Geçmişin gölgesindeki Lübnan
Beyrut?ta açılan bir fotoğraf sergisiyle bir yandan iç savaş sırasında ortadan kaybolanlara dikkat çekilmek istenirken; bir yandan da Lübnan toplumunun geçmişle yüzleşmesi amaçlanıyor.
'Unutuş'a karşı fotoğraf sergisi: Savaş sonrası geri dönemeyenlerin sayısının 16.000?in üzerinde olduğu tahmin ediliyor
Beyrut'ta UNESCO-Palace?ta yapılan fotoğraf sergisi alışılmadık açılışıyla daha ilk bakışta göze çarpıyor: Yüzlerce solmuş portre fotoğrafı, suçlular için asılan 'aranıyor' ilanlarını andıran posterler haline getirilmiş ve bir çizgide sıralanmış şekilde ziyaretçilerin karşısına çıkıyor. Fotoğraflar, çoğunlukla asılı olduğu duvardan bakan genç erkeklere ait. Bunlar, Lübnan iç savaşında ortadan kaybolanlar. Fotoğrafların altında ad, doğum tarihi ve kaybolma tarihi gibi kısa bilgiler yer alıyor.
Unutmaya karşı ülke çapında kampanya
'Missing' (Kayıp) adını taşıyan fotoğraf sergisi, sivil toplum örgütü 'Umam Documantation & Research' (Umam Dokümantasyon ve Araştırma ) tarafından ülke genelinde sürdürülen kampanyanın bir parçası. Umam?ın proje müdürü Nadeche Frondon 'projemizin altında yatan düşünce, Lübnan?daki geçmişi, özellikle de iç savaşta ortadan kaybolanların kaderini gündeme getirmek' diyor ve ekliyor: 'Bu kişiler için kamu oyunda bir tartışma platformu yaratmak istiyoruz.'
Monika Borgmann: 'Eğer Lübnan zorbalıklarla dolu geçmişini, 15 yıl süren iç savaşı şimdiye kadar ele alıp işlemiş olsaydı bugünkü politik durum kesinlikle daha farklı olurdu'
Sergiyi hazırlayanlar, fotoğrafları elde etmek ve posterleri hazırlamak için bir kaç ay kadar önce kayıpların aileleriyle ve 'kayıp komiteleri' olarak anılan komitelerle bağlantı kurmaya başlamışlar. Şimdiye kadar 500 poster yapılmış. 'Elbette bu, kayıpların toplam sayısı değil, şu ana kadar elimize 1000?i aşan ismi içeren kayıp listeleri geçti. Fakat ne yazık ki bu kişilerin hepsinin fotoğrafı bulunmuyor' diyor Frondon.
Geçmişle yüzleşmek yerine onu unutmak
Uzun zaman önce sona ermiş iç savaşın açtığı yaralar Levant kıyısındaki bu küçük ülkede henüz iyileşmiş sayılmaz. Savaş sonrası geri dönemeyenlerin sayısının 16.000?in üzerinde olduğu tahmin ediliyor. Toplamdaysa en az 150.000 insan çatışmalar sırasında hayatını kaybetmiş.
Sivil toplum örgütü 'Umam' Lübnan?da politikacıların 1991 yılında çıkarttıkları ve af yasasıyla gösterdikleri düşüncesizliğe ayna tutmak istiyor. Yasa tüm savaş suçlarının affını ön görüyor. Bu yapılan, geçmişle yüzleşip hesaplaşmak değil onu unutmak oluyor.
'Missing' (Kayıp) fotoğraf sergisi, sivil toplum örgütü 'Umam Documantation & Research' (Umam Dokümantasyon ve Araştırma ) tarafından ülke genelinde sürdürülen kampanyanın bir parçası...
'Umam' aynı zamanda Lübnan halkını silkeleyip, daldığı uykudan uyandırmak, ülkede bir zamanlar yaşananlar ve -tabi uzun yıllar süren kanlı ihtilafın kurbanlarının kaderleri konusunda duyarlı- hale getirmek istiyor. Umam?ın direktörlüğünü ve aynı zamanda serginin küratörlüğünü yapan Monika Borgmann 'eğer Lübnan zorbalıklarla dolu geçmişini, 15 yıl süren iç savaşı şimdiye kadar ele alıp işlemiş olsaydı bugünkü politik durum kesinlikle daha farklı olurdu' diyor ve ekliyor: 'Ama Lübnan bu konuyu esaslı olarak hiç bir şekilde incelemedi; bu meseleyi kurcalamak bugün dahi neredeyse bir tabu.?
Örnek: 'Plaza del Mayo Anneleri'
Bu fotoğraf projesine ilham veren şeylerden biri de ?Plaza del Mayo Anneleri?. Bu Arjantinli insan hakları topluluğu 1977?den bu yana hazırladıkları fotoğraf ve pankartlarla ortadan kaybolan oğul ve kızlarının kaderine dikkati çekerken, askeri cuntadan açıklama istiyor.
Girişimcilerin aklına Lübnan da benzer bir proje yapmayı getiren bir diğer unsur da GIA ile ordu arasında geçen iç savaşa işaret eden 'Cezayir trajedisi'
Monika Borgmann ?Biz bu sergiyi 'Exhibition in Progress' (gelişmekte olan sergi) olarak adlandırdık. Bunun çok basit bir nedeni var: Sergi salonunda bilgisayar ve tarayıcılar bulunuyor ve biz başka ailelerin de fotoğraflar getireceğini, böylece de serginin sürekli genişletilebileceğini ümid ediyoruz' diye anlatıyor.
İnternet Sergisi
Sergi aynı zamanda internet sitesi www.memoryatwork.org ?da da görülebilir. Bu sitenin Lübnanlılar için bir tartışma platformu görevi üstlenmesi bekleniyor. Herşey bununla da bitmiyor: Fotoğraf sergisine ek olarak ülkenin farklı bölgelerinde yedi atölye çalışması yapılacak ve bu atölye çalışmalarına uzmanlar, iç savaşın kurbanları, hatta politikacılar ve ordu mensupları katılacakmış. Projeye maddi destek verenler arasında Dışişleri Bakanlığı, Dış İlişkiler Enstitüsü (ifa) ve Heinrich-Böll-Vakfı bulunuyor.
Kaynak: Qantara
