Dünya son yıllarda başta kovid gibi öldürücü hastalıklar, volkanik patlamalar, kuraklık ve depremler olmak üzere çeşitli felaketlerle sarsılıyor. Bilim insanları şimdi de olası bir yeni tehlikeye karşı insanlığı uyarıyor. Bu yeni tehlike ise ‘Güneşteki patlamalar….'
Güneş'teki korkutan son gelişmeyle ilgili açıklamalarda bulunan bilim insanları, “Güneş on yıldır olduğundan daha aktif hale gelmek üzere. Güneşteki bu son gelişmeler elektrik kesintilerine, yerde uçuşlara ve büyüleyici auroralara yol açabilir” uyarısında bulundu.
20 Haziran 2013'te çekilen bir görüntüde, güneşin sol tarafında bir güneş patlamasının parlak ışığı görülmektedir.
Bilim insanları, "Güneş neredeyse on yıllık göreceli sakinliğin ardından uyanıyor olabilir ve bu Dünya'da büyük sorunlara neden olabilir." dedi.
Business Insider'in haberine göre; Aktif olduğu dönemde yıldızımızın üzerinde kasıp kavuran güneş fırtınaları, elektrik şebekesinden GPS sinyallerine kadar her şeyi etkileyebilen elektromanyetik enerji patlamaları oluşturur. Bu sözde güneş maksimumları kabaca her 11 yılda bir meydana gelir ve geçmişte pek sorun olmamıştır. Ancak bilim insanları, elektriğe ve ara bağlantıya güvenmemizin, bu sefer onların etkilerine karşı çok daha savunmasız olduğumuz anlamına gelebileceğinden korkuyorlar. Güneşin kutupları dönüyor
NASA, bu görüntüde tuhaf bir güneş lekesi oluşumu yakaladı.
Güneş, merkezinde ısıtılan büyük bir plazma topudur. Yüklü parçacıklardan oluşan plazma yüzeye doğru kaynar, soğur ve tekrar çekirdeğe doğru batar.
Konveksiyon adı verilen bu hareket, kutuplarda güçlü manyetik alanlar ve güneşin yüzeyinde daha küçük, yerel manyetik alanlar yaratan şeydir.
Reading Üniversitesi'nden Uzay Profesörü Mathew Owens, her 11 yılda bir, güneşin "konvektif olarak kararsız" hale geldiğini belirterek, yani güneş üzerindeki manyetik alanların o kadar kararsız hale geldiğini ve manyetik kuzey ve güney kutuplarının aniden ters dönerek yıldızımızın kutupsallığını bozduğunu söyledi.
Profesör Owens, “Bu kararsızlık, güneşin yüzeyinde çok daha aktif hale gelen manyetik alanlarda tahribata neden olur. İşte o zaman sözde güneş maksimumu gerçekleşir” dedi. Güneş fırtınaları uçakları yere indirebilir
“Güneşin maksimum olduğu süre boyunca enerjiyi yolumuza atması çok daha olasıdır” diyen Profesör Owens, “Güneşin yerel manyetik alanları daha fazla karışıp birbirine çarptıkça patlayabilirler. Güneşten gelen enerji ve yüklü parçacıklar daha sonra uzaya fırlatılır. Bu enerji, üst atmosferdeki yüklü parçacıklardan oluşan bir katman olan iyonosferi karıştırarak iletişimi etkileyebilir. Bu, uçak yolculuğu için sorunlara neden olabilir” uyarısında bulundu.
Profesör Owens, "Uzay havası uçuşları gerçekleştirebilir. Federal Havacılık İdaresi (FAA), hem radyo hem de uydu iletişimi yoksa uçuşlara izin vermeyecek" diyerek şunları söyledi:
“22 yılı aşkın uçuş kayıtlarına bakan 2023 tarihli bir araştırma , güneş çok aktifken uçakların en az 30 dakika rötar yapma olasılığının %21 daha fazla olduğunu buldu.
Işınlar iyonosferdeki manyetik alanları değiştirebilir ve bu da Dünya'ya ulaşmak için o katmanı delip geçmesi gereken GPS sinyallerini etkileyebilir.
Dünya'dan gönderilen radyo sinyallerinin de bir noktadan diğerine gitmek için iyonosferden sekmesi gerekir, bu da zorlu uzay havasında daha az verimlidir.
Evet, radyo sinyalleri bugün temel iletişim için çok daha az önemli. Ancak bazı endüstriler, arıza durumunda diğer iletişim sistemlerini yedeklemek için radyo sinyallerini kullanır.”
Elektrik kesintileri olabilir
“Jeomanyetik fırtına iyonosferin manyetik yüküyle karışırken iyonosferde akımlar oluşturur. Üst atmosferdeki bu akımlar, yerdeki parçacıklarla etkileşime girer. Bu parçacıklar arasındaki etkileşim, dünyadaki altyapıyı sular altında bırakabilecek güçlü elektrik akımları yaratır” diyen Uzay Profesörü Mathew Owens, “Bu, bazı tuhaf fenomenleri tetikleyebilir. Bir örnek, 1972'de, Kuzey Vietnam'daki Haiphong limanının güneyinde uçan ABD askeri pilotları, belirgin bir neden olmaksızın suda iki düzine deniz mayınının patladığını gördü. Daha sonra o zamanki uzay havasına bakan bir 2018 araştırması , bunun büyük bir güneş fırtınasından kaynaklandığı sonucuna vardı.” İfadelerini kullandı.
“Akımlar elektrik şebekesini doldurursa, trafoları havaya uçurabilirler” uyarısında bulunan Uzay Profesörü Mathew Owens, “Hasarlı bir trafo çok fazla soruna neden olmaz. Ancak çok büyük bir jeomanyetik fırtına Dünya'ya doğru yönelirse "muhtemelen bize ekvatorlara kadar kutup ışıklarına neden olacak kadar büyük bir fırtına" bu, birkaç transformatörün aynı anda patlamasına neden olabilir” dedi.
Owens, ayrıca, daha sonra patlayabilecek ve tüm şebekeyi devre dışı bırakabilecek diğer transformatörleri de alt edebileceğini söyledi.
Owens, bu durumda, şebekenin yeniden başlatılması "haftalar hatta aylar meselesi olabilir. Sonra soğutmayı kaybedersiniz, hastanelerin gücünü kaybedersiniz, işler oldukça hızlı bir şekilde oldukça ciddileşir" dedi.
“Şimdiye kadar şanslıydık” diyen Profesör Mathew Owens, “Gördüğümüz en kötü güneş fırtınası 1859'da oldu . Ama o zamanlar şimdi olduğu kadar elektriğe güvenmiyorduk, bu yüzden devre dışı bırakılan tek şey telgraf hatlarıydı. Yine de, 1989'daki bir uzay hava olayı, ne kadar savunmasız hale geldiğimizi gösteriyor. O yılın 13 Mart'ında Montreal, Quebec'i vuran devasa bir jeomanyetik fırtına , dokuz saat boyunca altı milyon insanın elektriğini kesti” açıklamasında bulundu. Auroralar daha büyük ve daha parlak hale gelebilir
17 Ağustos 2022, Fransız Güney ve Antarktika Topraklarının kuzeydoğusundaki Hint Okyanusu üzerinde Dünya'nın ufkunda parlak bir kutup ışığı akıyor.
Uzay Profesörü Mathew Owens, jeomanyetik fırtınaların iyonosfere çarptıkça, kutup ışıklarını büyük ve parlak hale getirebileceğin belirterek, "Kuzey ve güney kutuplarının üzerine oturan aurora ovali, Dünya'nın atmosferinde akan akımların bir sonucudur. Ve neredeyse her zaman oradalar, ancak devam eden bir jeomanyetik fırtınamız olduğunda çok daha güçlü hale geliyorlar." dedi.
“Bu güneş patlamalarının bazı etkilerini görmeye başlıyoruz” diyen Uzay Profesörü Mathew Owens, BBC'nin haberinden alıntı yaparak, geçen pazar gecesi İngiltere'nin güneyinde kadar kuzey kutup ışıkları görüldüğünü ve önümüzdeki günlerde daha fazlasının beklendiğini bildirildi.
Profesör Mathew Owens, “Güneşin kendisi daha güzel oluşumlarda patlıyor olabilir. Bu şimdiden olmaya başladı. NASA, bu ayın başlarında nadir görülen bir kutupsal girdap tespit etti” dedi.
Güneşin ayrıca, astronotlar için tehlikeli olabilecek güneş enerjili parçacıklar adı verilen radyoaktif maddeyi de serbest bırakabileceğini belirten Uzay Profesörü Mathew Owens, “Çoğu iyonosferden yansıdığı ve geri kalanı atmosfer tarafından emildiği için, Dünya üzerindeki insanlar bu radyasyondan korunur. Uluslararası Uzay İstasyonu bile hala iyonosferin koruması altındadır. Ancak radyasyon uzayda bir astronotu vurursa çok tehlikeli olabilir” dedi.
Profesör Mathew Owens, "Ay'a veya Mars'a bir ekip göndermeye çalışıyorsanız, bu tür şeyler için gerçekten endişelenmeniz gerekir çünkü bu ciddi, potansiyel olarak ölümcül bir radyasyon dozudur" dedi.
“Şimdiye kadar astronotlar şanslıydı” diyen Profesör Mathew Owens, “Ağustos 1972'de, mürettebatlı iki Apollo görevi büyük bir güneş fırtınasından kıl payı kurtuldu. Apollo 16, Nisan ayında, Apollo 17 ise Aralık ayında fırlatıldı. Tamamen şans eseri kaçırdılar ve o sırada astronotlar için ölümcül olabilirdi. Ancak SpaceX ve NASA, önümüzdeki yıllarda görevleri hızlandırmayı hedeflediğinden, güneş fırtınalarına hazırlanmaları gerekecek. Sorun şu ki, bugüne kadar uzayda astronotları korumanın iyi bir yolu yok” dedi.
Muhtemelen zorlu uzay havasına hazırlıklı değiliz
1859 güneş fırtınası bugün olursa "çok daha duyarlı" olacağımızı belirten Uzay Profesörü Mathew Owens, Sorun şu ki, her on yılda bir elektrik altyapısına daha bağımlı hale geliyoruz, dedi. Ve 2010 civarında zirveye ulaşan son güneş döngüsü özellikle sessizdi ve bizi yanlış bir güvenlik duygusuna kaptırmış olabilir” dedi.
Profesör Mathew Owens, "Yaklaşık yüz yıldır sahip olduğumuz en küçüğüydü," dedi ve şunları söyledi: "Küçük bir döngüden biraz daha büyüğüne geçme tehlikesi, o zaman tüm güvenlik açıklarının nerede olduğunu fark etmenizdir. Yine de acil bir tehlikede değiliz. Fizikçiler, bu döngünün şimdiye kadar gördüğümüz en büyük döngü olmayacağını tahmin ediyor ve fırtınalar gelmeden önce onlara hazırlanabilmek için tespit etmede daha iyi hale geliyoruz.Bilim insanları ayrıca güneşimiz hakkında daha fazla şey öğreniyorlar. Örneğin, NASA'nın Parker Güneş Sondası şu anda güneşe doğru ilerliyor ve bize Aralık ayında güneş hakkında eşi görülmemiş görüntüler ve heyecan verici yeni veriler sağlayacak.
