TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi Müdürü Prof.Dr. Zeki Eker, TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi?nin kuruluşundan bu yana Türk bilim adamlarının yanı sıra dünyanın çeşitli ülkelerinden gelen araştırmacılara da proje desteği verdiğini belirtti.
Merkezin, Türkiye?de astronomi çalışmaları yapan az sayıdaki kuruluştan biri olduğuna dikkati çeken Eker, bilimsel gözlemler yaparken karşılaştıkları önemli sorunlardan birinin ışık kirliliği olduğunu söyledi.
Antalya?ya kuş uçuşu 35 kilometre uzaklıkta bulunan TÜBİTAK Gözlemevindeki bazı çalışmaların kent merkezinden gökyüzüne yayılan ışıklar nedeniyle bilimsel duyarlılık ve değerini kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya kaldığını ifade eden Eker, oteller başta olmak üzere kent merkezlerindeki gereksiz ışık donanımlarının yanı sıra eğlence merkezlerinden gökyüzüne salınan lazerlerin çalışmalara zarar verdiğini kaydetti.
Eker, ?Bu ışıklar, teleskoplarla inceleme yapılan gökyüzüne suni ışık katıyor. Bu güçlü şehir ışıkları, gökyüzünde göze daha sönük görünen yıldızların görünmesini engelliyor. Bu da zaman zaman bilimsel çalışmalarımızı sekteye uğratıyor? dedi.
?GÜCÜ AZALTILMIŞ IŞIK TERCİH EDİLMELİ?
Şehir merkezindeki tesislerin ışık kullanmasına karşı olmadıklarını, ancak yönü aşağıya çevrilmiş ve gücü azaltılmış ışıkların tercih edilmesi gerektiğini vurgulayan Eker, ?Bu konuyu ekonomik yönden ele alırsak gökyüzüne kaçan ışık, gökyüzüne savrulan para demektir. Antalya?da ışık kirliliğini önlersek yüzde 30 oranında enerji tasarrufu sağlamış oluruz? diye konuştu.
Eker, ışık kirliliğinin önüne geçilmesi durumunda hem enerji israfının azalacağını hem ekolojik çevrenin zarar görmesinin engelleneceğini ve hem de bilimsel çalışmaların daha duyarlı, anlamlı ve verimli yapılmasının sağlanacağını vurguladı.
Yaşanılan sorunlar nedeniyle ilgili kurumlar tarafından hazırlanan Elektrik Dış Aydınlatma Yönetmelik Yasa Taslağının meclis gündemine gelmesi gerektiğini de ifade eden Eker, böylelikle, başta Antalya olmak üzere birçok kentte gereksiz enerji kullanımının sona ereceğini, önemli miktarda enerji tasarrufu sağlanacağını ve bilimsel çalışmalara uygun gökyüzünün ortaya çıkmasının yanında insanların şiirlere konu olan mehtap, samanyolu ve yıldızlar gibi kavramlara tekrar kavuşabileceklerini söyledi.
İKİ YENİ TELESKOP
TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi?ne DPT projeleri ile alınan 0.6 ve 1 metre ayna çaplı tam otomatik ve robotik özelliklere sahip T-60 ve T-100 teleskoplarının ABD?de imalatlarının bitmek üzere olduğunu bildiren Prof. Zeki Eker, kendi kendine veya internet bağlantısıyla koordinatlar girilerek kullanılabilecek özellikteki teleskoplardan T-60?ın Ağustos ayı içinde TUG?a kurulacağını ve test gözlemlerinin başlayabileceğini belirtti.
T-100?ün yapımının yıl sonunda tamamlanacağını ve önümüzdeki yıl hizmete gireceğini ifade eden Eker, bu teleskopların gözlemevi bünyesine katılmasıyla TUG?un dört önemli teleskoba sahip olacağını belirtti.
Yeni teleskoplarla Türk bilim adamlarının gözlem olanaklarının artacağını vurgulayan Eker, teleskopların 2 milyon dolara mal olduğu bildirdi.
ANTALYA?YA GÖKYÜZÜ SİNEMASI
Antalya?ya gökyüzü sineması olarak da adlandırılabilecek bir projenin hazırlıklarını yaptıklarını da belirten Eker, şöyle konuştu:
?Bir kubbe ekran, merkezinde özel projeksiyon sistemi ve ses düzeneği olan planeteryumlarda binlerce yılda gerçekleşen gök olayları canlandırılabildiği gibi, ay ve güneş tutulmaları, uzay gemisi içinde gezegenlere, galaksilere yolculuk görsel olarak canlandırılabilmektedir. Benzer şekilde planetaryumlar sadece gökyüzünde değil, atom, ve molekül sistemlerinin içlerine seyahat gibi bilimsel olayları da görsel hale getirebilme özelliğine sahiptir.?
Antalya?ya da planetaryum kurulması için hazırlanan projenin hayata geçirilmesi için Antalya Valisi Alaadin Yüksel?in destek verdiğini de kaydeden Eker, projenin hayata geçirilebilmesi için belirli bir bütçeye sahip olunması gerektiğini sözlerine ekledi.
AA
