Halk Sağlığı Genel Müdürlüğünden edinilen bilgiye göre, 20. yüzyılda dünyada eğitim ve gelir düzeyindeki yükselme, beslenme alışkanlıklarının değişmesi, sağlık sorunlarının çocukluk çağı hastalıklarından yaşlı nüfusta görülen bulaşıcı olmayan hastalıklara doğru kaymasına yol açtı.
Dünya genelindeki ölümlerin en önemli nedeni olan bulaşıcı olmayan hastalıklar halen önemli bir hastalık yükü oluştururken, bunlar içinde kalp ve damar hastalıkları ölüm nedenleri arasında ilk sırada, bu hastalıklar arasındaysa kalp krizi ve inme ilk iki sırada yer alıyor.
Dünyada yaklaşık 300 milyondan fazla kalp hastası bulunuyor, 2 milyardan fazla kişi ise kalp hastalığı riski taşıyor. Kalp damar hastalıkları, yılda 18,6 milyondan fazla kişinin ölümüne neden oluyor.
Kalp damar hastalıklarına bağlı ölümlerin üçte biri 70 yaş altında
Kalp damar hastalıklarına bağlı ölümlerin üçte biri 70 yaş altında yaşanıyor, bu ölümlerin yüzde 85'i, kalp krizi ve inmeye bağlı oluşuyor.
Türkiye'de de kalp ve damar hastalıkları en önemli sağlık sorunlarının başında geliyor. Sağlık Bakanlığı verilerine göre, Türkiye'de 2021'de ölümlerin yüzde 33,4'ü dolaşım sistemi hastalıklarından kaynaklandı. Bu da yaklaşık her üç dakikada bir kişinin ölümü anlamına geliyor. Her yıl yaklaşık 300 bin kişi kalp krizi geçirirken, kanser nedeniyle yaşanan kayıplar bu rakamın yarısını oluşturuyor.
Kalp hastalıklarına bağlı ölümlerin yüzde 80'i önlenebilir
Kalp ve damar hastalıklarına bağlı ölümlerin yüzde 80'i tütün kullanımı, sağlıksız beslenme ve hareketsizlik gibi kontrol edilebilen ve önlenebilen risk faktörlerine bağlı görülüyor.
Yüksek kan basıncı, yüksek kan şekeri, yüksek kan kolesterolü ve şişmanlık da kalp damar hastalıkları için risk faktörleri arasında yer alıyor.
Koruyucu sağlık hizmetleriyle erken dönemde bu risk faktörleri tespit edilerek hastalık tedavi edilebiliyor ve erken yaşta ölümlerin önüne geçilebiliyor.
Dengeli beslenme, sağlıklı kalp ve dolaşım sistemi için önemli
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, kalbi korumak için yaşam tarzının değiştirilmesi gerektiği konusunda uyarıyor.
Genel Müdürlük, dengeli beslenerek bol miktarda meyve ve sebze, kepekli tahıllar, yağsız et, balık ve sınırlı tuz, şeker ve yağ alımı ile bakliyat tüketilmesini, daha fazla hareket edilmesini, stres veya endişeden kaçınılmasını öneriyor.
Kalp krizi ve inme riskinin, tütün ürünlerini bıraktıktan hemen sonra düşmeye başladığını ve bir yıl sonra yarı yarıya azaldığını hatırlatan Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, tütün dumanına maruziyetten uzak durulmasını da tavsiye ediyor.
Düzenli sağlık kontrollerinin yaptırılması, kan kolesterolünün sağlıklı bir diyetle, gerekirse uygun ilaçlarla kontrol edilmesi de Genel Müdürlüğün uyarıları arasında yer alıyor.
Kronik hastalıkların önlenmesi planı
Sağlık Bakanlığınca hazırlanan "2019-2023 Stratejik Planı ve Eylem Planı"nda da "Sağlıklı yaşamı teşvik etmek ve yaygınlaştırmak, birinci basamak sağlık hizmetlerini güçlendirerek sağlık sistemi içerisindeki etkinliğini artırmak, sağlık hizmetlerinde bütünleşik sağlık hizmeti modelini hayata geçirmek" hedefleriyle, kronik hastalıkların önlenmesine geniş yer verildi.
Bakanlık tarafından hayata geçirilen kontrol programları kapsamında, Türkiye Kalp ve Damar Hastalıkları Eylem Planı (2021-2026) güncellendi, kronik hastalıkların önlenmesi, erken teşhis ve düzenli izlem konularındaki faaliyetler çalışma kapsamına alındı.
Taramalarla kronik hastalıkların erken teşhisi, izlemler ve uygun tedavi amacıyla birinci basamak sağlık hizmetleri içinde kalp damar hastalıkları için risk değerlendirmesi ve yüksek tansiyon, inme ve benzeri kronik hastalıkların izlemi başlatıldı.
Dünyada en sık görülen, en fazla ölüme ve engelliliğe neden olan kalp ve damar hastalıkları, kanser, diyabet ve kronik hava yolu hastalıklarına bağlı 70 yaş altındaki ölümlerin 2025'e kadar yüzde 25 azaltılması hedef olarak belirlendi. AA
