İşte Prof. Dr. Mustafa Öztür'ün kaleme aldığı o yazı;
Lastikler çok çalışır. Genellikle ağır olan bir araç ile yol arasındaki tek temas noktaları lastiklerdir.
Fosil yakıtlı araçlar yasaklanıp bataryalı araçlara geçildiğinde lastik kaynaklı emisyonlar 2 kat artacaktır.
Çarpıcı bir şekilde, lastik aşınma ve sürtünme mikroplastiklerinin emisyon hızı, modern bir egzoz borusundaki parçacıkların kütlesinden neredeyse 2 bin kat daha fazladır.
Okyanus mikroplastiklerinin yüzde 78'i sentetik lastik kauçuğu olduğu tahmin ediliyor.
Toksik mikroplastikler genellikle deniz hayvanları tarafından yutulur ve nörolojik etkilere, davranış değişikliklerine ve anormal büyümeye neden olabilirler.
Yollarda lastiklerin aşınması ve sürtünmesi sonucu oluşan mikro ve nanopartikülleri, bazıları son derece zehirli olan çeşitli organik kimyasallar içerir.
Salataların ana malzemelerinden, diyetlerin olmazsa olmazı marul tam bir sağlık deposudur.
Trafik yoğunluğunun yüksek olduğu bölgelerdeki şehir bahçelerinde ve otoyollara yakın yerlerde yetiştirilen marullar kökleri vasıtasıyla lastik kaynaklı mikro ve nano partikül maddeleri hızla emdiği ve birikimi içerdiği tespit edildi.
Trafiğin yoğun olduğu yerlerde yetiştirilen marul yerseniz lastik yemiş olabilirsiniz.
Yollarda aşınan hidrofobik (suyu sevmeyen) lastik partikül maddeleri (TRWP) türevleri olan 6PPD ve çok tehlikeli 6PPD-Q ortam havasına, toprağa ve yüzey sularına salımlanır.
Araba sürerken;
Rüzgarla çevreye (havaya) dağılan,
Toprağın üst katmanlarına salınan,
Yağmurla nehirlere ve kanalizasyona karışan,
lastik aşınma parçacıkları (mikroparçacıkları) üretir.
Kişi başına düşen lastik partikül emisyon miktarı yılda 0,23 ila 4,7 kg/yıl arasında değişmekte olup, küresel ortalaması 0,81 kg/yıldır.
Hava, yağmur suyu ile yol akışı ve çiftçiler tarafından gübre olarak kullanılan atık su arıtma tesislerinden gelen çamurun bir karışımı yoluyla, lastik parçacıkları, çiftlik topraklarına ulaşır.
Lastik mikro ve nano parçacıklarının çoğu, toprağın üst katmanlarında kirletici madde olarak birikir.
Almanya'da toplam lastik emisyonlarının yüzde 5'inin "ince" hava kaynaklı partiküller olduğu, kaba "hava kaynaklı olmayan" partikül emisyonları 75 bin 200-98 bin 400 ton/yıl; yol kenarlarına ve yol yakınındaki topraklara taşınım, yüzey akışı ve sürüklenme dahil 57 bin 300-65 bin 400 ton/yıldır (yüzde 66 - yüzde 76).
8 bin 700-19 bin 800 ton/yıl (yüzde 12-20) yüzey sularına salınmaktadır.
Kısaca Almanya'da lastik kaynaklı partikül madde emisyonu (havada, suda ve toprakta) değişimi Şekil 1'de verilmiştir.
Lastiklerin aşınması sonucu oluşan nanopartiküller doğal olarak bozulmaz, 6PPD'i 6PPD-Q'a dönüşür, çevrede birikir ve biyolojik organizmaların yanı sıra diğer kirleticilerle de etkileşime girebilir
Yol üzerinde biriken lastik tozları (TWP), bileşik kanalizasyon sistemine ve ardından bir AAT'ye girmeden önce orada güneş ışığına ve yağmura maruz kalır ve 6PPD, çok toksik 6PPD-Q'e dönüşebilir.
Yoldan tabağa
Marul yerken lastik kaynaklı mikro ve nanopartiküller de yemiş olabilirsiniz.
Diyetiniz hala vejetaryen olabilir, ancak düşündüğünüz kadar yeşil olmayabilir.
Bir marul bitkisi, büyüdükçe köklerinden ve yapraklarından nasıl lastik partiküllerini emdiğini izleyen yakın tarihli bir çalışmadan biliyoruz.
Marul bahçelerinde marulların toprakta ve suda biriken lastik partikül maddelerini kökleri aracılığıyla alır, bunları yapraklarına aktarır ve orada nanopartikülleri biriktirir.
Marullar, lastik aşınmasından kaynaklanan zehirli katkı maddelerini alıyor ve depoluyor. Lastik nanopartiküüleri içeren marullar sağlığa zararlı olup olmadığı araştırılıyor.
Kirlenmiş toprakta ve suda yetiştirilen marul henüz değerlendirilmemiş toksisiteye sahip metabolitler üretiyor.
Lastik içeren marul yendiğinde insan vücudunda bu tür bileşikler çok kolay parçalanıyor. Dolayısıyla, eğer birisi kirlenmiş marul yerse, orijinal kimyasallar vücutta tekrar salınabilir.
Ve İnsan vücudunda bu tür bileşikler çok kolay parçalanır ve sağlık üzerine etkisi ciddi şekilde araştırılmaktadır.
Marul bitkileri, uzun vadede lastik aşınma parçacıklarından salınan potansiyel olarak zararlı kimyasalları sürekli olarak kirlenmiş topraktan alıyorlar.
Veya sulama suyundan alıyorlar.
Salatanızdaki marulda lastik mikro veya nano partikülleri var mı?
Çalışma bulguları, marulun lastik aşınmasından kaynaklanan kirletici maddeleri emdiğini ortaya çıkarmıştır.
Sadece Almanya'da, biyokatı uygulaması yoluyla tarım arazilerinde yıllık bin 400 ile iki bin 800 ton arasında lastik aşınmasından kaynaklanan partiküllerin (TWP) biriktiği tahmin edilmektedir.
Ya Türkiye'de ne kadar; bilmiyoruz!!!
Yollara ve otoparklara yakın tarım alanlarında yetiştirilen marulların lastik aşınmasından kaynaklanan mikron boyutunda partikül madde kirleticilerini emdiğini biliyor musunuz?
Ciddi şekilde araştırılması gerekir.
Bileşikler bitkide metabolize edilmesine rağmen sürekli lastik liçi ile yenilenir ve dönüşüm ürünleri yapraklarda birikir.
Avrupalı yetkililer, standart bir teste dayanarak aşınma nedeniyle lastik kaybı oranını sınırlayarak tüm araçlardaki lastik emisyonlarını azaltmayı amaçlayan "Euro 7" düzenlemesini geliştirmek için yarışıyor.
Ancak Avrupa yaklaşımındaki kusur, yedek lastiklerin kalitesinin ve kimyasal bileşiminin nasıl kontrol edileceğine çok az önem verilmesi ve sadece lastiklerden dökülen kauçuk kütlesinin azaltılmasına odaklanılmasıdır.
Daha düşük aşınmanın bedeli daha büyük toksisite olabilir.
Lastik tozları her yerde ve içimizde; ancak hiçbirinde içindekiler listesi yoktur.
Potansiyel hasarları konusunda herhangi bir şüpheniz varsa, yakın zamanda yapılan hakemli bir bilimsel çalışmanın idrar testi yaptıran Çinli deneklerini inceleyiniz.
Marulda bulunan aynı lastik koruyucunun ortalama 709 nanogramı kişi başına günlük olarak aktarıldı.
Bu çok küçük bir miktar gibi görünebilir, ancak balıklardaki toksik etkiler hakkında bildiklerimiz göz önüne alındığında sıfır nanogram tercih edilir.
Karbondan arındırma misyonumuzun geri tepmesini önlemek için lastik sorununu ciddiye almalıyız.
Türkiye'de lastik nanopartikül maddeleri kirlenmiş tarımsal topraklar, gübre olarak kullanılan arıtma çamurları ve sulamada kullanılan sular araştırılmalıdır.
Türkiye'de yağmur suyu kanalizasyon sistemi ile ayrık olmadığı için atıksu arıtma tesislerindeki arıtma çamurlarında daha fazla 6PPD ve 6PPD-Q olma ihtimali çok yüksektir.
Arıtma çamurlarında 6PPQ ve 6PPD-Q tüm yönleri ile incelenmeden tarım arazilerinde kullanılması çok risklidir.
Ve lastik tozları ile kirlenmiş marulun insan sağlığı üzerine etkileri üzerinde çalışmalar yapılmaktadır.
