Petrole olan güçlü talep ve ABD Doları'nın değerinin düşük olması 2007 yılının başında 50 doların altında bulunan ham petrol fiyatlarının yükselmesinde önemli rol oynadı.
Uluslararası Enerji Ajansı'na göre (IEA), enflasyona ayarlandığında petrol fiyatları, 1979 yılındaki İran İslam Devrimi'nden bir yıl sonra Nisan 1980'de 101,70 dolarla zirve yapmıştı.
Petrol fiyatlarının yükselmesinde şu etkenler rol oynuyor:
ABD Doları'nın diğer önemli para birimleri karşısında değerinin düşmesi, dolar varlıklarını nispeten ucuz olarak gören yatırımcıları petrol gibi diğer emtia alımlarına yönlendirdi.
Doların değerinin düşmesi Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) gelirlerinin satın alma gücünü düşürdü ve dolar kullanmayan bazı tüketicilerin satın alma gücünü artırdı.
OPEC petrol bakanları her ne kadar petrol fiyatları rekor seviyelerde yükselse bile, enflasyon ve doların bunun etkisini yumuşattığını söylüyorlar.
Bazı uzmanlar yatırımcıların petrolü zayıf dolara karşı korunma amaçlı olarak kullandığını belirtiyorlar.
FONLAR
ABD Merkez Bankası'nın (FED) geçen yıl Ağustos ayının ortasından itibaren faiz oranlarını düşürmesi ve kredi krizinin etkilerini hafifletmek için merkez bankalarının mali piyasalara milyarlarca dolar pompalaması, petrol ve altın fiyatlarını artırdı.
Emeklilik ve hedge (yüksek riskli) fonlardaki yatırımların petrol dahil diğer emtiaya yönelmesi petrol fiyatlarını yükseltti.
TALEP
Petrolde daha önce fiyatlar arza ilişkin kaygılar yüzünden artarken, şu anda fiyatların yükselmesinde dünyanın en fazla petrol tüketen ülkeleri ABD ve Çin'in petrole olan talebinin büyük etkisi bulunuyor.
2004 yılındaki ani yükselişten sonra azalan küresel petrol talebi büyümesi artış eğilimini sürdürürken, yüksek fiyatların şimdiye kadar ekonomik büyüme üzerinde sınırlı etkisi oldu.
OPEC'İN ARZI SINIRLAMASI
Dünya petrolünün üçte birinden fazlasını üreten OPEC'in, fiyatların düşmesini engellemek için 2006 yılının sonunda petrol üretimini azaltmaya başlaması da fiyatların düşmesini engelledi.
Geçen yıl Aralık ayındaki toplantıda günlük üretim kapasitesini değiştirmeme kararı alan OPEC, tüketici ülkelerin daha fazla petrol üretmesi çağrılarına rağmen, piyasadaki petrol arzının yeterli olduğunu ifade ediyor.
OPEC'in 9 Eylül'de toplanması bekleniyor.
NİJERYA-İRAN-IRAK
Dünyanın sekizinci büyük petrol üreticisi Nijerya'da petrol üretimi, petrol endüstrisine yönelik saldırılar nedeniyle Şubat 2006'dan bu yana kesintiye uğruyor. Petrol şirketlerine göre, saldırılar ve sabotaj nedeniyle Nijerya'nın günlük 559 bin varil petrol üretimi durdu.
Dünyanın dördüncü büyük ihracatçısı İran'ın, nükleer programı nedeniyle Batılı ülkelerle yaşadığı gerginlik, petrol tüketicilerinin İran'ın petrol arzına ilişkin kaygılarını artırıyor.
Irak'ın yıllardır süren ambargo, savaşın ardından bitmek bilmeyen çatışmalar ve yeterli yatırım olmaması nedeniyle petrol endüstrisinden tam verim alamaması da fiyatların artmasında etkili oluyor.
OPEC'İN PETROL ÜRETİMİ
Bu arada OPEC'in Mayıs ayında petrol üretiminin günlük 700 bin varil artmasının beklendiği bildirildi.
Uluslararası tanker izleme şirketi Petrologistics'den Conrad Gerber, Nisan ayında günlük 31,7 milyon varil petrol pompalayan OPEC'in 13 üyesinin bu ay günlük 32,4 milyon petrol üretmesinin beklendiğini söyledi.
Petrol üretiminde güçlü bir sıçrama olduğunu belirten Gerber, Irak'ın iyi bir ihracat performansı olduğunu belirtti. Irak'ın, Kerkük'ten ihracatının artması nedeniyle günlük petrol üretiminin 280 bin varil artışla günlük 2,57 milyon varile çıkacağının tahmin edildiği belirtildi.
OPEC'in en büyük petrol üreticisi Suudi Arabistan'ın Mayıs ayı üretiminin, Nisan ayına göre günlük 200 bin varil artışla günlük 9,3 milyon varile çıkması bekleniyor.
Gerber, Nijerya'nın petrol üretiminin günlük 200 bin varil yükselişle günlük 2,05 milyon varil olmasının öngörüldüğünü ifade etti.
İran'ın da Mayıs ayında petrol üretiminin günlük 100 bin varil artışla günlük 3,65 milyon varil olacağı tahmin ediliyor.
PETROL FİYATLARI 130 DOLARIN ÜSTÜNDE
Bu arada ABD ham petrolünün varil fiyatı Temmuz ayı teslimi 130,47 dolara kadar yükseldikten sonra 130,36 dolardan işlem görmeye başladı.
Londra Brent tipi ham petrolün varil fiyatı da 129,72 dolara kadar yükseldi.
Enerji piyasalarındaki en aktif yatırım bankası Goldman Sachs, geçen hafta bu yılın ikinci yarısı için ortalama petrol fiyatı tahminini 107 dolardan 141 dolara çıkarmıştı.
Goldman Sachs, bu ay başında, petrolün varil fiyatının 2010 yılına kadar 200 dolar olabileceğini de açıklamıştı.
AA
