Türkiye'de 'demokrasinin sanık sandalyesinde' olduğunu yazan dergi, mahkemenin iktidar partisini, başbakanı ve cumhurbaşkanını yasaklaması halinde neler olacağı sorusuna cevap aradı ve böyle bir kararın 'tehlikeli bir iktidar boşluğu oluşturacağı' uyarısında bulundu. Avrupa Birliği ve ABD'nin buna sert tepki göstereceğini vurgularken, olumsuz kararın AB üyelik sürecine zarar vereceğine dikkat çekti. Dergi, 'Avrupa'nın Türkiye'ye olan güveni ciddi şekilde erozyona uğradı.' yorumunu yaptı.
Owen Mathews imzalı analizde, iktidardaki AK Parti'nin aralarında başbakan ve cumhurbaşkanının da bulunduğu 70 üyesi ve kurucusuna yöneltilen 'gizli İslami ajanda' suçlamasını karara bağlayacak mahkemenin, sadece 4 üyesinin hakim olduğuna ve 7 üyesinin ise 'hukuk kökenli olmayan' üyeler olduğuna dikkat çekildi. Davanın, 'hukuk darbesi' şeklinde nitelendirildiğine dikkat çeken dergi, iddianamenin zayıflığına rağmen, AK Parti'nin suçsuz bulunması ihtimalinin zayıf olduğunu ileri sürdü. Bu iddiaya gerekçe olarak, AK Parti lehinde bir kararın, 'davaya bakmayı kabul eden yargıçlar için aşağılayıcı geri adım atma' anlamına geleceği gösterildi. Ancak mahkemenin AK Parti'yi kapatarak yöneticilerine yasak getirmesinin ise politik krizleri tetikleyeceği, ülkeyi lidersiz bırakacağı ve tehlikeli bir iktidar boşluğuna yol açacağı öngörüsüne yer verildi.
Yasak kararına ABD sert tepki gösterir
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ı, 'Batı'da çok fazla dostları olan yüksek profilli küresel şahsiyetler' olarak niteleyen dergi, Gül ve Erdoğan'a yasak getirilmesinin hem Avrupa Birliği'nin hem de Afganistan, Irak, İran ve Suriye gibi bölgesel sorunlarda AK Parti'nin desteğine ihtiyacı olan ABD'nin sert tepkisine yol açacağını savundu. Bunun yanı sıra, kapatma kararının, Erdoğan ve Gül'ün öncülük ettiği ekonomik ve politik reformlarla kat ettiği mesafeye rağmen Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne üyelik sürecine büyük zarar vereceğine dikkat çekilirken, 'Avrupa'nın Türkiye'ye olan güveninin ciddi şekilde erozyona uğradığı' kaydedildi.
'Ankara'daki siyasi sahnenin gerilimle dolu' olduğu tespitini yapan dergi, 'Mahkeme ve Kemalist destekçileri için en tehlikelisi, AKP'yi yasaklamaya çalışmanın geri tepmesi' olduğunu ifade etti. Laik elitlerin böylesi bir politik savaşa girmek istemeyeceğini ifade eden dergi, bundan dolayı da Anayasa Mahkemesi'nin 'uzlaşma' anlamına gelen bir karar vermesinin de yüksek ihtimal olduğunu yazdı. Dergiye göre, mahkemenin, partiyi kapatmayıp sadece Hazine yardımından mahrumiyet gibi sembolik bir ceza vermesi ya da parti liderlerine değil de tartışmalı birkaç milletvekiline yasak getirmesi gibi kararları alternatif uzlaşma yolları. 'Ancak bu kararlar bile Türkiye'nin temel sorununa cevap vermeyecek' diye kaydedilen analizde, 'Eski siyasi kalıplar, hızla büyüyen Türkiye'ye dar geliyor.' denildi. Türkiye'nin 1980 askerî darbesi sonrasında askerlerce hazırlanan anayasa ile yönetildiği hatırlatılırken, 'egemen gücün halka güvenmediği ve seçilmemiş gölge bir yapının seçilmiş hükümetlerin Atatürk'ün laik prensiplerine uygunluğunu denetlediği' vurgulandı.
Sorgulanamazlar sorgulanıyor
Türkiye'de yaşanan derin tartışmanın olumlu yönünün, ülkenin 'eski Kemalist geleneğinin' sorgulanması olduğunu belirten Mathews, gazetelerin, ordunun siyasetteki rolü gibi 'sorgulanamaz' görülen konuların da sorgulanması dahil Anayasa'yı daha önce tartışmadıkları sertlikte tartıştığına işaret etti. İstanbul Üniversitesi'nden Sevan Nişanyan'ın yakın zamanda yayınlanan 'Yanlış Cumhuriyet' kitabına atıf yapan dergi, Nişanyan'ın kitapta 'radikal laikliğinin demokrasinin inşa edilmesiyle bir ilgisi olmadığı, aksine devleti güçlendirmek için dinin kullanılmasıyla ilgisi olduğunu' tartıştığını belirtti. Nişanyan'ın 'Türkiye'nin İspanya ve Portekiz gibi ülkelerin aksine henüz totaliter geçmişiyle yüzleşmediği ve bu geçmişini Atatürk kültüyle hâlâ sürdürdüğü' şeklindeki düşüncesine de yer veren dergi, 'Bunlar, Atatürk'ü aşağılama gibi ciddi bir suç bulunan bir ülkede güçlü ifadeler.' yorumunda bulundu.
Analizde, Ergenekon davasına da değinildi. Bu davanın da kapatma davası gibi 'seçilmiş hükümetin Türkiye üzerindeki kontrolünü teyit edip edemeyeceği açısından kilit bir sınav' değerlendirmesini yapan Newsweek, şu görüşünü dile getirdi: 'Ergenekon, bazı Silahlı Kuvvetler mensupları ile aşırı milliyetçilerin, Kemalist sistemi savunmak için cinayetler işlediği son tertibi. Şimdiye dek bu tür tertipçiler çok ender yargılandı. Ancak bu defa farklı görünüyor ve Türkiye'nin laik eliti birdenbire daha az dokunulmaz görünüyor. TSK, MİT ve polis ısrarla şüphelilerin peşine düştü. Savcılık başarılı olursa, aşırı milliyetçilerin ordu veya polis tarafından desteklenmesinin kabul edilemez olduğu yolunda çok güçlü bir mesaj gönderilmiş olacak.' Newsweek, ayrıca, 'Her iki mahkemenin kararı Türkiye'de iktidarın gerçekten kimin elinde olduğunu belirleyecek. Kendilerini Türkiye Anayasası'nın koruyucuları olarak gören resmî görevliler ve kendi kendilerini vatansever ilan edenler ya da Türk halkı.' tespitinde bulundu. Böylesi bir kararın aynı zamanda AB yolundaki ülkede demokrasinin işlediği konusunda güçlü bir sinyal vereceğinin altı çizildi. AK Parti'nin inandırıcılığı olmayan sebeplerden dolayı kapatılması halinde problemlerin daha da büyüyeceğini ifade eden dergi, 'Sorun, ne kadar büyüyeceği' yorumunda bulundu.
Observer: AK Parti kapatılmamalı
İngiliz The Observer gazetesi, Türkiye'deki son gelişmeleri ele aldığı dünkü haberinde, Başbakan Tayyip Erdoğan'ın toplumsal barış çağrısı yaptığını belirtti. Gazete, Erdoğan'ın çağrısının AKP'nin kapatılması başvurusuna ilişkin süreçte kritik bir döneme denk geldiğine dikkat çekiyor.
Gazete, Uluslararası Kriz Grubu'ndan bölge uzmanı Hugh Pope'un şu sözlerini aktarıyor: 'AKP kapatılmazsa bu büyük rahatlık yaratacak; bu son 25 yıldır yaşanan, demokrat ve çoğulcu bir Türkiye'nin ortaya çıkma sürecinin devam edeceğini ve bu yolda bir kilometre taşının daha geçildiğini gösterecek'.
Kaynak: Zaman, BBC ve TİMETURK
