Kardiyovasküler hastalıklar, tüm dünyada ölüm nedenleri arasında ilk sıradaki yerini korumaya devam ediyor. Her yıl yaklaşık bir milyon kişi kalp krizi yakınmasıyla hastaneye baş vuruyor; 500 bin kişi ise kalp krizi yüzünden yaşamını kaybediyor.Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Suat Altınmakas, kalp krizine hızlı müdahalenin önemini anlattı.
Kalp krizi neden olur?
Kalp krizlerinin çoğu kalp kasına kan ve oksijen taşıyan atardamarlarda yani koroner arterlerde pıhtı oluşumu nedeniyle meydana gelir. Pıhtı, genelde damar yüzeyini daraltan aterosklerotik plağın yırtılması sonucu, kanın plağın altındaki doku ile temas etmesi nedeniyle oluşur. Sürekli olarak damar yüzeyiyle temas eden kan normal şartlarda pıhtılaşmaz. Ancak, yabancı bir yüzeye değdiğinde pıhtılaşır ve damarı tıkar. Koroner arterlerdeki pıhtılar kalp kasına kan ve oksijen akışını engeller, bu da o bölgedeki kalp hücrelerinin ölümüne sebep olur.
Krizin belirtileri nelerdir?
Kalp krizinin en tipik belirtisi göğüs ağrısıdır. Kalp krizi geçiren hastalar baskı tarzında, beraberinde terlemenin de olduğu, bazen kusmanın eklendiği, çok şiddetli, sanki göğüs kafesi bir mengene ile sıkıştırılıyormuş gibi bir ağrıyı tarif ediyorlar.
Yürürken ya da son birkaç haftadır kısa süreli dinlenme esnasında ağrısı olan hastalar ağrının karakterini zaten tanıyorlar. Bu kişiler ağrının çok daha şiddetlendiğini fark edebiliyorlar. Ancak burada asıl önemli olan olayın farkında olmayan daha genç ya da öncesinde yürürken ya da istirahat anında kısa süreli ağrılar yaşamamış hastalar. Bunlar ağrıyı bilmiyorlar, bu yüzden de o gelen ağrıyı bazen kas ağrısı olarak yorumlayabiliyorlar. Bu da bu kişilerin hastaneye başvurma süresini uzatıyor. Ayrıca sırt, sol kol ağrısı ve bazende mide ağrısı şeklinde ağrıların altında kalp krizinin bulunabileceğini, Diabetiklerde ve yaşlılarda hiç ağrı yakınması olmadan sadece ani başlayan nefes darlığının nedeninin kalp krizi olabileceğini unutmamak gerekiyor.
Ne zaman acilen doktora başvurulmalı?
Kalp krizi sırasında ağrı başladıktan sonra ilk 20 dakikadan itibaren hücre ölümü başlar. Eğer hemen müdahale edilemezse, ilk saatlerde o dokunun önemli bir kısmı kaybedilir. 6. saate geldiğiniz zaman kaybettiğiniz canlı doku miktarı yaklaşık yüzde 90'ın üzerine çıkıyor. Dolayısıyla ağrının başlangıcı ile damarın açılması arasında geçen süre çok kritik bir süre.
Kalp krizi geçiren bir hastanın ölüm riski nasıl azaltılır?
Hastanın riskini azaltmak için yapılan işlemin ilk basamağını anjiyo oluşturuyor. Anjiyo sonucunda balon ya da stentle damar açılıyor. Kalp krizi durumunda kullanılan damar açıcı ilaçların ilk etapta etkin olabiliyor ancak göğüs ağrısı başladıktan sonra ilk üç saat içinde kliniğe ulaşmadıysa acil anjiyonun etkinliği çok daha yüksek oluyor. Çünkü verilecek ilacın işe yaraması için en az 1 saat ya da 90 dakika geçmesi gerekiyor.
Kriz anında ne yapılmalı?
Kalp krizinin başlangıç dönemi en riskli dönem olup ölümlerin yaklaşık yarısı hastaneye ulaşmadan olduğu için kalp krizi geçirdiğini düşündüğümüz birini en kısa zamanda rahat hava alabileceği bir pozisyonda hastaneye yetiştirmek en uygun olacak yaklaşımdır. Çünkü kalp krizi esnasında yapılması gereken müdahaleler deneyimli personel tarafından gerçekleştirilebilecek işlemlerdir.
