Beden ve ruh sağlığımız için stresten mümkün olduğu kadar uzak durmamız şart. Peki bunu nasıl başarabiliriz? Konuyla ilgili sünger ve teflon tava benzetmesi yapan Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Serhat Tunç, “Sünger gibi stresi emmeyi değil teflon tava gibi stresin üstümüze yapışmasını engellemek için onu yönetme becerileri geliştirmeliyiz” dedi.
Stresi Yönetmek
Stres yaşamın bir parçasıdır. İlk başta olumsuz gibi algılansa da aslında bizi geliştirme, büyütme fırsatı yaratır. İşlerimizi yürütmemiz için bizi motive edebilir. Kendi potansiyelimizi yaşamamıza fırsatta verebilir. Zorlukları uygun şekilde yaşarsak zorluklar aracılığıyla büyüyebiliriz, kendimizi geliştirebiliriz.
Strese nasıl yanıt verdiğimiz sünger ve teflon tava benzetmesiyle anlatılabilir. Sünger gibi stresi emmeyi değil teflon tava gibi stresin üstümüze yapışmamasını, stresi yönetme becerileri geliştirmeyi sağlamalıyız. Sünger yapılı kişiler stresi emer, içine çeker. Teflon yapılı insanlar ise stresi yönetir, stresin üstüne yapışmasına izin vermez. Bu yapı kişinin strese nasıl yanıt vermesine göre değerlendirilir. Kişi geçmiş yaşam olaylarındaki zorlanmalarına nasıl yanıt verdiyse şimdiki stres olaylarına da öyle yanıt verecektir. Bu nedenle stresi yönetme güçlüğü yaşayanların psikiyatri uzmanıyla görüşmelerini öneririm.
Bunun için stresten kaçma veya kaçınma değil STRESİ YÖNETME becerilerimizi geliştirmeliyiz.
- Yaşamın doğal akışı gibi kabul edin.
- Stresi zorluğu hedefe giden yolda bir yol arkadaşı olarak görebiliriz. Hasım değil HISIM gibi.
- Zorlukları kişiselleştirmeyin. Örneğin herhangi bir sınavı geçmeniz veya geçmemeniz sizi iyi ya da kötü bir insan yapmaz. Sadece yapmanız gereken bir görev gibi geçmenizin iyi olacağı bir sınav gibi görün ve elinizden geleni yapın, emek verin, çaba gösterin.
- Kontrol edemeyeceğimiz olaylar olduğunu kabul edin. Örneğin havanın yağmurlu veya karlı olmasının elimizde olmaması gibi.
- Sinirli olmak yerine ‘iddia sahibi' olmak ve ‘ben bunu yaparım, yapmak için gayret ederim' demek önemli.
- Zamanınızı verimli bir şekilde kullanma alışkanlıkları geliştirin.
- Yapmanız gereken işleri önem ve yapılma sırasına göre programlayın. İki ayağınızı bir pabuca sokmayın.
- Yapmaktan keyif aldığınız hobilerinize ve ilgi alanlarınıza vakit ayırın.
- Stresi azaltmak için sigara, alkol, uyuşturucu kullanmak gibi davranışlarda bulunmayın. Çünkü uyuşturucu ve alkol stresi arttırır. Örneğin stresli zamanlarda alınan alkol en basitinden uyku evrelerini bozacağı için sabah yorgun kalkmanıza neden olur. Bu da stres yönetimi için en gerekli olan kaliteli uykudan mahrum kalmanıza yol açacaktır.
- Strese tahammülünüzün artması ve sağlıklı yönetebilmeniz için doğada veya dışarda yürüyüş yapın.
- Sevdiklerinizle sosyal ilişkilerde bulunun.
- Egzersiz
Öncelikle, fiziksel aktivite uykunuzu iyileştirmenize yardımcı olabilir. Ve daha iyi uyku uyumak demek, daha iyi stres yönetimi anlamına gelir. Egzersiz yapan insanlar beynin ve vücudun yenilenmesine yardımcı olan derin "yavaş dalga" uykusunu daha iyi alma eğilimindedir. Sadece yatma vaktine çok yakın egzersiz yapmamaya özen gösterin, çünkü bu uykunuzu kaçırabilir.
Egzersiz vücudunuzu endorfin ve endokannabinoidler gibi ağrıyı engellemeye, uykuyu iyileştirmeye ve sizi sakinleştirmeye yardımcı olan bir dizi hormon salgılaması için uyarır. Bu da kendimizi daha iyi hissetmemizi sağlar. İnsanların uzun koşulardan sonra bildirdiği neşeli olma dediğimiz ‘‘öforik duyguyu'' veya "koşucunun yüksekliği" dediğimiz kendisini çok iyi hissetme halini beyinde salgılanan endokannabinoid gibi maddeler sağlayabilir.
Egzersiz daha az endişeli ve kendimiz hakkında daha olumlu hissetmemizi sağlar. Vücudunuz iyi hissettiğinde, zihniniz de genellikle onu takip eder. Doktorunuzun da kişiye özel olarak uygun gördüğü yürümek, koşu, yüzme, dans etmek, bisiklet sürmek gibi egzersizler yapılabilir.
Eğer egzersiz yapmak için zamanınız yoksa alışverişe yürüyerek gitmek, asansör yerine merdivenleri kullanmak, varacağımız yerin biraz uzağına arabayı park etmek, öğle tatilinde yürüyüş yapmak gibi hareketleri hayatınıza yayabilirsiniz.
- Beslenme
Sağlıklı gıdalarla beslenmek kendimizi iyi hissettirir, stresin etkilerini azaltır, bağışıklık sistemimizi güçlendirir ve kan basıncımızı dengeler. Bol miktarda ilave şeker ve yağ ise tam tersi bir etki yaratabilir. Abur cubur yeme isteği, stres altındayken artabilir.
Sağlıklı ve dengeli kalmak için balık, et, yumurta ve çiğ kuruyemişlerde bulunan kompleks karbonhidratları, yağsız proteinleri ve yağ asitlerini tercih edin.
Hücrelerinizi kronik stresin neden olabileceği hasara karşı fasulye, meyve, çilek, sebze ve zencefil gibi baharatlar gibi çeşitli gıdalarda bulunan antioksidanlar da korur.
İşlenmiş gıdalardan uzak durun. Evden çıkarken yanınızda sağlıklı atıştırmalıklar taşıyın.
C Vitamini, magnezyum, omega-3 yağ asitlerinin stresin beden ve zihin üzerindeki etkilerini azalttığı bildirilmiştir.
- Uyku
Stresin yaygın bir yan etkisi de uykuya dalmakta zorlanmanızdır. Uykusuzluk da stres seviyenizi artırabilir ve bir stres ve uykusuzluk döngüsüne neden olabilir.
Sağlıklı uyku alışkanlığı için:
- Düzenli egzersiz yapın.
- Güneş ışığına çıkın.
- Yatma vaktine yakın daha az alkol ve kafein tüketin.
- Düzenli uyuyup kalktığınız bir uyku programı belirleyin.
- Akşam elektronik cihazlara bakarken mavi ışık korumalı gözlük kullanın.
- Yatmadan 30-60 dakika önce elektronik cihazlarınıza bakmayın.
- Yatak odanız karanlık, sessiz ve serin olmalıdır.
- Sosyal İlişki
Sevdiğiniz insanlarla vakit geçirmek sizi sakinleştirir ve stresinizi azaltır. İnsanlarla yüzyüze iletişim kurmak savaş ya da kaç tepkisini durduran bir hormon salgılar. Bu da sizi rahatlatır.
