İstihdam Paketi TBMM'den geçti

Tasarının bazı değişikliklerle kabul edilen maddelerine göre, asıl işveren ile alt işveren (taşeron şirket) arasında kurulan ilişkinin yazılı yapılması şartı getirildi.

İş Kanunu'nun özürlü, eski hükümlü ve terör mağdurlarının çalıştırılma zorunluluğuna yeni düzenleme getirildi. Eski hükümlü ve terör mağdurları için işverene getirilen zorunlu istihdam kaldırıldı.

Özel sektörde daha önce işçi sayısının yüzde 6 oranında özürlü çalıştırma şartı, yüzde 3'e indirildi. İşverenler, 50 veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör iş yerlerinde, yüzde 3 özürlü, kamu işyerlerinde ise yüzde 4 özürlü ve yüzde 2 eski hükümlü işçiyi, meslek,beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştıracaklar.

Özel sektörün çalıştırmakta zorunlu olduğu yüzde 3'lük özürlü kontenjanında istihdam edilenlerin primleri, işveren adına Hazine ödeyecek.

Yükümlü olmadıkları halde özürlü çalıştıran veya kontenjan fazlası özürlü çalıştıran işverenlerin, bu şekilde çalıştırdıkları özürlülerin primlerinin yarısı da Hazine tarafından karşılanacak.

İşyeri kurma izni kaldırılıyor

İşyerinin açılmasına izin vermeye yetkili belediyeler ile diğer ilgili makamlar bu izni vermeden önce, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nca verilmesi gerekli işletme belgesinin varlığını araştıracak.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nca işletme belgesi verilmemiş işyerlerine belediyeler veya diğer ilgili makamlarca iş yeri açılma izni verilemeyecek.

Böylece, işyerlerinin kurulmasıyla ilgili prosedürler hafifletilerek, işyerlerinin kurulmasını özendirmek amacıyla kurma izni alma mecburiyeti kanun metninden çıkarılıyor.

İşletme belgesi alınması konusu ise yönetmelikle belirlenecek ILO sözleşmesinde belirtildiği şekilde, işyerlerinde sağlığa zararlı risklerin tanımlanması ve değerlendirilmesi zorunluluğu getiriliyor.

İşyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği şartlarının belirlenmesi ve gerekli önlemlerin alınması, gerekli iznin verilmesi ve verilen iznin iptal edilmesi Sağlık Bakanlığı'nın görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nca çıkarılacak yönetmeliklerle belirlenecek.

İşverenler, devamlı olarak en az 50 işçi çalıştırdıkları işyerlerinde alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin belirlenmesi ve uygulanmasının izlenmesi, iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesi, bir işyeri sağlık ve güvenlik birimi oluşturmakla, bir veya birden fazla işyeri hekimi ile gerektiğinde diğer sağlık personelini görevlendirmekle, sanayiden sayılan işlerde iş güvenliği uzmanı olan bir veya birden fazla mühendis veya teknik elemanı görevlendirmekle yükümlü olacak.

Ağır ve tehlikeli işlerde eğitim zorunluluğğu

Ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılacaklara, mesleki eğitim şartı getiriliyor. Buna göre, mesleki eğitim almamış işçiler, 16 yaşını doldurmamış genç işçiler ve çocuklar gibi ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamayacak.

Kreş kurma zorunluluğu bulunan işletmeler, bu hizmeti dışarıdan alabilecek. Dışarıdan bu hizmeti veren işletmelerle hizmet alımı yapabilecekler. Daha önce yönetmelikle belirtilen dışarıdan kreş hizmetialımı, kanuna da konuluyor.

Muvazaalı bildirime ceza

Yaptığı işle ilgili bölge müdürlüklerine bildirimde bulunmayan alt işverene, çalıştırdığı her işçi için 150 YTL, 16 yaşını doldurmamış genç işçiler, çocuklar ve mesleki eğitim almamış kişileri, ağır ve tehlikeliişlerde çalıştıranlara her işçi için 1000 YTL, işyerini muvazaalı olarak bildiren asıl işveren ile alt işveren veya vekillerine ayrı ayrı 10 bin YTL idari para cezası verilecek.

İşyerinde alınmayan her iş sağlığı ve güvenliği önlemi için işverene 200 YTL ceza verilecek. Önlemlerin alınmaması halinde bu ceza her ay birer defa alınmaya devam edilecek.

Ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılan işçiler ile çalıştırılan 18 yaşından küçükler için doktor raporu almayan işverene, her işçi için 200YTL ceza verilecek.

İş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almayan, araç ve gereçleri noksansız bulundurmayan işverenlere, işletme belgesi almadan iş yeri açanlara, faaliyeti durdurulan işi izin almadan devam ettiren veya kapatılan iş yerlerini izinsiz açanlara, iş sağlığı ve güvenliği kurullarınca alınan kararları uygulamayanlara 1000 YTL ceza uygulanacak.

Ağır ve tehlikeli işlerde 16 yaşından küçükleri çalıştıran işveren veya vekili, her işçi için 1000 YTL, mesleki eğitim almamış işçi çalıştıran işveren veya vekili ise her işçi için 500 YTL ceza ödeyecek.

İşsizlik ödeneği artıyor

Düzenlemeyle iş gücü piyasasına yeni girenler ile iş gücü piyasasında daha önce bulunmakla birlikte halen işsiz olanların da aktif istihdam faaliyetleri çerçevesinde İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamına alınması öngörülüyor.

Buna göre, işsizlik sigortasının amacı, işsizlik sigortasına ilişkin kuralları ve uygulama esaslarını düzenlemek ve bu kanunda öngörülen hizmetlerin verilmesini sağlamak olacak.

Sigortalı işsizlerin doğrudan veya elektronik ortamda da İŞ-KUR'a başvurabilecek, işverenler tarafından tanzim edilmesi gereken işten ayrılma bildirgelerinin fiziki ortamla birlikte elektronik ortamda da verilip-alınabilmesi sağlanacak.

Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde 40'ı olacak.

Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, İş Kanunu'na göre 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde 80'ini geçemeyecek.

İlk işsizlik ödeneğinin ödemesi, hak kazanılan tarihi izleyen ayın sonuna kadar yapılacak. Ölen sigortalı işsizlere işsizlik ödeneğinden yapılan fazla ödemeler, geri alınmayacak.

Ücret garanti fonu

İşverenin; konkordato ilan etmesi, işveren için aciz vesikası alınması, iflası veya iflasın ertelenmesi nedenleriyle işverenin ödeme güçlüğüne düştüğü hallerde geçerli olmak üzere, işçilerin iş ilişkisinden kaynaklanan 3 aylık ödenmeyen ücret alacaklarını karşılamak amacı ile İşsizlik Sigortası Fonu kapsamında ayrı bir Ücret Garanti Fonu oluşturulacak.

Yapılacak ödemelerde; işçinin, işverenin ödeme güçlüğüne düşmesinden önceki son bir yıl içinde aynı iş yerinde çalışmış olması koşulu esas alınarak temel ücret üzerinden ödeme yapılacak.

İşçilere kısa çalışma ödeneği ödenecek

İşyerinde geçici olarak en az 4 hafta işin durması veya kısa çalışma hallerinde işçilere çalıştırılmadıkları süre için işsizlik sigortasından kısa çalışma ödeneği ödenecek.

Kısa çalışma süresi, zorlayıcı sebebin devamı süresini ve 3 ayı aşamayacak. İşçinin, kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için, çalışma süreleri ve işsizlik sigortası primi ödemegün sayısı bakımından işsizlik ödeneğine hak kazanma şartlarını yerine getirmesi şartı aranacak.

İşsizlik fonundan GAP'a kaynak

Tasarıya göre, İşsizlik Sigortası Fonu'nda 1 Haziran 2000-31 Aralık 2007 tarihleri arasında biriken devlet payı ve nemasının 2012 yılına kadarki faizi, Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) kapsamındaki yatırımlar öncelikli olmak üzere münhasıran bölgesel ekonomik kalkınma ve sosyal gelişmeye yönelik yatırımların finansmanı için kullanılacak.

2008 yılına münhasır olmak üzere, fon nema gelirlerinden 1 milyar 300 milyon YTL, GAP için kullanılacak.

Bu ödenekler 2008 bütçesiyle ilişkilendirilecek. Bu parayı, ilgili idare bütçesine kaydetmeye Maliye Bakanı yetkili olacak.

İşsizlik Sigortası Fonu'ndan aktarılacak kaynakla gerçekleştirilecek yatırımlarla elde edilecek getirilerle varlık satışlarından elde edilecek gelirler, Yüksek Planlama Kurulu'nca belirlenecek oranı, kullanılan kaynak tutarını aşmamak kaydıyla fona aktarılacak.

Genç ve kadınların istihdamı

18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük olanlar ile kadınların istihdamını teşvik amacıyla uygulanan prim indirimi İşsizlik Sigortası Fonu'ndan karşılanacak.

İşe alınan kadınlar ile 18-29 yaş arasındaki gençlere ait SSK primleri, 5 yıl boyunca İşsizlik Sigortası Fonu'ndan karşılanacak.

Buna göre, kadınlar ve gençlerin, işverene ait sigorta priminin; 1'nci yıl için yüzde 100'ü, 2'nci yıl için yüzde 80'ini, 3'üncü yıl için yüzde 60'ı, 4'üncü yıl için yüzde 40'ı, 5'nci yıl için yüzde 20'si İşsizlik Sigortası Fonu'ndan karşılanacak.

İşveren hissesine ait primlerin İşsizlik Sigortası Fonu'ndan karşılanabilmesi için, sigortalıların aylık prim ve hizmet belgelerinin Sosyal Güvenlik Kurumu'na verilmesi ve sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden tutarı ile İşsizlik Sigortası Fonu'ndan karşılanmayan işveren hissesine ait tutarın ödenmiş olması şartı aranacak.

İşveren tarafından ödenmesi gereken primlerin geç ödenmesi halinde, bu gecikme zammı işverenden tahsil edilecek. Bu hükümler, kapatılarak değişik bir ad veya unvan olarak aynı faaliyette açılan işyerleri hakkında uygulanmayacak.

'İl İstihdam Kurulları'nın adı 'İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulları' olarak değiştirilecek.

Bu kurullar, işlevsel hale getirilecek ve üye sayısı azaltılacak. Kurullar, illerinin mesleki eğitim ve istihdam politikalarını belirlemekle de sorumlu olacak.

5 puanlık indirime gidiliyor

İşsizliğin azaltılması, yatırımların istihdam odaklı arttırılması amacıyla sigorta primleri işveren hissesinde 5 puanlık indirim yapılacak.

Sigortalıların; malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinden işverenin ödeyeceği tutarın 5 puanı Hazinece karşılanacak.

İşveren hissesine ait primlerin Hazinece karşılanabilmesi için; işverenlerin, çalıştırdıkları sigortalıların aylık prim ve hizmet belgelerini Sosyal Güvenlik Kurumu'na vermeleri, sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden tutarı ile Hazinece karşılanmayan işveren hissesine ait tutarı yasal süresinde ödemeleri, Sosyal Güvenlik Kurumu'na prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunmaması şartı aranacak.

Kuruma olan prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme zammı borçlarını taksitlendiren işverenler ile sosyal güvenlik prim borçlarını yeniden yapılandıran işverenler de bu hükümden yararlanabilecek.

Bu hüküm, kamu idareleri iş yerleri ile sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar ve yurtdışında çalışan sigortalılar hakkında uygulanmayacak.

Yapılan kontrol ve denetimlerde, çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği tespit edilen işverenler, 1 yıl süreyle bu desteklerden yararlanamayacak.

Özelleştirme Fonu'nda biriken tutardan, fonun 2008 yılı nakit fazlasının 1 milyar YTL'lik kısmı GAP için ayrılacak. Ayrıca 1 Ocak 2009-31 Aralık 2012 tarihleri arasında Özelleştirme Fonu'nun nakit fazlasından, 2009 yılı için 2 milyar 500 milyon YTL'lik kısmı GAP için kullanılacak. Daha sonraki yıllarda da bu miktar artırılarak GAP'a aktarılacak.

Prim borçları yeniden yapılandırılıyor

Yasa, SSK ve Bağ-Kur prim borçlarını da yeniden yapılandırıyor. Buna göre, yasa yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 2 ay içinde başvurulması halinde prim borçları 24 aya kadar eşit taksitlerle ödenebilecek.

Prim borcunun tamamını ve gecikme cezasının yüzde 15'ini, başvuru tarihinden itibaren 1 ay içinde ödeyenlerin, prim borçlarının faizlerinin yüzde 85'i silinecek.

Borçlarını 12 ay ödeyenlerin borç faizlerinin yüzde 55'i, 12 ayı aşan taksitlendirmelerde ise borç faizlerinin yüzde 30'u silinecek.

Daha önce borçları yeniden yapılandırıldığı halde, borçlarını ödeyemeyenler için de kolaylık getiriliyor. Kanun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 2 ay içinde başvurulması halinde, bozulmuş olan yeniden yapılandırma anlaşmaları, ihya edilecek.

Kanunun yürürlüğünde önce Milli Eğitim Bakanlığı'nca düzenlenen kurslarda usta öğretici olarak çalıştırılanlar ile evlerinde gelir getirici iş yapan kadınlar, 15 günlük sigorta primi ödeyerek, 1 aylık sigortalı olabilecekler.

Özel sektör terör mağduru çalıştırmayacak

Yasayla kamunun terör mağduru çalıştırma yükümlülüğü ise binde 7'den yüzde 1'e çıkarıldı. Bedeli yabancı para cinsinden sabit fiyatlarla sözleşmeye bağlanan, yapım ve yapımla ilgili hizmet işlerine uygulanmak üzere, fiyat farkı esaslarını belirlemeye, sözleşmelerin tadil ve tasfiye edilmesine imkan veren kararnameleri çıkarmaya Bakanlar Kurulu yetkili olacak.

Yasayla 150 ve daha fazla kadın işçi çalıştıran işverenlere anaokulu açma yükümlülüğü getiren Milli Eğitim Temel Kanunu'nun ilgili maddesi, işverenler üzerindeki yükümlülüğü azaltmak amacıyla yürürlükten kaldırıldı.

500 ve daha fazla işçi çalıştırılan iş yerlerinde spor tesisi kurma zorunluluğuna da son verildi.