Türkiye hem komşusu Gürcistan hem de Rusya ile siyasi ve ekonomik alanda iyi ilişkiler içinde olmaya çalışırken, Kafkasya?daki krizi de kaygıyla izliyor ve taraflara ?uzlaşın ve ateşkes ilan edin? çağrısı yapıyor.
Reuters?a konuşan bir Dışişleri Bakanlığı yetkilisi, ?Çatışmanın bir an önce durmasını, istikrar olmasını ve masa başında sonuç alınmasını istiyoruz. Diyalog ve diplomasi zamanı? derken Dışişleri Bakanı Ali Babacan?ın dün telefonla görüştüğü Gürcü ve Rus mevkidaşlarına da bu mesajı verdiğine işaret etti. ?Bölgedeki derin düşmanlıklar artabilir? diyen Dışişleri yetkilisi, çatışmaların bölge genelini istikrarsızlaştırması endişesini dile getirdi.
Uluslararası Kriz Merkezi analisti Hugh Pope ise, ?Her ne kadar Türkiye?nin bu çatışmada bir rolü yoksa da, bundan etkilenecektir. Türkiye?nin soğuk savaşın son bulmasından bu yana dış politikası bir güvenlik alanı yaratmak oldu. Bu tür çatışmalar bunu olumsuz etkiliyor? yorumunu yaptı.
Gürcistan toprakları içinde bulunan Güney Osetya bölgesinin başkenti Tskhinvali?yi ayrılıkçı güçlerin elinden geri almayı hedefleyen Tiflis yönetiminin Perşembe günü düzenlediği askeri operasyonunun ardından, Rusya bölgeye asker göndererek Gürcistan askerleri ile çatışmaya başladı.
?KRİZ SÜRERSE TİCARET BOZULUR?
Dışişleri yetkilisi konunun ekonomik açıdan da endişe verici olduğunu belirtti ve ?Kriz devam ederse Türkiye?nin ticareti bozulur. Bütün bölgeye ulaşım aksar. Bir sürü Türk yatırımı var hem Gürcistan?da hem Rusya?da? dedi.
Geçen yıl Almanya?nın ardından Türkiye?nin en önemli ikinci ticaret ortağı konumunda bulunan Rusya, 2008 verilerine göre birinciliğe yükseldi. Türkiye?nin en büyük gaz tedarikçisi olan Rusya?yla yılın ilk yarısındaki ticaret hacmi 19.9 milyar dolar olarak gerçekleşti. 2007?de hacim 28.2 milyar dolara ulaşmıştı.
Ayrıca Dışişleri Bakanlığı verilerine göre, Türk müteahhitleri Rusya?da toplam 21 milyar dolarlık iş yapıyorlar. Bu da yurtdışında üstlenilen projelerinin yüzde 22?sini oluşturuyor.
Gürcistan?la da son yıllarda düzenli artış seyreden bir ticaret ilişkisi bulunan Türkiye?nin 2002?de bu komşusuyla 241 milyon dolar olan ticaret hacmi, geçen yıl sonunda 936 milyon dolara yükseldi. Bu yılın ilk altı ayında ise hacim 722 milyon dolar oldu.
Gürcistan?daki Türk yatırımları 200 milyon dolar civarında. Türk müteahhitlerinin Gürcistan?da üstlendikleri işlerin toplam tutarı ise 2007 yılı sonu itibariyle 750 milyon doları buluyor. Tiflis ve Batum havalimanları TAV Havalimanları Holding tarafından işletilirken, Turkcell de bu ülkedeki GeorgiaCell?i iştiraki Fintur aracılığıyla işletiyor.
Türkiye?nin Gürcistan ile ortaklığının son önemli projesi ise Türkiye?nin Orta Asya ile kesintisiz bağlantısını sağlayacak ve tarihi İpek Yolu?nu canlandırmayı öngören ve geçen ay temeli atılan Kars-Tiflis-Bakü demiryolu projesi oldu.
BTC GÜRCİSTAN?DAN GEÇİYOR
Türkiye?nin enerjide çeşitlilik çalışmalarında Hazar havzası kaynaklarının Azerbaycan, Gürcistan üzerinden Türkiye?ye ulaşması önemli bir yer tutuyor. Dünya petrollerinin yüzde birini taşıyan Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı Gürcistan topraklarından Türkiye?ye ulaşıyor. BTC?nin yanı sıra 2007?de devreye alınan Şahdeniz doğalgaz boru hattı da Gürcistan üzerinden Türkiye?ye geliyor. Bu iki boru hattı da Rusya tekelini kırmak isteyen ABD ve AB için kritik önemde.
Ancak Türkiye?nin çatışmanın diğer tarafı olan Rusya?yla da enerji güvenliği açısından ilişkilerini koruması kritik önem taşıyor. Önümüzdeki dönemde ortaya çıkacak enerji ihtiyacını karşılamak ve bölgesel güç olmak için aktif rol almak isteyen Türkiye, ekonomik ilişkilerde son 10 yıldır soğukluk yaşadığı, bölgenin en önemli enerji oyuncusu Rusya ile ilişkilerini yeniden artıracağı bir döneme giriyor.
Rusya, Türkiye?ye tükettiği doğalgazın yüzde 60?a yakınını tek başına karşılıyor. Son yıllarda kış aylarında İran ile yaşanan doğalgaz krizinde de bu ülke arz miktarını artırarak, Türkiye?nin gaz krizi yaşamasının önüne geçti.
Öte yandan Samsun-Ceyhan Petrol Boru Hattı Projesi?nin hayata geçmesi için Rusya?nın desteği büyük önem taşıyor. Avrasya Grubu Analisti Wolfango Piccoli, ?Kafkaslardaki sorun Türkiye?nin bölgede enerji merkezi olma hedefine zarar verebilir? diye konuştu.
