Sağlık vergileri, halk sağlığı üzerinde olumsuz etkisi olan ürünlere uygulanır (örneğin tütün, alkol, şekerli içecekler, fosil yakıtlar üzerindeki vergiler). Bu vergiler, daha sağlıklı nüfuslara yol açar ve yasa dışı ticaret/kaçakların varlığında bile bütçeye gelir sağlar.Bunlar, sağlık hizmetleri maliyetleri ve sağlık yükü hesaba katıldığında, düşük gelirli nüfuslara nispeten daha fazla fayda sağlayan ilerici önlemlerdir.
Bugün dünyanın çok farklı ülkelerinde sağlık harcamalarına yönelik çok farklı vergi sistemi sözkonusu. Ülkemizde de gerek ilaç gerekse muayene yönünden en çok tartışılan konuların başında bu vergilendirmeler yer alıyor
Güvenlik kurumlarının yaklaşımı
Türkiye'de sağlık harcamaları Sosyal Güvenlik Kurumu'na yapılan prim ödemeleriyle ve Sağlık Bakanlığı'nın bütçesiyle karşılanmaktadır. Cepten ödeme şeklinde hizmet alımının sağlandığı özel sağlık sigortası seçeneği de mevcuttur. Fakat alınan sigorta primleri ve bakanlıktan sağlanan bütçeler uzun yıllardır hizmetleri karşılamada yetersiz kalmaktadır. Devlet de bu eksikliği, topladığı genel vergilerle kapatma yoluna gitmektedi
Sağlık hizmetlerinde vergileme
2007 yılında yayınlanan Bakanlar Kurulu kararıyla sağlık hizmetlerinde katma değer vergisi oranı yüzde 8 olarak belirlenmiştir.Sağlık hizmetlerinin maliyetinin düşürülmesi ve bu suretle erişimin kolaylaştırılabilmesi için alınan ücret üzerindeki vergi yükünün kaldırılması gerekirken; bazı sağlık hizmetlerinde mevzuatta belirlenenden bile daha fazla bir oranın uygulanması gerektiğine ilişkin yaklaşım haklı bulunmamıştır.
Tamamlayıcı Sağlık Sigortası vergi indirimi
Bordrolu çalışan işçiler, sağlık sigorta primlerini ödediğini ispatlanması halinde aylık kazancın yüzde 15 oranında vergi indirim hakkı kazanmaktadır.Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından 2013 yılından itibaren, yüzde 5'ten yüzde 15'e çekilen oran, hem işçi hem de işverenlerin faydalanmasına olanak tanıyor.
Kullanımla birlikte artış
Ülkemizde sağlık harcamalarının artışıyla birlikte ilaç harcamaları da artmış ve toplam sağlık harcamalarının yaklaşık yüzde 23'üne sine ulaşmıştır. Bu artış eğilimi, son yıllarda bütçeyi kısıtlamayla birlikte, referans fiyatlandırma ve
jenerik ilaç kullanımı olmak üzere iki temel yöntemle ilaç harcamalarını kontrol altına alma girişimleriyle sonuçlandı. Dünyada olduğu gibi Türkiye ilaç sektöründe de sağlık harcamalarının kısılması yönünde ciddi bir eğilim mevcuttur. Jenerik ilaç kullanımının arttırılması ve fiyatlandırma ve geri ödeme politikasındaki değişiklikler ile sağlık harcamaları azaltılmaya çalışılmaktadır.
Kimler faydalanabilir?
Öncelikle vergi indirimden yararlanabilmek için tamamlayıcı sağlık sigortasını, gerekli firmalardan yapılması gerekmektedir.Tamamlayıcı sağlık sigorta sözleşmesi olan ve gelir elden her vatandaş vergi indiriminden faydalanabilmektedir.
İşçiler: Maaş bordroları ile beraber, sözleşmeli sağlık sigorta primini ödemiş her işçi vergi indiriminden faydalanır.
İşletme Sahipleri: Gelir vergisi beyannamesini, muhasebe departmanındaki işlemi uygulayacak çalışana ulaştırarak, sigorta priminin ödenmesi ile işletme sahipleri de vergi indiriminden yararlanabilir.
Esnaflar: Esnaflarda vergi indiriminden, gelirlerinin ispatı ile prim ödemesi yaptıktan sonra yararlanabilir.
Serbest Meslek Üyeleri: Serbest meslek ile uğraşan vatandaşlar da gelir ispatı ve aynı dönem içerisinde ödenmiş primlerini muhasebeye iletmeleri halinde vergi indirim hakkı kazanabilirler.
Memurlar: Ödeme makbuzları ve maaş bordrolarını, gerekli mercilere bulundukları kurum içerisindeki yapıda ileten kamu görevlileri de tamamlayıcı sağlık sigorta vergi indirimi şartlarını sağlamaktadır.
Ülkelere göre değişen finansman
Bazı ülkeler sağlık harcamalarının tamamını devlet bütçesinden harcama yaparak karşılarken, bazı ülkeler vergilerle finanse etmenin yanı sıra insanların bazı harcamalara katılmasına da izin vermektedir. Her ülkede farklı sonuçlar üretebilen finansman yöntemleri, o ülkenin sağlık politikalarına göre bir veya birkaçını birleştirecek şekilde uygulanmakta. Ülkemizde ise Bazı sağlık ve ilaç sektörü grupları için gelişmekte olan pazarlar kâr rakamlarının giderek daha büyük bir payını temsil etmektedir. Kârının büyük kısmını gelişmekte olan pazarlardan elde eden gruplar için etkin vergi oranları artış göstermekte ve gelişmekte olan pazarlardan merkeze nakit aktarımı odaklanılan temel bir konu haline gelmektedir.
Vergiden indirim yapılan uygulamalar
Gelir Vergisi Kanunu'nun 89/2 maddesine göre; gelir vergisi beyannamesi verenler, beyan ettikleri gelirin %10'unu aşmamak şartıyla, Türkiye'de yaptıkları ve tevsik ettikleri, kendilerine, eşlerine ve küçük çocuklarına ait eğitim ve sağlık giderlerini, beyan ettikleri gelirlerinden indirme hakkına sahiptirler...Bu uygulamada dikkate alınabilecek sağlık harcamalarına örnek olarak da teşhis ve tedavi amacı ile yapılan her türlü muayene, tahlil, röntgen, ultrason, tomografi, mr, check-up, ameliyat, fizik tedavi ve diş tedavisi ücretleri ile özel hastane ücretleri her çeşit protez, sağlık malzemesi ve tekerlekli sandalye giderleri ile numaralı gözlük ve lens giderleri; doktor raporuyla alınan cilt sağlığına ilişkin harcamalar sayılabilir.
