Tesla CEO'su Musk, Twitter'ı 44 milyar dolara satın alma sürecini tamamladıktan sonra ”Kuş özgür” şeklinde bir paylaşım yapmıştı. Ancak çok sayıda ifade özgürlüğü savunucusu, dünyanın "meydanı" olarak görülen sosyal medya platformunun tek bir kişi tarafından kontrol edilmesi düşüncesine kaygıyla yaklaşıyor ve başka alternatif arayışı içine giriyor.
Mastodon, birçok açıdan Twitter'a benziyor. Ancak Twitter ve Facebook tek bir otorite, yani şirket tarafından kontrol edilirken Mastodon, binlerce bilgisayar sunucusunda kurulu olan ve sistemlerini bir federasyon altında birleştiren gönüllü yöneticiler tarafından idare edilen bir platform.
Kullanıcılar, paylaşım ya da bağlantıları kendi sunucularında başkalarıyla değil tokuş ediyor. Mastodon'da başka sunuculardaki kullanıcılarla bu paylaşımlar yapılıyor.
Genç Alman programcı Eugen Rochko'nun altı yıllık çalışmasının ürünü olan Mastodon, Rochko'nun tek bir yöneticinin kontrolunun ötesinde olan bir kamusal alan yaratma arzusuyla ortaya çıktı.
Mastodon paylaşımları, "toot" (korna) olarak adlandırılıyor. Platformun kurucusu Rochko, bugün Mastodon'da yaptığı paylaşımında, "Bugün ağ çapında 1 milyon 28 bin 362 aylık aktif kullanıcıya ulaştık. Bu oldukça güzel" dedi.
Mastodon'un kullanıcı sayısı, rakiplerine kıyasla çok düşük. Twitter, 2022'nin ikinci çeyreğinde 238 milyon günlük kullanıcısı sayısına sahip olduğunu bildirmişti. Facebook ise üçüncü çeyrekte 1 milyar 980 milyon günlük kullanıcısı olduğunu açıklamıştı.
Ancak Mastodon kullanıcı sayısında birkaç gün içinde yaşanan artış yine de şaşırtıcı oldu.
Massachusetts Üniversitesi'nden sosyal medya uzmanı Ethan Zuckerman, "Son bir haftada Mastodon'da daha önceki 5 yıldan daha fazla yeni kullanıcı olduğunu gördüm" dedi.
Musk, 27 Ekim'de Twitter'ı satın alma işlemini tamamlamadan önce Mastodon, saatte 60 ila 80 yeni kullanıcı sayısıyla büyüyordu. Bu sabah ise Mastodon, bir saat içinde 3 bin 568 yeni kullanıcı kaydı aldı.
Alman programcı Eugen Rochko, Mastodon'u 2017 yılında, PayPal'ın kurucusu ve Musk'ın yakın dostu Peter Thiel'in Twitter'ı satın almak istediği söylentilerinin yayıldığı dönemde kurdu.
Rochko, bu yılın başında Reuters'a yaptığı açıklamada, "Sağcı bir milyarder, kamuya açık olmayan fiili bir kamu malını satın alacaktı. Dünyada neler olduğunu öğreneceğiniz ve arkadaşlarınızla konuşabileceğiniz küresel bir iletişim platformu olması çok önemli. Böyle bir platform neden tek bir şirket tarafından yönetiliyor?" demişti.
Bytedance'in sahibi olduğu TikTok ve mesajlaşma uygulaması Discord gibi platformlar, Twitter'dan ayrılan kullanıcıların akın ettiği diğer sosyal ağlar arasında.
Mastodon'u savunanlar, platformun merkezi bir yönetimden uzak olması yaklaşımının en büyük fark olduğunu belirtiyor. Twitter'ın merkezden sağlanan hizmeti yerine her kullanıcı, kendi hizmet sağlayıcısını seçebiliyor.
Hiçbir şirket ya da kişi, kendi iradesini tüm sistem üzerine dayatamıyor ya da sistemi kapatamıyor. Aşırıcılık yanlısı bir sesin kendi sunucusunda yükselmesi durumunda başka sunucular, bu sunucuyla bağını kesebiliyor. Böylece bağları kesilen sunucu, azalan sayıdaki takipçi ve kullanıcılarıyla baş başa bırakılıyor.
Ancak federe bir yaklaşımın da olumsuz yanları olabiliyor. Örneğin Twitter ya da Facebook'un merkezi yönetimindeki düzenli sistemine kıyasla düzensiz bir yayılıma sahip Mastodon'da takip edecek kişi bulmak zorlaşıyor.
Ancak Mastodon'un giderek büyüyen destekçi kitlesi, bu olumsuzlukların karşısında platformun mimarisinin sağladığı avantajların ağır bastığını söylüyor.
Mastodon'u Avrupa Komisyonu'ndan aldığı az miktardaki hibe ve internet üzerinden aldığı fonlamayla işleten Rochko, özellikle kişisel mahremiyete önem veren Avrupalı kitlelere hitap ediyor.
Almanya'nın veri korumadan sorumlu yetkilisi Ulrich Kelber, hükümet kurumlarının Facebook sayfalarını kapatmaları için bir kampanya yürütüyor. Zira Kelber'e göre Avrupa gizlilik yasalarına uygun bir sayfa barındırmanın hiçbir yolu yok.
Kelber, yetkililerin federal hükümetin kendi Mastodon sunucularına yönelmesi gerektiğini belirtiyor. Avrupa Komisyonu, Avrupa Birliği kurumlarının Mastodon üzerinden paylaşım yapması için kendi sunucularını işletiyor.
Mastoton daha önce hiç olmadığı kadar büyük bir yoğunluk içinde olsa da siyasetten şov dünyasına özellikle gazeteciler için Twitter'ı bağımlılık yapan bir platform haline getiren büyük isimleri henüz bünyesine katmış değil.
Mastodon'un tek tam zamanlı çalışanı olan Rochko, Almanya'nın doğusunda küçük bir kasabadaki evinden ayda 2 bin 400 Euro maaşla çalışmaya devam ediyor.
VOA
