Osmanlı'nın 'emanetleri' yabancıya gidiyor

Tarihi Sultanahmet Köftecisi'nin 3. kuşak temsilcisi Mehmet Tezçakın, elinde bulunan dünyadaki en kapsamlı Osmanlı Kağıt Paraları Koleksiyonu'nu, ''parçalanmadan Türkiye'de tutma girişimlerinden'' sonuç alamayınca, uluslararası müzayedede satma kararı aldı.

İsrailli ve Arap nümismatların büyük ilgi duyduğu koleksiyon, merkezi Londra'da bulunan uluslararası müzayede şirketi Spink aracılığıyla satılacak.

Tezçakın, yaptığı açıklamada, 20 yıllık emek sonucu bir araya getirdiği koleksiyonu, çocuklarının 4. nesil olarak sürdürdükleri Tarihi Sultanahmet Kötecisi'ni maddi zorluklar nedeniyle 5. nesile aktaramama tehlikesi ortaya çıkınca, 6 ay önce satmaya karar verdiğini belirtti.

25 PARÇAYA 1 MİLYON DOLAR

Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk el yazması kaimesinin de aralarında bulunduğu bazı parçaların dünyada başka eşi bulunmadığını, bu yüzden ünlü nümismatlardan bu parçalar için milyon dolarlık teklifler aldığını anlatan Tezçakın, şunları söyledi:

''Suudi Arabistanlı emlak kralı, nümismat Ahmad el Jafari, koleksiyonun sadece 25 parçası için 1 milyon dolarlık teklifte bulundu. Bu ve benzeri teklifleri hem koleksiyonun parçalanmaması hem de yurt dışına çıkmaması amacıyla bugüne kadar kabul etmedim. 20 yıllık emek sonucu bir araya getirdiğim bu koleksiyon, bir kere parçalanıp yurt dışına çıkarsa, şu anki değerinin 10 katına bile yeniden toplanamaz.

Bu yüzden 6 aydır Başbakanlık, Kültür ve Turizm Bakanlığı, kamu ve özel bankalarla görüşerek, bu kültür hazinesinin Türkiye'de kalması için uğraş verdim. Ancak, başarılı olamadım. Benim için zor da olsa bu kararı vermek zorunda kaldım. Ünlü müzayede şirketi Spink'in temsilcilerini İstanbul'a davet ettim. Müzayedenin İstanbul'da yapılmasını talep ettim. Onlar da bu koleksiyona özellikle İsrail ve Arap dünyasından yoğun talep geleceğini bildikleri için önerime olumlu yaklaşıyorlar.''

Spink'in temsilcileri ile bir iki hafta içinde müzayede için anlaşma yapacağını kaydeden Tezçakın, bu aşamadan sonra geri dönüşün olamayacağını, kendisi için ''kutsal emanetler'' olan Osmanlı kağıt paralarının en yüksek teklifi veren kişilere satılacağını söyledi.

KOLEKSİYON

Osmanlı kağıt paralarını ''saygın bir koleksiyon malzemesi'' haline getirmek için titiz bir çalışma yaptığını belirten Tezçakın, Türkiye ve dünyadaki tüm müzayede ile fuarları taradığını, 46 özel koleksiyonu satın aldığını anlattı.

Değişik ülkelerde ortaya çıkan, çoğunluğu ünik (dünyada başka eşi bulunmayan) Osmanlı kağıt paralarını, uluslararası müzayedelerde satın alarak Türkiye'ye getirdiğini ifade eden Tezçakın, örneğine henüz rastlanmayan birkaç parçanın dışında tedavüle çıkmış tüm Osmanlı kağıt paralarının koleksiyonunda yer aldığını bildirdi.

Tezçakın'ın verdiği bilgiye göre, koleksiyonun en değerli parçalarını 1840 yılında tedavüle sunulan Osmanlı'nın ilk kağıt parası olan el yazması kaimeler oluşturuyor. Padişah Abdülmecid'in boynundaki mühür kullanılarak hazırlanan ve çok kısa süre tedavülde kalan kaimelerin ilk örneğini 30 yıl önce ABD'li araştırmacı nümismat Kenneth McKenzie ortaya çıkardı.

Tezçakın'ın koleksiyonunda, McKenzei'nin yaşamı boyunca elinden çıkarmadığı, ancak ölümünden sonra İngiltere'deki müzayede şirketi Spink'te satışa sunulanla birlikte 4 kaime bulunuyor.

Kitap haline de getirilen koleksiyonda ayrıca 1870 yılına ait Osmanlı'nın ilk sahte kağıt parası, 4 ayrı dilin (Osmanlıca, Fransızca, Rumca, Ermenice) birlikte kullanıldığı dünya tarihindeki tek para, ''Çanakkale'yi aşacaklarından emin'' olan İngiliz askerlerin İstanbul'da kullanmak üzere yanlarında getirdikleri, ancak Çanakkale Boğazı'nın serin sularına gömülen hatıra paralar, merkezi yönetimden para temin edemeyen Kafkasya bölgesindeki yerel yönetimlerin üzerine mühür basıp, imza atarak Osmanlı parasına dönüştürdükleri yabancı paralar da yer alıyor.


AA