Fabrikalara hafta sonu ucuz elektrik geliyor

Birincisi hafta sonunda sanayiye veri- len enerjinin fiyatını düşürmek. İkincisi ise cep yakacak: Ko nutlarda tüketim 200 kilovatı aşarsa zamlı tarife uygulanacak.

Türkiye'nin enerjide dışa bağımlı olması sebebiyle mevsimlere göre farklı sıkıntılar yaşıyor. Kışın doğalgaz kesintileri, yaz aylarında da artan talep yüzünden Enerji Bakanlığı sıkıntılı günler yaşıyor. Konuya kalıcı bir çözüm getirmek için kolları sıvayan bakanlık, iki formül üzerinde duruyor. Birinci formül sanayiciye müjde niteliğinde: Fabrikasını hafta sonu çalıştıran, elektrik faturasını bir hayli düşürecek. Bakanlık bu sayede hafta içinde yoğunlaşan enerji talebinin bir kısmını hafta sonuna kaydırarak, arzı rahatlatmayı düşünüyor. Türkiye'nin enerji yatırımlarının kurulu gücü 40 bin megavat (MW). Ancak bunun yarısı aktif halde. Yaz aylarında hafta içi bazı günlerdeki elektrik talebini karşılamak için 26 bin MW'lık güç gerekiyor. Buna karşılık hafta sonları için 14 bin MW yeterli oluyor. Yaz aylarında özellikle klima kullanımıyla artan elektrik tüketimine çare arayan Enerji Bakanlığı'nın üzerinde çalıştığı ikinci formül ise vatandaşın cebini yakacak: 200 kilovatsaatin üzerindeki tüketimlerde ya 'güç bedeli' alınacak ya da 'zamlı' tarife uygulanacak. Yapılan hesaplamalara göre 100 metrekarelik bir evin aylık elektrik tüketimi 180-200 kilovatsaat civarında seyrediyor. Her iki formül de elektrik üretimiyle tüketiminin dengede tutulmasını hedefliyor.

Çünkü elektrik 'ikili' anlaşmalarla temin ediliyor ve satın alınacak enerji yıllara sari olarak taahhüde bağlanıyor. Dolayısıyla tüketilen enerji talep edilendan fazla olunca, açık piyasadan temin ediliyor. Bu da ekstra bir maliyet oluşturuyor. Çünkü hafta içindeki tüketime cevap vermek için açığı kapatmak üzere piyasadan yüksek ücretten elektrik satın alınıyor. Hafta sonunda ise tersi bir durum söz konusu. Talep neredeyse hafta içindeki tüketimin yarısına kadar düşüyor. Bu sefer devlet, elindeki fazla elektriği ne yapacağını bilemiyor. Bakanlığa yakın kaynaklar, her iki proje ile ilgili çalışmaların sürdüğünü, dosyalar hazırlandıktan sonra konuyla ilgili son kararı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler'in vereceğini ifade ediyor.

Öte yandan elektrik fiyatının benzinde olduğu gibi 'piyasa şartlarında' belirlenmesi amacıyla hazırlanan otomatik fiyatlandırma sisteminin altyapısı adım adım hazırlanıyor. Enerji Bakanlığı çevrelerinden edinilen bilgiye göre, otomatik fiyatlandırma ile ilgili çalışmalarda son aşamaya gelindi. Uygulamaya 1 Temmuz itibarıyla resmen başlanacak. Buna göre; elektrik fiyatları yılda üç kez, doğalgaz fiyatları her ay olmak üzere döviz, faiz, petrol gibi girdi maliyetlerindeki artış ve azalışa göre belirlenecek. Türkiye'de elektriğin yaklaşık yarısı doğalgazdan üretiliyor. Yüksek Planlama Kurulu (YPK) geçtiğimiz ay, yeni sistem için gerekli olan 'Enerji KİT'lerinin Uygulayacağı Maliyet Bazlı Fiyatlandırma Mekanizmasının Usul ve Esasları'nı yayımlamıştı.

Dolayısıyla otomatik fiyatlandırmaya geçiş esnasında da elektriğe zam gelecek. Şöyle ki; sisteme geçiş çerçevesinde enerji KİT'i diye tabir edilen TEDAŞ, TETAŞ, EÜAŞ ve BOTAŞ, öncelikle 'gerçek maliyet' hesabı yapacaklar. Böylece kamuya ait enerji şirketlerinin mali açıdan sağlıklı ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşması amaçlanıyor. Söz konusu şirketler bu çerçevede girdilerindeki fiyat değişimlerini artık 1 Temmuz, 1 Ekim ve 1 Nisan itibarıyla fiyatlarına yansıtacak. Bu çerçevede temmuzda elektrik fiyatının yüzde 20-30 arasında yükselmesi söz konusu olacak. Ocak ayındaki yüzde 19'luk zam dikkate alındığında, bu yıl içinde elektriğe gelen zam oranı yüzde 40'ı bulmuş olacak.

Maliyet bazlı fiyat genelgesinin ilgili maddesi şöyle (Madde 5): 'Enerji KİT'leri, 01.07.2008 itibarıyla yürürlüğe girmek üzere belirleyecekleri tarifeleri ile 2008 yılı yatırım ve finansman programında kendileri için belirlenen mali hedefleri tutturacaktır. Bu çerçevede, kuruluşlar tarifelerini öncelikli olarak kendileri için belirlenen ve kararda yer alan formülleri kullanarak tespit edecek ve uygulayacaktır. Ancak, formülün uygulanması sonucunda belirlenen revize fiyat mali hedefin üzerinde bir gelir yaratırsa, fiyat azami mali hedef kadar gelir yaratacak şekilde tespit edilecek. Ancak, formülün uygulanması sonucunda belirlenen revize fiyat, mali hedefin altında bir gelir yaratırsa, fiyat asgari mali hedef kadar gelir yaratacak şekilde tespit edilecektir.'

Yeni tarifeler 20 Haziran'a kadar üst kurula iletilecek

Genelgede yer verilen önemli bir ayrıntı da, enerji KİT'lerinin 1 Temmuz itibarıyla uygulayacakları tarifelerle ilgili. Şirketler, tarifelerini belirlerken bir önceki dönem mali hedefe göre ayarlanmış tarifeleri baz alacak ve revize tarifeleri belirlenen bu baz tarifeler üzerinden hesaplayacak. Bu kapsamda revize tarifeler en geç 20 Haziran 2008'e kadar tamamlanıp Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'na (EPDK) sunulacak. Enerji sektöründeki kamu şirketlerinin otomatik fiyatlandırma sistemiyle mali hedeflerini tutturmaları gerekiyor. Bunun için her enerji KİT'i kendisi için belirlenen fiyat formülünü kullanacak. Bu formülle de mali hedef tutturulamıyorsa, mali hedefin sağlanması için birim fiyata aşağı veya yukarı doğru müdahale edilecek. Maliyet Bazlı Fiyatlandırma Mekanizmasının Uygulanmasına Yönelik Usul ve Esaslar Genelgesi'ne göre formülün uygulaması sonucunda belirlenen revize fiyat, mali hedefin üzerinde çıkarsa, fiyat azami mali hedefle sınırlı tutulacak. Aynı şekilde, formülün uygulanmasıyla fiyat mali hedefin altında kalırsa, bu kez asgari mali hedef düzeyine çekilecek.

Kayıp kaçak oranı yüzde 14,8'e geriledi

Türkiye Elektrik Dağıtım AŞ'nin (TEDAŞ) 2006 yılı hesapları TBMM KİT Komisyonu'nda görüşüldü. Genel Müdür Haşim Keklik, komisyona zam tartışmaları dışında şirket ile ilgili bilgi verdi. Kayıp ve kaçak konusunda önemli kazanımlar elde ettiklerini kaydetti. Keklik'in verdiği bilgiye göre geçen yıl 148 milyar kilovatsaat (kWh) enerji alan TEDAŞ, bunun 126,1 milyarını sattı. 21,9 milyarlık fark ise kayıp-kaçak hanesine yazıldı. Bu rakam toplam tüketim içinde yüzde 14,8'e denk geliyor. Genel Müdür, 'Söz konusu yılda teknik kayıp kaçak yüzde 9 (13,3 milyar kWh) ve kaçak da yüzde 5,8 (8,6 milyar kWh) oldu.' diye konuştu. Resmi verilere göre 2000'de yüzde 21,6 olan kayıp-kaçak oranı 2005'te yüzde 17,8'e, 2006'da da yüzde 15,1'e geriledi.

Kayıp ve kaçak oranı Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndeki bazı yerlerde yüzde 64,7'ye kadar çıkıyor. Bunun daha aşağı çekilmesi için çalıştıklarını aktaran Keklik, yakaladıkları başarıya rağmen 2007 yılında Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun belirlediği hedefin altında kaldıklarını kaydetti. Genel Müdür Haşim Keklik, 'Enerjide her yüzde 1'lik oranın maliyeti ya da kazancı 120 milyon YTL'dir. Buna yönelik önlemler alıyoruz. Örneğin, önümüzdeki dönemde uzaktan okuma sayaçları koyup, merkezden on-line olarak bunları okuyup, gerekli olması halinde müdahale edeceğiz.' dedi.

TEDAŞ'ın abone dağılımında yüzde 82 ile meskenler önemli yer tutuyor. Bunu yüzde 12 ile ticarethaneler izliyor. Tüketim dağılımında ise sanayi yüzde 38 ile lider. Meskenler yüzde 29 ile ikinci, ticarethaneler yüzde 17 ile üçüncü. Resmi dairelerin payı ise yüzde 5. Şirket geçen sene 885 milyon YTL'lik yatırım yaptı. Söz konusu rakam bu sene 1,38 milyar YTL'ye yükselecek. Bu tutarın 500 milyon YTL'si KÖYDES projesinden, 330 milyon YTL'si de dış krediden sağlanacak. Özelleştirme çalışmalarıyla da ilgili bilgi veren Keklik, Özelleştirme İdaresi'nin kâr ya da zarar eden bölgeleri ayırmadan hepsini satacağını belirtti. Bu arada özelleştirme kapsam ve programından çıkarılan Menderes Elektrik Dağıtım AŞ, bu ay sonuna kadar özel sektöre devredilecek.

Zam oranı için Elektrik Üretim AŞ'nin yeni fiyatını bekliyoruz

Elektrikte, 'otomatik fiyatlandırmaya' geçilecek olan 1 Temmuz'da yapılacak zam için gözlerin çevrildiği TEDAŞ Genel Müdürü Haşim Keklik, Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ) ile piyasa fiyatlarını beklediklerini söyledi. Türkiye Elektrik Ticaret AŞ'nin (TETAŞ) toptan elektriğe yüzde 12,7 oranında zam yaptığını belirten Keklik, 'Biz Elektrik Ticaret AŞ dışında EÜAŞ ve piyasadan elektrik alıyoruz. TETAŞ'ın ardından EÜAŞ da yaptığı zammı bize bildirecek. Bizim maliyetlerimiz ortaya çıkınca yapacağımız zammı kararlaştırıp, tarifeyi Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'na bildireceğiz.' açıklamasında bulundu.

ZAMAN