İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü'nden Dr. Öğretim Üyesi Ömer Yetemen ve birlikte çalıştığı bilim insanları, Antarktika hariç bütün kıtalardan toplam 60 lokasyonda bakı farkı kaynaklı bitki örtüsü yeşillik endeksi sonuçlarını inceledi. Çalışma kapsamında ABD, Meksika, Şili, Sudan, İspanya, İsrail ve Avusturalya gibi ülkelerde yer alan toplam 60 havzanın yamaç bakı farkını yansıtan bitki örtüsü, uzun yıllar, aylık ortalama, normalize edilmiş fark bitki endeksi (NDVI) bazında incelendi.
Yamacın öteki tarafı
“Yamacın Öteki Tarafı Her Zaman Daha Yeşil Değildir” isimli makalenin bulgularına göre, bilinenin aksine yarı kurak iklimlerde bakı farkından kaynaklanan bitki yeşillenmesinin, kuzey yamaçlarda güney yamaçlara göre her zaman daha fazla olmayacağı gösterildi. Makale, Yer Bilimlerinde yetkin bir kuruluş olan Amerikan Jeofizik Birliği'nin“Geophysical Research Letters” adlı en önde gelen dergisinde yayımlandı.
İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü'nden Dr. Öğretim Üyesi Ömer Yetemen ve birlikte çalıştığı bilim insanları, Türkiye'de dağların denize paralel uzanması ve iç kesimlere düşen yağışların azlığı sebebiyle karşılıklı yamaçlarda bitki örtüsündeki farklılığın belirgin olabileceğini kaydetti.
TÜBİTAK destekli
Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) desteğiyle projeyi sürdüren Yetemen projenin Türkiye ayağı ile ilgili şunları söyledi: “Bitki örtüsü farklılığı uzun yıllar sonucunda yamaçlarda erozyon farklılığına, dolayısıyla asimetrik vadi oluşumuna da sebep oluyor. Araştırmanın devam ettiği süreçte, erozyona yönelik önlemlerin de alınabilmesi için Türkiye'de bu tür sahaların gözlemlenmesi ve kayıt altına alınması üzerine çalışmaları hedefliyoruz. TÜBİTAK Yurda Dönüş projem dahilinde bu konu üzerinde hem global hem de Türkiye ölçeğinde çalışıyoruz. Bu konu tanımsal olarak oldukça iyi bilinen bir olgu, fakat matematiksel ifadeler ile pek bilinmiyor. Bitkilerin mikroklimadan kaynaklı değişikliği ve erozyona etkileri üzerine Avrasya Yer Bilimleri Enstütümüzde çalışmalarımızı sürdürüyoruz.”
İklim özellikleri
Dr. Öğr. Üyesi Ömer Yetemen araştırma bulgularına göre “daha uzun süre gölgede kalan ve nispeten daha nemli olan kuzeye bakan yamaçlar her zaman daha yeşildir” tezinin bir anlamda çürütüldüğünü söyledi. Araştırılan 60 havzanın sadece altısında kuzey yamaçları yıl boyunca daha yeşil olarak gözlemlenirken, on ikisinde ise önemli bir fark gözlenmediğini dile getiren Yetemen şu ifadeleri kullandı: “Diğer 42 sahada kuzey yamaçları yazları daha yeşil geçirirken kış aylarında güney yamaçlarının daha yeşil olduğu gözlemlendi. Yeşillenmedeki bu dönüşümlü davranış yamaçlardaki bitkilerin büyüme farklılıklarına ve lokal iklim özelliklerine bağlandı.”
