren Türk güvenlik görevlileri, gruba 'Size burada ihtiyacımız yok!' demişler. Vardıklarında, görünüşte İran devleti ile ilişkisi olmayan, kimliği belirsiz bir grup, mülteci grubunu tutsak almış ve ölümle tehdit etmişlerdir.

Özbekistan İslami Hareketi (IMU) ile bağlantıları var

Aslen Özbek olan aileler, 1990'ların sonlarında Özbek yetkililer tarafından, devlet karşıtı etkinlikleri olan bir imam tarafından yönetildiği iddia edilen devlet kontrolü dışındaki bir camide ibadet ettikleri için zulüm ve tutuklanmaktan kaçmak için Özbekistan'dan Tacikistan'a gitmişlerdir. 1999'da Tacikistan'dan Afganistan'a geçmişlerdir ancak oradan da savaş nedeniyle 2001 yılında ayrılmışlardır. Sonunda İran'a ulaşmışlar ve BMMYK tarafından mülteci olarak tanınmışlardır. Grup, 2007 yılında, Özbekistan'a zorla geri gönderilme tehdidi altında oldukları İran'dan Türkiye'ye kaçtı. BMMYK Türkiye tarafından gruptan 22 kişinin mülteci statüsü yeniden tanındı. 2 kişinin statüsü hakkında ise henüz karar verilmedi. Ailelerin, Tacikistan ve Afganistan'da kamplarında kaldıkları silahlı bir muhalif grup olan Özbekistan İslami Hareketi (IMU) ile bağlantıları vardı.

Özbekistan'daki insan hakları durumunu inceleyen Birleşmiş Milletler (BM) İşkenceye Karşı Komite, Kasım 2007'de, işkencenin yaygın ve sistematik olduğunu belirtmiştir. Uluslararası Af Örgütü yıllar boyu sığınmacıların ya da adli şüphelilerin Özbekistan'a zorla geri gönderildiği pek çok vakayı belgelemiştir. Zorla geri gönderilen bu insanların çoğu tecrit gözaltısında tutulmuş bu sebeple işkence veya diğer kötü muameleye maruz kalma riskleri artmıştır. Çoğu kez bu kişiler, işkence altında alınan itirafların kanıt olarak gösterildiği, adil olmayan yargılamalar sonucu zalimane, insanlık dışı ve onur kırıcı koşullarda uzun hapis cezalarına mahkûm olmuşlardır.

Nisan 2008'de, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 12 mültecinin Rusya'dan Özbekistan'a iadesinin 'ciddi boyutlarda işkence, insanlık dışı ya da onur kırıcı muameleye maruz kalma riski nedeniyle, 3. Maddenin (işkence yasağı) ihlali anlamına geleceğine' hükmetmiştir. ULUSLAR ARASI AF ÖRGÜTÜ'NÜN ÖNERDİĞİ EYLEM: Mektupların en kısa zamanda İngilizce, Farsça ya da kendi dilinizde gönderilmesi gerektiğini belirten Af Örgütü, şunların talep edilmesini istiyor:

- İran yetkililerinden, 24 mülteciyi alıkoyan grubun, bu kişileri güvenli bir şekilde serbest bırakması için gerekli tüm girişimlerin yapılmasını talep edin;

- İran yetkililerine, grup serbest bırakıldığında, risk altında olacakları Özbekistan'a iade edilmemeleri için çağrıda bulunun.

29 Ekim 2008 tarihinden sonraki gönderiler için Uluslararası Sekretarya veya bulunulan ülkedeki Uluslararası Af Örgütü şubesi ile bağlantıya geçilmeli.

GÖNDERİLECEK MEKTUP ÖRNEĞİ ve ADRESLER:

ÖRNEK MEKTUP

Sayın Mohammad Javad Larijani,

12 Eylül 2008 tarihinde, 24 Özbek mültecinin Türkiye tarafından zorla sınır dışı edildiğini ve bu grubun şu anda İran'da kimliği belirsiz kişilerce tutsak edildiğini ve ölümle tehdit edildiklerini Uluslararası Af Örgütü'nün UA 263/08 numaralı raporundan öğrendim.

Kimliği belirsiz kişiler tarafından tutsak edilen bu grubun sağlığından ve güvenliğinden derin endişe duymaktayım. Ayrıca Özbekistan'daki insan hakları durumunu inceleyen Birleşmiş Milletler (BM) İşkenceye Karşı Komite, Kasım 2007'de, ülkede işkencenin yaygın ve sistematik olduğunu belirtmiştir. Uluslararası Af Örgütü de yıllar boyu, sığınmacıların ya da adli şüphelilerin Özbekistan'a zorla geri gönderildiği pek çok vakayı belgelemiştir. Zorla geri gönderilen bu insanların çoğu tecrit gözaltısında tutulmuş bu sebeple işkence veya diğer kötü muameleye maruz kalma riskleri artmıştır.

Sizden, kimliği belirsiz kişiler tarafında tutsak edilmiş ve ölümle tehdit edilen bu kişilerin serbest bırakılması için gerekli tüm girişimlerin yapılmasını ve serbest bırakıldıklarında, işkence ve kötü muamele riski altında olacakları Özbekistan'a iade edilmemelerini talep ediyorum.

Bu konuda gerekli hassasiyeti göstereceğinizden eminim.

Saygılarımla,

Ad, Soyad:

Adres:

İmza:

ADRES:

Yargı Dairesi Başkanı

Director, Human Rights Headquarters of Iran

His Excellency Mohammad Javad Larijani

Howzeh Riassat-e Ghoveh Ghazaiyeh

Pasteur St, Vali Asr Ave., south of Serah-e Jomhouri, Tehran 1316814737, Iran

Fax: +98 21 3390 4986 (lütfen sürekli deneyin)