Oğuz Eser / TIMETURK
Dünya üzerinde kullanımdaki kişisel bilgisayar (PC) sayısı 1 milyarı aştı. Araştırma şirketi Gartner?e göre, 2014 yılında bu rakam ikiye katlanacak. Bu sayının yüzde 58?i doymuş yani gelişmiş ülkelerin pazarından geliyor. Fakat önümüzdeki milyar PC?deki bu oran yüzde 30?lara düşecek.
PC fiyatlarındaki hızlı düşüşün yanında geniş bant internetin yaygınlaşması bilgisayar patlamasının temel nedenleri arasında gösteren rapora göre, bu sene 180 milyon sistem yenilenecek. Bu sayının 3?te 2?si ikinci el ya da ?upgrade? ile tekrar pazara sokulurken, en az 35 milyon PC?nin çöp merkezlerine atılacağı belirtiliyor.
Zehir mi PC mi?
E-çöp olarak adlandırılan bu atıkların dünyada bir çevre felaketine dönüşeceği uyarısı uzmanlar tarafından sıklıkla dile getiriliyor. 1,5 ay önce Ege Üniversitesi?nden Jale Yanık ve Araştırma Görevlisi Tamer Karayıldırım?ın Romanya?da yaptıkları ?atık bilgisayarlardan yakıt üretme? gibi projeler, bu çevre felaketine çözüm arayışlarını yansıtıyor.
Geçtiğimiz pazar, içinde Avrupa ve Amerika?nın e-çöpünü taşıyan gemi, Greenpeace tarafından engellendi. Ünlü çevre örgütü, e-çöpün ayrıştırılmasında çalışan işçilerin yeterli güvenlik önlemi almadıklarını gerekçe göstererek bu eylemi düzenledi. Çin, gelişmiş ülkelerin e-çöpünü ayrıştırarak, demir ve bakır gibi değerli madenleri geri kazanıyor. Fakat bu süreç sırasında çıkan (plastiğin yakılması) zehirli dumanlar ve ciğerlere zarar veren kadmiyum gibi metaller işçi sağlını tehdit ediyor. Bu maddeler aynı zamanda havayı ve suyu da kirletme potansiyeli taşıyor.
Yapacak çok şey var
Yaklaşan e-atık felaketine bir çözümde 2 yıl önce kurulan EPEAT programı. Bu programın amacı, daha e-atık oluşturmadan daha çevreci bilgisayarlar üretmek ve bu amaç için standartları belirlemek. Modeller belirlenen 41 standardı sağlamalarına göre altın, gümüş ve bronz olarak derecelendiriliyor. Şu ana kadar 601 markadan sadece 68?i altını alırken, çoğunluk 501 gümüşle yetindi. Geçtiğimiz sene dünya genelinde satılan tüm PC?lerin yüzde 22?sine denk gelen 109 milyon adedi EPEAT standartlarındaydı. Bu, 75,5 milyon ton daha az zehirli madde anlamına geliyor.
EPEAT sertifikalı bilgisayarlar aynı zamanda dünya genelinde 42,2 milyar kilovat enerji tasarrufu ve 33,1 milyon ton daha az zararlı gaz salınmasını sağlıyor. Bunun karşılığıysa 2,6 milyon aracın trafiğe çıkmaması. Problemin sadece bilgisayarlarda bitmediğini belirten uzmanlar, senede çöpe giden 130 milyon cep telefonuna dikkat çekiyor. Televizyonlar ve yazıcıları bu listeye dâhil etmek mümkün.
Türkiye Bilişim Derneği?nin raporuna göre, 2007?de Türkiye?de 2,5 milyon PC satıldı. 2008?de bu oranın 4 milyonun üzerine çıkacağı tahmin ediliyor. Bu da en az 50?100 milyon PC?nin çevre tehdidi olarak çöpe gitmesi demek.
