Eski radikaller yeni modernistler

SUUDİ ARABİSTAN?DA ENDİŞE


Cemal Sultan*

Bundan tam 10 yıl önce Suudi Arabistan?ın başkenti Riyad?ta bir grup Mısırlı gazeteciyle birlikte El Cenaderiye şenliklerine davetliydim. Bu davet esnasında birbirine taban tabana zıt İslami ve batıcı kültürel ve fikirsel gerginliklere şahit olan Suudi toplumundaki fikir ve kültür akımlarıyla iletişim kurma fırsatı yakaladım. Özellikle İslami kültürle ilgilenen ve esasında İslami diriliş hareketlerinden gelen bir grup genç kaldığım otele beni ziyarete geldi. Ancak gelen gençler farklı ve oldukça isyankâr bir kültürde olup çevrelerindeki dini monotonluk durumundan bıkmış bu monotonluğu herhangi bir şekilde kırmak istiyorlardı. İslami çevreyle diyalog kurmakta çok zorlandıklarını anlatıyorlardı, davetçilerin ve İslami gençliğin söylediklerin bir saygı göstermediklerini ve kendi bakış açılarını takdir etmediklerini söylüyorlardı. Hâlbuki İslami referanslardan yola çıktıklarını ancak yenilik peşinde olduklarını ve Mısır, Lübnan ve Fas?taki yeni düşünce akımlarıyla ilişki kurmak istediklerini söylüyorlardı.

Gençlerin yüzlerinde apaçık bir stres, endişe ve düşüncelerini alelacele dile getirme gayretleri hemen göze çarpıyordu. Başka zamanlarda da görüşmek için sözleştik. Çok ateşli diyaloglarla geçen bir görüşmemizin yatsı namazından sabah namazına kadar sürdüğünü hatırlıyorum. Hayat deneyimimden ve Mısır?da şahit olduğum benzer geçiş dönemlerinden hareketle bir kültürel ergenlik vakasıyla karşı karşıya olduğumu anladım: Bu vakada büyük miktarda masumluk ve ?gerçekçi olmayan-bir hırs vardır, Mısır ve özellikle Mağrip?teki meşhur düşünce örneklerine benziyor, bu vakada o zaman Suudi Arabistan?da yaygın olan düşünce ve tezlerin ?standartlığına? isyan vardı. Haddinden fazla özgüven vardı, abartılı bir şekilde öze dönük fikri değerlendirme vardı, bu tartışmalar bende bu grup gençliğin geleceğine dönük bir endişe yarattı, o dönemde bazı aklı başında Müslüman davetçiler bunun düşünce arenasında ?sorumsuzluk projesi? olduğunu ve bu ergenlik durumunun inatla ve şiddetli tartışmayla beraber İslami, laik ya da ateist bir fanatizme sürükleyeceğini iddia ediyordu.

O günden bu güne o gençlerle irtibatım koptu. Ta ki son aylarda gençlerin ?kültürel ergenlik? stresi nedeniyle sürüklendiği ilginç ?bakış aşısını? açıklayan yazı, söz, tutum ve demeçlerine rastlayıncaya kadar. Zira bu gençlerin çoğu Mısır ve Arap Mağribindeki en aşırı biçimiyle liberal eğilimleri taklit etme yoluna gidip Hasan Hanefi, Nasır Hamid Ebu Zeyd, Muhammed Abid El Cabiri, Adonis, Muhammed Arkon ve benzeri kişiliklerin oynadığı role bürünmeye çalışıyor, özellikle çok hassas ve ses getirebilecek dini konulara yönelik sürekli tacizde bulunuyor, Zürih ve Paris?te yaşayan şahsın hayaliyle düşünce ve yaratıcılık özgürlüğünden bahsediyorlar.

Körfez ülkelerinin başkentlerindeki bazı ?uzman gözler? bu gençleri kapsamı alanına almış durumda, amaç onları yavaş yavaş ?Amerikan Projesine? angaje etmek. Bu gençlere son derece lüks araştırma merkezleri hediye ediliyor ve hiçbir netice ya da kıymet beklenmeyen bu merkezlerin amacı sadece himaye ve destek için şemsiye görevi görmeyi hedefliyor. Ayrıca ?Amerikan grubu? tarafından idare edilen körfez ülkelerindeki mahalli ve yurtdışındaki basın yayın organlarında yıllık yüzbin dolarlara ulaşan çok yüksek maaşlarla ?hayali? iş imkânları sağlandı.

Bu gençlerin fikirlerini savunmak, yazılarını ve onları destekleyen demeçleri yayınlamak için Amerikalı grupla irtibatlı gazete uydu kanalları ve internet sitelerinde bir kampanya başlatıldı, bu gençlerin meselesi müthiş bir şekilde artan bir şekilde gündemde tutuluyor, bu kampanyanın Suudi Arabistan toplumunun kabul etmekte direndiği bir takım değer, davranış ve inançları geçirmek için batının ve Amerika?nın Suudi Arabistan?a uyguladığı baskıların yoğunlaştığı bir ortama denk gelmesi enteresandır.


*Mısırlı gazeteci-yazar.


Bu makale Mehmet S. Direk tarafından TİMETURK için tercüme edilmiştir.