Haber Merkezi / TIMETURK
Sismologlar için depremleri olmadan tahmin etmek vazgeçemeyecekleri bir düş. Geçtiğimiz hafta Nature Dergisi?nde yayınlanan bir makaleye göre, bilim adamları bu düşlerine bir adım daha yaklaşmış olabilirler. Bilim adamları faydaki kayalardaki değişimleri izleyerek büyük depremleri 10 saate kadar tahmin edilebileceğini bildirdiler.
California?daki San Andreas Fayı?na yarım mil derinlikte açtıkları iki çukura cihazlar indiren bilim adamları 2005 ve 2006?da yaptıkları iki bir-aylık gözlemlerde kayalardaki küçük çatlak yoğunluklarını ölçtüler. Rice Üniversitesi, Washington Carnegie Enstitüsü ve Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarı?dan araştırmacılar, 1 ve 3 şiddetindeki 2 depremden önce 2 ve 10,5 saat önce belirgin değişiklikler kaydettiler.
Proje liderlerinden Emie Majer, ?Değişikliği gördük, ne olduğunu anlamadık. 10 saat sonra deprem oldu? diye konuştu.
Sismik dalgalar, ?stres? adı verilen kayadaki ince çatlakların yoğunluklarına göre farklı hızda hareket ederler. Ekip bu stresi ölçmek için iki cihaz kullandı. İlk sondaj deliğine sismik dalgalar üreten sonar benzeri cihaz indirildi. Diğer deliğe de, içinden geçen kayalardaki stres farklarını ölçecek bir alıcı. Cihazlar faya paralel yerleştirildi çünkü diğer türlüsü için kamyon büyüklüğünde cihazlara ihtiyaç duyuluyor.
İki deprem öncesinde ve olduğundaki stres farkları daha önce araştırmacıların ölçtüğü arka plan değişikliklerinden (ayın çekimi ve hava basıncı değişimleri) bariz farklılıklar gösterdi. Majer?e göre bu farklılıkların depremlerle ilişkisi açık.
Böyle bile olsa, bu olaylar tam bir deprem öncesi sinyal olduğunu söylemek için yeterli değil. Daha fazla veri için Majer ve ekibi, sene sonunda Parkfield?a gitmeyi planlıyor. Bir yıl boyunca gözlem yapacak araştırmacılar ?eğer şanslıysak 4?5 büyüklüğünde bir deprem yakalarız? diyor. Depremler ne kadar büyük olursa, bilim adamları stres değişimlerini daha net ölçebilecek.
Majer?a göre, eğer kaya değişimleri daha fazla araştırmalarda da tutarlı olduğu ispatlanırsa, bu değişimleri ölçecek sistemler deprem tahminlerinde kullanılacak.
