Haber Merkezi / TIMETURK
Iraklı Şiilerin en büyük dini mercii olan Ayetullahuzma Ali es-Sistani, ABD?nin önderliğindeki çokuluslu güce karşı silahlı direnişin meşru olduğuna dair bir fetva verdi. 2003?ten bu yana Irak?ı işgal altında bulunduran güçlere karşı silah kullanmanın hükmüyle ilgili taraftarlarından gelen sorulara beş yıldır cevap vermekten kaçınan es-Sistani ilk defa bu yönde bir fetva vermiş oldu.
Bu gelişme işgal güçlerine karşı bir Şii ya da Sünni ayaklanmaya destek vermediği için Şii mercii büyük bir istikrar kaynağı olarak kabul eden Washington?da derin bir endişe yarattı. Bu gelişmenin aynı zamanda es-Sistani?nin Şii çoğunluğun oluşturduğu El Maliki hükümetine herhangi bir zarar vermekten imtina eden tavrına da ters olduğu bildirildi.
Amerikan Associated Press (AP) haber ajansının 23/5/2008 tarihli nüshasına dayanarak geçtiği haberde 79 yaşındaki es-Sistani?nin bu fetvasını Perşembe günü Necef?te Başbakan Nuri el-Maliki?yle bir araya geldiğinde verdiği belirtildi. Fetvanın, görüşme esnasında orada bulunan az sayıdaki kişi tarafından bizzat es-Sistani?nin ağzından duyulduğu kaydedildi.
Es Sistani?nin verdiği bu fetvanın işgalcilere karşı bir savaşa takrik etmek amacıyla mı yoksa sadece İslam dininin işgale karşı direnişe bakışını izah etmek mi olduğu tam olarak açıklanmadı. Fetvanın Şiiler için genel bir çağrı özelliğini de taşımadığı vurgulandı.
Ancak konuyla ilgili kaynaklara göre bu fetvanın amacı son olarak ?Irak?ta yabancı kuvvetlere karşı açık bir savaş? başlatma tehdidinde bulunan Şii lider Mukteda es-Sadr?ın popülaritesinden bir parça çalmak olduğu ileri sürüldü.
Ancak diğer bir kısım kaynağa göre ise bu es-Sistani?nin işgalden bu yana beş yıl süren suskunluğunu bozması ve Irak Hükümeti?yle Washington arasında Amerikan kuvvetlerinin daha uzun kalacağına dair yapılan anlaşmaya karşı çıkmasının bir ifadesi olarak yorumlanıyor.
Önemli İkinci Fetva: İşgalcilerle Alışveriş te Caiz değil
Sistani, işgal güçlerine yiyecek satmanın caiz olmadığı fetvasını da verdi. Fars Haber Ajansının bildirdiğine İsmi verilmeyen bu kişinin sorusu şu şekilde idi: 'Saygıdeğer Ayetullah Sistani ben bir gıda satıcısıyım. Bazen işgal güçleri yada onlarla ilişkisi olanlar dükkanıma yiyecek almak için geliyorlar. Onlara yiyecek satabilir miyim?'
Sistani'nin bu soruya cevabı ise şu şekilde oldu: 'İşgal güçlerine yiyecek satmak caiz değildir. Ancak satmak zorunda kalınırsa da 'siz işgalcisiniz, sizi ülkemizde istemiyoruz' denilmelidir.'
Beklenen Çağrı
İsminin yazılmaması kaydıyla bir açıklama yapan El Maliki?nin önde gelen danışmanlardan biri fetvaya ilişkin bir bilgisi olmadığını ancak ?işgale karşı çıkmak hem dini hem meşru bir ilkedir? ve ?Şii merciler aldığı kararlarda mutlak özgürlüğe sahiptir? dedi.
Öte yandan es-Sistani?nin Necef?teki bürosundan bir yetkili böyle bir fetvanın varlığını doğrulamaktan kaçınsada Şii mercinin daha sonra bir cihad çağrısı yayınlayabileceğini ima etti.
Ortadoğu?daki Şii Demografisi konusunda uzman Amerikalı Joan Cole, es-Sistani?nin işgale karşı bir iki yıl içerisinde bir fetva yayınlayacağını ?çünkü şu an böyle bir fetva vermenin zamanının geçtiğini? söyledi.
Sözkonusu fetvaya tanıklık eden iki Şiiye göre fetvada açıkça ?Amerikalılara karşı? ifadesi yerine ?yabancı kuvvetlere karşı? ifadesinin geçtiğini ve İslam?ın ?silahlı direnişe? müsaade edip etmediği şeklinde sorulan bir soruya verilen bir cevap olduğunu söyledi.
Sözcülere göre es-Sistani?nin bu fetvası aynı zamanda direniş esnasında ?kamu malına zarar vermemek? için azami dikkat gösterilmesi ve ?sivil halkın zarar görmemesi için her türlü tedbirin alınması? uyarısını da kapsıyor.
Bütün bu gelişmelerden sonra Amerikan Ordusu es-Sistani?nin ?şiddete teşvik ettiğine? dair ortada hiçbir işaret olmadığını ve Ayetullah es-Sistani ile Amerikan Kuvvetlerine karşı savaşan silahlı gruplar arasında bir bağlantının olduğunu gösterir bir bilgiye sahip olmadıklarını söyledi.
Bu fetva es-Sistani?ye Irak?ta büyük bir istikrar kaynağı gözüyle bakan Amerika?nın işgal kuvvetleri komutanlığında büyük bir endişeye neden oldu. Çünkü es-Sistani geçen beş yıl içerisinde Şiilerin işgal kuvvetlerine ya da Sünnilere karşı ayaklanmasına hep karşı çıkmıştı. Buna karşılık konum olarak es-Sistani?den daha aşağıda bulunan Mukteda es Sadr işgal kuvvetlerine karşı direnen milisleri yönetiyor ve son olarak da Amerikan Kuvvetleri?ne karşı ?açık bir savaş? tehdidinde bulunmuştu.
Bedeli Çok Ağır Olacak
Ayetullah Ali es-Sistani 5 yıldır müritleri tarafından İslam?ın Irak?taki Amerikan varlığına karşı savaşmaya izin verip vermediğiyle ilgili kendi internet sitesine gönderdikleri sorulara cevap vermekten kaçınmış soru sahiplerine yalnızca muğlak ifadeler içeren cevaplar vermekle yetinmişti.
Ancak es-Sistani?nin bürosunda görevli, basına açıklama yapmaya yetkili olmadığı için ismini vermek isteyemeyen bir yetkili Associated Press?e verdiği demeçte şunları söyledi: ?Es Sistani Amerika?nın Irak?taki varlığından rahatsız ve Amerikalıların Irak?ta yaptıklarından ötürü ağır bir bedel ödeyeceklerini söylüyor.?
Es Sistani işgal kuvvetlerinin Irak?ta yaptıklarından ötürü rahatsızlığını gizlemiyor. Kendi internet sitesinde verdiği bir çok fetvada işgalin başladığı 2003?ten bu yana Irak?ta yaşamı felç eden olaylardan dolayı Washington?u kınamaktan kaçınmadı.
İnternet sitesine gönderilen bir soru üzerine es-Sistani ?Diktatörlük (Saddam Hüseyin) rejiminin işgal ve savaşla değiştirilmesi temenni ettiğimiz bir durum değildi. Zira işgal Irak?ta bir çok acıya neden olmuştur? dedi.
Es Sistani Amerika?nın Irak?taki askeri varlığıyla ilgili bir soruya da şu cevabı veriyor: ?Amerikalıların niyetlerinden yana çok ciddi endişelerimiz var.?
Bu arada Ayetullah es-Sistani?ye yakın şii yetkililere göre el-Maliki, el-Mehdi ordusunun silahsızlandırılmasını talep ettiğinde Sistani buna karşı çıkmıştı.
Associated Press?e göre, es-Sistani?nin bu talebi reddetmesinin arkasında Şiilerin silahsızlandırıldıkları takdirde silahlı Sünni grupların saldırılarına maruz kalma korkusunun yattığı vurgulandı.
Tufts Üniversitesi The Fletcher Hukuk ve Diplomasi Fakültesi?nde Şii uzmanı olarak çalışan Fali Nasır ise şöyle diyor: ?Es Sistani?nin es Sadr?ın Irak sahnesinden çekilmesini istediği doğrudur. Ancak aynı zamanda Irak Şiilerinin iki merci arasında bölünmesini istememektedir. Es Sistani Şii milislerin dağıtılması emrini verdiğinde ve bombalı bir araç bir çok Şiiyi öldürdüğünde bunun sorumlusu es-Sistani olacaktır.?
Es-Sistani en son 2004?te tedavi gördüğü Londra?dan Irak?a döndüğünde halkın önüne çıkmıştı.
