Oğuz ESER / TIMETURK
Rus-Gürcü savaşının 4?ncü gününde, 11 Ağustos 2008?de, ABD Başkan yardımcısı Dick Cheney, ?Rusya?nın askeri saldırganlığının karşılıksız kalmayacağını? söylemişti. Üzerinden yaklaşık 1 ay geçti ve Rusya, ?Kafkaslardaki ABD oyununu bozmasının? bedelini ödemeye başladı.
Hafta sonu ABD?nin dördüncü büyük finans kuruluşu yüzyıllık Lehman Brothers iflasını açıklamasıyla, dünya piyasaları birbiri ardına krize girmeye başladı. Ünlü sigorta firmasını AIG?nin de iflası son anda ABD hükümetinin onlarca milyar dolarlık yardımıyla önlenebilmişti.
Gürcistan savaşı güven kaybettirdi
Independent?dan Moskova ekonomi editörü Shaun Walker imzalı bugün yayınlanan makalede, Rus piyasalarını ciddi şekilde vuran küresel ekonomik darboğaz, Kafkaslardaki son gelişmelerle ilişkilendirildi. Walker, ?Kremlin?in Kafkaslardaki savaşının yan etkilerine eklenen küresel finansal kaos, Rusya piyasalarını mali bir kargaşaya soktu? diye yazdı.
Yazar, Rekor düşüşlerin ikinci günde devam etmesiyle Rus borsalarında işlemlere ara verilmesinin ardında Rusya?nın global finansal darboğazlara bağışıklığının ?kesinlikle bittiğini? ifade etti. Uzmanlar her ne kadar Rus borsalarındaki sert dip hareketini dünyadaki ekonomik krize bağlasalar da, yatırımcıların Gürcistan savaşı sonrası Putin?le güven kaybettiğini söylüyorlar.
Medyevev ve Putin hükümeti bugün Rusya?nın en büyük 3 bankasına para aktarımını artıracağını açıkladı. Rus hükümeti bu şekilde piyasaların kümülatif olarak istikrar kazanacağını düşünüyor.
Ruslar krizi hafife alıyorlar
Ruble baskın Micex endeksi 1998 krizinden beri dün en sert düşüşünü yaşadı. Hisse senetleri yüzde 17 değer kaybetti. Dolar endeksi de son 2 senenin en düşük seviyesine geriledi. Wall Street?teki kaosun ve petrol fiyatlarındaki düşüşün, ?Rusya?nın problemlerini katladığını? söyleyen Walker, ?Büyük ölçüde enerji ve hammadde ihracatına dayalı Rus ekonomisinin sağlamlığı konusunda yatırımcılar endişe etmeye başladığını? öne sürdü.
Moskova?daki Deutche Bank?tan uzman ekonomist Yaroslov Lissovolik?ten alıntı yapan Walker, bazı uzmanların krizin ciddiyetini hafife aldığını ve krizin Batı?da hissedilen likidite sıkışmasının sıradan Rusları etkilemeyeceğini düşündüğünü yazdı. Lissovolik şunları kaydetti: ?Hala yüzde Gayri Safi Yurt İçi Hâsıla?da yüzde 6?7 büyüme bekliyorum. Tam bir likidite krizi olmaz. Bu 1998?den farklı çünkü Rusya son 8 senedir tatmin edici şekilde rezervlerini oluşturdu?.
Yatırımcıları Putin ürküttü
1998?de Rus ekonomisinin yaşadığı krizde yabancı yatırımcılar ülkeden kaçmıştı. Putin döneminde, yükselen petrol fiyatlarıyla birlikte hükümet büyük bir ?istikrar fonu? oluşturmayı başardı. Maliye Bakanı Alexei Kudrin, dün yaptığı açıklamada krizin bu fonları kullanacak kadar ?henüz ciddi? olmadığını söyledi. ?Temelde Rusya yabancı yatırımcılar için hala gözde ve hala çok güçlü? diyen Lissovolik aksine uzmanlar yakında bu fonların da kullandırılmaya başlanacağını düşünüyor.
Walker, Deutche Bank ekonomistinin tezine karşı son günlerde yapılan ertelemeleri ve iptalleri öne sürüyor. Buna göre, Rus firmaların Londra borsalarındaki ön satışları ve Rusya varlıklarının Batılı yatırımcılar tarafından alımı durdu. Walker durumu şu şekilde yorumladı: ?Yatırımcıların korkuyla kaçtığı ya da en azından risk almak istemediği bir durumda, Rusya?nın son aylardaki eylemleri yatırımcıları daha da ürkütecek gibi görünüyor?.
Medyevev ve Putin?in Kafkasya tezadı
Putin?in Haziran?da Rusya?daki Mechel?in yurt içinde yurt dışından daha pahalı kömür satması üzerine firmanın CEO?suna bir doktora görünmesi gerektiğini ?aksi halde biz ona göndeririz ve tüm sorunlarından kurtulur? açıklamasını yatırımcılar, Rus hükümetinin firmaları karışmaya ?hala hazır? olduğuna dair bir işaret olarak algıladı. Putin?in açıklamasından sonra Mechel?in değeri 5 milyar dolara düştü.
Rus hükümeti kaynaklı diğer bir kriz de BP iştiraki TNK-BP konusunda yaşandığını bildiren Walker, ?Gürcistan?daki savaşın yanında? bu sorunun da ?yatırımcıların Rusya hakkında şüphelerini artırdığını? öne sürdü. Walker şöyle devam etti: ?Borsadaki değer kayıpları yakında giderilebilir, hükümet likidite krizini borçlanmayla aşabilir ancak yatırımcıların güveninin geri kazanılması daha uzun sürecek?.
Geçtiğimiz hafta içerisinde Medyevev, Rusya?nın ekonomik sıkıntılarının yüzde 75?inin uluslararası durumdan kaynaklandığını ancak yüzde 25?inin Kafkaslar gibi iç problemler nedeniyle olduğunu söylediğini hatırlatan Walker, Putin?in yine aynı hafta içerisindeki ABD krizinin yatırımcıların kaçmasına neden olduğunu ve bunun Gürcistan?la bir ilgisi olmadığı ifadelerindeki tezada işaret etti.
Ekonomik cephe açıldı
Moskova?dan adını vermediği bir İngiliz avukatın ağzından Walker şu yorumlara da yer verdi: ?Putin?in Mechel?le ilgili yorumları ilk etkiyi yaptı. Gürcistan?ın ardından herkes borsadan çekilmeye başladı. Dünya genelinde bir küçülme korkusu enerji ve hammadde piyasalarındaki düşüşlerle karışınca hava burada oldukça oldukça karamsar. Eğer Putin nasıl davranacağını bilseydi, kriz çok daha az ciddi olurdu. Çok yakın zamana kadar yatırımcılar Rusya?yı küresel ekonomik fırtınada iyi bir liman olarak görüyorlardı?.
Walker?ın makalesinin geneline bakıldığında çok da objektif olduğu söylenemez. Ancak Putin?in Gürcistan hamlesini ödetmek için ABD?nin Rusya?ya yeni bir ekonomik cephe açtığı sonucu çıkartılabilir. Önümüzdeki günlerde Putin?in, Karadeniz ve Kafkasların savaş meydanlarındaki cesur hamlelerini ekonomi de tekrarlayıp tekrarlamayacağını hep birlikte göreceğiz.
