Sağlıklı bir yaşam için spor yapmak olmazsa olmazlar arasındadır. Spor deyince de insanların aklına gelen ilk şey hiç kuşkusuz koşmak geliyor. Koşu yapmanın diz sağlığı açısından bir sakıncası var mı? Bazıları koşmanın dizlerde tahribata neden olacağını düşünürken bazıları da tempolu koşu ile dizlerin daha da güçlü olduğunu belirtiyor. Peki bu durumun aslı nedir? Koşmak dizler için zararlı mıdır? Tempolu koşu dizleri yıpratır mı? Koşmak dizlerimiz için faydalı mı zararlı mı?
Spor yapmaya niyetlenen insanlar koşmak dizler için zarlı mı yoksa yararlı mı sorsusunu sorarak spora başlıyor. Kardiyo çalışmak isteyenlerin en çok başvurduğu yöntemlerden biri tempolu koşmaktır. Koşu yapmanın yanında bisiklet kullanmak da kardiyo sporları arasındadır.
Koşu yapmak isteyenler "Koşmak dizler için zararlı mıdır? Tempolu koşu dizleri yıpratır mı?" sorusuna yanıt bulmaya çalışıyor. Doç. Dr. Muhammed Keskin'de Twtter hesabı üzerinden bu konuyu tartışmaya açtı. Doç. Dr. Muhammed Keskin Koşmak dizler için zararlı mıdır? diye sordu. Paylaşımın altına yorum yapan Prof. Dr. Ahmet Mesut Onat "Koşmak dizler için zararlı mıdır?" sorusuna şöyle yanıt verdi: "Dünyada insan kadar uzun koşabilen canlı yoktur. 245 km lik koşular mevcut. Koşarken dinlenme-güç-interval gibi farklı koşu yöntemleri var. 20 yıl önce diz kireçlenmesinde yürümek yasak derken, bugün yürümeyi ve hatta intervalli yürümeyi öneriyoruz. Koşunun amacı da önemlidir." Peki
Koşmak dizler için zararlı mıdır?
Koşunun dizlere olan zararıyla ilgili basmakalıp söylemler, yalnızca söylem olmanın ötesine geçememektedir. Çünkü bilimsel veri, koşunun dizlere zararlı olacağı ile ilgili bir kanıya varmamıştır. Dizlere zararlı olmayacağını da net olarak belirtmez. Bu noktada koşarken kişinin attığı adımın şekli, diz ekleminin dayanıklılığı, anatomisi ve pek çok diğer faktör etkilidir.
Araştırma sonucu: Koşmak dizlerdeki iltihaplanmayı azaltıyor
Koşmanın, zaman içerisinde dizlerde yıpranmaya ve aşınmaya sebep olduğu, eklem ağrılarına, eklem iltihabına ve diğer sakatlıklara yol açtığı düşünülmekteydi. Ancak yakın zamanda yapılan küçük çaplı bir araştırma sonucunda 30 dakikalık koşma egzersizinin aslında kişilerin diz eklemlerindeki iltihaplanmayı azalttığı görüldü.
European Journal of Applied Physiology isimli dergide yayınlanan rapora göre Brigham Young Üniversitesi'nden (BYÜ) araştırmacılar, düzenli koşu yapan 18 ile 35 yaş arası sağlıklı 15 katılımcının, 30 dakikalık koşu öncesi ve sonrası kan değerlerini ve diz eklem sıvısı örneklerini inceledi. Daha sonra koşu yapmadıkları sakin bir dönemde yine aynı örnekler alındı.
Araştırmacılar, katılımcıların diz sıvısında iltihaba sebep olan moleküllerin koşu sonrası artmış olmasını beklerken, aksine bu moleküllerin azaldığını gördü.
Bilinçsiz yapılan her spor zarar verebilir
Koşmak dizlere zarar verebilirken, dizlerde sakatlık yaşanması ihtimalini azaltabilir de. Çünkü koşmanın dizleri ve quadriceps kaslarını güçlendirdiği net bir bilimsel gerçekliktir. Şunu vurgulamak gerekir ki, bilinçsizce yapılan her egzersiz gibi, koşmak da bilinçsiz yapıldığında sakatlayabilir.
Ayakkabı seçimine dikkat!
Ayakkabının tam uyduğundan emin olun. Victoria B.C. dan fizyoterapist, triatloncu ve milli atlet Cherly Murphy sakatlanmaktan kaçınmak için en önemli olan şeyin bir uzmanın gözetiminde denemiş iyi bir çift koşu ayakkabısı olduğunu söylüyor. Bedeninizi dinlemeniz ve yavaş başlamanız da önemli. “Çoğu insan,” diyor Murphy, “bir yürüme/koşma programıyla başlamalıdır.”
Dizlerinizin ağrıyorsa dikkat!
Diz ağrısı asla ihmal edilmemelidir. Bu tip ağrılarda mutlaka bir profesyonelden yardım alınmalıdır. Çünkü bu tip ağrıların sebebi, pek çok farklı sebepten kaynaklanabilir. Sebebi bulmak, ağrıların tekrarlamaması için büyük önem taşır. Profesyonel sporcuysanız veya profesyonel olmayı hedefliyorsanız, dinlenme lüksünüz olmayacaktır ve kesinlikle bir yardım almanız gerekecektir. Fakat hobi olarak spor yapıyorsanız, diz ağrısı durumunda biraz dinlenmek iyi gelebilir.
'Koşu bantları dizlerin katili'
Prof. Dr. Işık Akgün, "Spor yapacağım” diyor, günde 1000 kere ip atlıyor. Var mı böyle şey? Diğeri günde 1 saat koşu bandında 10-11'de koşuyor. Tabii ki bu insanların dizleri mahvolur, tabii ki kıkırdak namına bir şey kalmaz. Hele koşu bantları bir felaket. Dizlerin katili. Bir bantın üzerinde dönen plastik düşünün, güm güm vuruyorsunuz. Allah'tan tartan ilaveleri başladı, yumuşatma ayarları kondu. Ama bu da yeterli değil. Biliyorsunuz, spor ayakkabılar da artık değişiyor, şu anda vücudun yüzde 10, yüzde 15 ağırlığını kaldıran ayakkabılar var. İlla yapacaksanız onlarla yapın. Bu arada, haftada 3-4 kere, 20 dakika ya da yarım saat, 4.5-5 ile yürümek zarar vermez" dedi.
