Kamuda görev yapan herkesin maaşı şeffaf şekilde açıklanırken, rektörlerin kazancı gizli tutuluyor. Hangi rektörün üniversiteden ne kadar para aldığını YÖK bile bilmiyor. Sır gibi saklanan döner sermaye payları sayesinde bazı rektörlerin kazancı 50 bin YTL'yi buluyor.
Zaman gazetesinin haberin egöre, Cumhurbaşkanı, başbakan, Genelkurmay başkanı, milletvekilleri ve üst düzey bürokratların maaşları şeffaf bir şekilde kamuoyuyla paylaşılırken, rektörlerin aylık kazancı sır gibi saklanıyor.
Üniversite yöneticilerinin gelirleri arasında, 3 bin 680 yeni liralık maaşın yanı sıra, döner sermaye, geliştirme ödeneği, makam, temsil ve görev tazminatları yer alıyor. Ancak hangi rektörün döner sermayeden ne kadar pay aldığını YÖK ve Maliye Bakanlığı bile bilmiyor. Çünkü trilyonlarla ifade edilen döner sermayenin bölüşümünü üniversite yönetimleri kendisi yapıyor ve bu oran gizli tutuluyor. Kanuna göre rektörlerin, üniversitenin kazandığı gelirden (döner sermaye) maaşlarının 10 katına kadar para alması mümkün. Geliştirme ödeneği gibi diğer unsurlar da eklenince aylık kazanç 50 bin YTL'yi bulabiliyor. Alınan paranın üniversitenin büyüklüğüne göre değiştiğini belirten Manisa Celal Bayar Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Kor Yereli, 'Biz küçük üniversiteyiz, rektörümüz ortalama 7 bin 500 YTL alıyor. Büyük üniversitelerde bu rakam 40 bin YTL'yi aşıyor.' diyor. Miktarın gizli tutulmasını ise şöyle yorumluyor: 'Çok aldıkları için göze batmasından çekiniyorlar.'
Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İzge Günal, 'Rektörün 70 bin YTL döner sermaye payı aldığını duydum.' diyor. Oysa cumhurbaşkanı 15, başbakan 9, milletvekilleri 8, müsteşar ise 4 bin yeni lira maaş alıyor. Rektörlerin yüklü miktarda döner sermaye almasına tepki gösteren eğitim çevreleri ise yeni bir düzenleme yapılmasını istiyor. 2007 yılında 54 kamu üniversitesinde toplam 528 milyon YTL, 2008'in ilk üç ayında 134,9 milyon YTL döner sermaye dağıtıldı.
Maliye Bakanlığı, 2005 yılında yayımladığı Yükseköğretim Kanunu ve Yükseköğretim Personel Kanunu Genel Tebliği ile rektörlere ödenecek döner sermaye oranlarını tekrar belirledi. Üniversiteler, kanuni sınıra göre döner sermayeden aldıkları payı artırabiliyor. Rektörler, döner sermaye gelirine saat 14.00'ten sonra katkı koymaları halinde, bir ayda alacakları aylık (ek gösterge dahil), ödenek (geliştirme ödeneği hariç) ve her türlü tazminat (makam, temsil ve görev tazminatları hariç) toplamının on katına kadar tazminat alabiliyor. Döner sermayeye katkı koymayan rektörler ise 4 kat döner sermaye alma hakkına sahip. Bu haklardan rektör yardımcıları ile gelirin elde edildiği fakültelerin dekan ve dekan yardımcıları ile başhekim ve başhekim yardımcıları da yararlanabiliyor. Üniversitelerde döner sermayeden kimin ne kadar pay alacağını ise üniversite yönetim kurulları belirliyor. YÖK Kanunu'na göre rektörler hiç çalışmadan maaşlarının 5 katına kadar döner sermaye alabiliyor. Hükümet bu konuda bir kanun tasarısı hazırladı ve rektörlerin aldıkları payı 'maaşının iki katı artı yüzde 10' ile sınırlıyor.
Geçen yıl dağıtılan toplam 528 milyon 109,5 bin YTL'lik döner sermayeden en fazla payı 46,8 milyon YTL ile İstanbul Üniversitesi aldı. 2007'de Harran Üniversitesi 9, Düzce Üniversitesi 8, Niğde Üniversitesi 6, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü ile Balıkesir Üniversitesi 4'er ay döner sermaye dağıtmadı. Bu yılın ilk üç ayında İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Niğde ve Harran üniversiteleri 2'şer ay döner sermaye dağıtmadı.
Zaman'ın yaptığı araştırmaya göre, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Semra Öncü, maaşı dışında her ay 7 bin 500 YTL döner sermaye alıyor. Maaş ve diğer ek gelirlerle birlikte bu rakam daha da büyüyor. Celal Bayar'ın küçük bir üniversite olduğunu belirten üniversiteden bir yetkili, iki yıl önce Dokuz Eylül Üniversitesi rektörünün 52 bin YTL döner sermaye aldığına dikkat çekiyor. 2005'te çıkan mevzuatla rektörlere döner sermayeden yüksek pay alma hakkı verildiğine işaret eden Celal Bayar Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Kor Yereli ise şunları aktarıyor: 'Üniversitenin döner sermayesi, büyüklüğüne göre değişiyor. Biz küçük üniversiteyiz. O yüzden bizde dağıtılan kısım az. Rektörümüz aylık ortalama 7 bin 500 YTL alıyor.' Büyük üniversitelerde bu rakamın 30-40 bin YTL'leri bulduğunu söyleyen Yereli, rektörlerin aldığı döner sermayenin gizli tutulmasını ise şöyle yorumladı: 'Çok aldıkları için göze batmasından çekiniliyor ve bu yüzden saklıyor olabilirler.' Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İzge Günal da öğretim üyelerinin ne aldığını bildiklerini ifade etti. DEÜ'de bazı basit bilgileri almak için bilgi edinme hakkını kullanmak gerektiğine dikkat çeken Günal, rektörün yakın çevresindeki üç kişiden başkasının rakamları bilmesinin mümkün olmadığını vurguladı. Rektörün 70 bin YTL döner sermaye aldığını duyduğunu anlatan Günal, şöyle konuştu: 'Döner sermaye gelirleri üniversitenin misyonuna uygun dağıtılmalı. Öyle bir dal vardır, para kazandırmıyordur. Ama üniversitenin işi para kazanmak değil. Adam anatomisttir, fizikçidir, hasta bakmadığı için bu bire bir paraya dönüşmüyordur. Öyle bir buluşun peşindedir ki, bunun sayesinde Türkiye'ye itibar kazandıracaktır. Döner sermaye dağıtımının bundan dolayı yeniden düzenlenmesi lazım. Piyasa ağırlıklı değil, eğitim, bilim ağırlıklı dağıtılmalı.'
HERKES EŞİT FAYDALANMALI
Rektörlerin yüklü miktarda döner sermaye alması eğitim çevrelerinin tepkisini çekiyor. Türk Eğitim-Sen Genel Başkanı İsmail Koncuk, döner sermaye dağıtımında keyfi uygulamalardan vazgeçilmesini ve sendikaların görüşleri de alınarak yeni bir düzenleme yapılmasını önerdi. 'Ülkemizde bilimsel çalışmaların ve rasyonelliğin beslendiği ana damar olan üniversitelerde şeffaflığın her zaman hüküm sürmesi gerektiğini düşünmekteyim.' diyen Türkiye Teknik Elemanlar Vakfı Başkanı Mehmet Emrah Nalçacı da cumhurbaşkanının, başbakanın ve üst düzey bürokratların aldıkları maaşlar bilinirken sadece bilimsel çalışmalar ve öğretim konusunda özerk olması gereken üniversitelerin bu konudaki gizliliğini anlamadıklarının altını çizdi. Dokuz Eylül Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Eyüp Akpınar ise rektörün ne kadar döner sermaye aldığını bilmediğini ifade etti. ABD'de bütün öğretim üyelerinin maaşlarının internet sitesinde yayınlandığını da kaydetti.
DÖNER SERMAYE NEDİR?
Genel bütçe içinde idare olunan hastane, mesleki okullar, darphane gibi kuruluşların faaliyetlerinde etkinlik sağlamak için bunlara döner sermaye veriliyor. Bunların mal ve hizmet üretimleri sonucunda sağladıkları paralar, döner sermayeye gelir olarak kaydediliyor. Harcamaları da yine döner sermayeden yapılıyor. Buraya başlangıçta tahsis olunan ödenek, diğer normal ödeneklerde olduğu gibi yok olmamakta, gelir-gider akımı içinde devamlı olarak kullanılabiliyor. Faaliyetleri sonucunda elde ettikleri gelirleri de genel bütçeye değil döner sermayeye gelir kaydediliyor, böylece ilgili kamu kurulunca sermayenin tekrar tekrar kullanılması imkânı doğuyor.
2007'de en fazla döner sermaye dağıtan üniversiteler
Üniversite D.Sermaye*
1- İstanbul 46,8
2- Hacettepe 33,9
3- Ege 29,1
4- Dokuz Eylül 26,2
5- Ankara 25,3
6- Gazi 24,8
7- Anadolu 21,8
8- Akdeniz 19,3
9- Çukurova 19,3
10- Uludağ 18,0
Ocak-Mart 2008'de en fazla döner sermaye dağıtan üniversiteler
Üniversite D.Sermaye*
1- Hacettepe 9,4
2- İstanbul 9,2
3- Ankara 7,9
4- Dokuz Eylül 7,7
5- Gazi 7,4
6- Anadolu 5,8
7- Akdeniz 5,6
8- Selçuk 5,7
9- 19 Mayıs 5,6
10- Ege 5,5
