Irak'ın 2003 yılında Amerikan ve İngiliz güçleri tarafından işgal edilişinin ardından, ülkeye gözünü diken dünyanın en büyük petrol şirketleri ülkede iş yapmak için gerekli yasal düzenlemede Irak hükümetiyle anlaşmaya vardı. Saddam Hüseyin döneminde millileştirme politikasından dolayı 1972 yılında ülkeden çıkartılan 4 dünya devi petrol şirketi böylece 36 yıl aradan sonra Irak'a dönüş yaparak yeraltı kaynaklarını paylaşma hakkını resmen elde etmiş oldu. Irak hükümeti 2007'nin Ocak ayında Exxon Mobil (ABD), Shell (Hollanda), Total (Fransa) ve BP (İngiltere) şirketlerine Irak'ta çalışma hakkı tanımak için meclise bir yasa tasarısı sunmuştu. Bir yıldan fazla süredir devam eden yasal düzenlemeler ve hükümetin bu şirketlerle olan görüşmeleri son aşamaya geldi ve bu ayın sonunda petrol devleri artık resmi olarak da Irak petrolünün en büyük sahipleri olacak. İşgalden bu yana yasal olmayan yollarla zaten Irak'ta iş yapan devlerin önünden tüm engeller kaldırılmış oldu.
EN BÜYÜK YATAKLARI İŞLEME HAKKI
Sözkonusu şirketler, Chevron ve diğer bazı küçük çaplı firmalarla birlikte, 1925'ten 1961'e kadar Irak'ta faaliyet gösteren Irak Petroleum Company (Irak Petrol Şirketi)'nin ortaklarıydı. Irak Petrol Bakanlığı ve ve petrol şirketleri yetkililerinden yapılan açılamaya göre Irak hükümeti, ülkenin en büyük petrol yataklarınının işletme hakkını, ihalesiz, sözkonusu şirketlere devretme konusunda anlaşmaya vardı. Anlaşma 30 Haziran'da ilan edilecek. Öte yandan Amerikan ve İngiliz şirkerlerine ihalesiz devredilen bu hakkın Irak'ta, Rus, Çin, ve Hindistan şirketlerinin de zarar etmesine yol açacağı belirtiliyor.
İşgalden bu yana İngiltere ve ABD milyarlar kazandı
Irak'a müdahalenin başlama tarihinden bu yana İngiliz şirketleri Irak'taki ihalelerden 2 milyar doların üstünde para kazandı. Irak'ta iş yapan özel güvenlik, danışmanlık, petrol ve şehir planlama gibi özel şirketlerin yönetim kurullarında eski askerler ve savunma bakanlarının yer aldığı da daha önce ortaya çıkmıştı.
Ayrıca İngiliz şirketlerinin Irak'ta kazandığı ihalelerin gerçekte bu rakamın kat ve kat üstünde olduğu tahmin ediliyor. Çünkü birçok İngiliz şirketin, Irak'la ilişkileri hâlâ bilinmiyor ve gizli tutuluyor. Amerikan şirketlerinin kazancının ise İngiliz firmalarından çok daha yüksek olduğu biliniyor.
Amerika'dan nefret etmek için 8 neden
ABD hükümetine bağlı Uluslararası Organizasyonlar, İnsan Hakları ve Dış İlişkiler Komitesi Gözetim Alt Komisyonu hazırladığı raporla ABD'nin dünyadaki itibarının niçin düştüğüne dair 8 neden sıraladı. İşte nedenler: Sorun 1 Gerçek: ABD'ye destek rekor derecede düştü. Sorun 2 Politikalar: Irak'ın işgali. İsrail-Filistin sorununda tarafsızlık eksikliği. İşkenceler ve tacizler. Sorun 3 İkiyüzlülük algısı: Demokrasi, hukukun üstünlüğünde hayal kırıklığı. Sorun 4 Başına Buyrukluk: Ölçüsüz askeri gücün uygulanması. Sorun 5 Tarihsel Hafıza: Uzun süredir var olan erk imajı. Sorun 6 İletişim eksikliği. Sorun 7 Vizeler: Müslüman başvurularında sorunlar. Sorun 8 İslam'a karşı savaş: ?terörle savaşı? İslam'ı yok etmek için kullandığı inancı.
'Petrol devleri Irak'a dönüyor'
Bu arada, The Independent gazetesi bugünkü sayısında, Irak'ın işgalinin ardındaki nedenin petrol olduğu kuşkularının arttıracak bir gelişmeyi duyuruyor okurlarına. Patrick Cockburn imzalı habere göre, dünya enerji sektörünün dört dev şirketi Shell, BP, Exxon Mobil ve Total, 40 yıl önce enerjinin devletleştirilmesiyle terkettikleri Irak'a geri dönüyor.
İhalesiz imzalanacak anlaşmalar iki yılı kapsayacak ve ülkenin en büyük petrol sahalarında onarım ve teknik desteği içerecek. Ancak, Independent yazarı, bu dört enerji devinin Irak'a dönüşünün ülkenin işgalinin ardında petrol sahalarını kontrol etme amacının yattığı yönünde Orta Doğu'da varolan kuşkuyu pekiştireceğinin altını çiziyor. Dört dev şirket Irak'ta 1920'lerle 1972 arasında faaliyette bulunmuştu.
Osmanlı İmparatorluğu zamanında Türkpetrol olarak adlandırılan enerji şirketi daha sonra Irak Petrol Şirketi'ne dönüşmüş, 1928'de de, dört devin eşit hisselere; Ermeni bir işadamının da yüzde beş hisseye sahip olduğu bir şirket halini almıştı. 1931 yılında, imzalanan bir anlaşmayla da Musul petrollerinin kontrolünün tamamı bu şirkete verildi, Irak hükümeti ise, yalnızca belli bir miktar imtiyaz ücreti alıyordu.
Baasçıların işbaşına gelmesi ardından Saddam Hüseyin'in enerjiyi devletleştirilmesiyle bu dört dev şirket, 1972 yılında ülkeyi terketmek zorunda kaldı. Şimdi, bu şirketler imzalanan sözleşmelerle işleri karşılığında ya nakit para ya da petrol alacaklar.
Ancak Independent yazarı Cockburn, bu şirketlerin uzun vadede ise, enerji yasasının yürürlüğe girmesi ardından açılacak ihalelerde iyi bir konumda olacaklarına dikkat çekiyor.
Kaynak: Yeni Şafak ve BBC
İlgili haber için tıklayın:
ABD-Irak anlaşması engellenmeli
