Sağlık Bakanlığınca, 1992'de hayata geçirilen aktif kanser kayıtçılığı sistemi ile belirli bir nüfusta ortaya çıkan tüm kanser vakalarıyla ilgili bilgiler toplanarak, kanserin klinik ve patolojik göstergeleri ile tam olarak belgelenmesi sağlandı.
Toplumda görülen her kanser olgularının ortaya konduğu sistemle aktif merkezlerin verilerinden oluşturulmuş ilk rapor, 2002'de yayımlandı. 2013'te 81 ilde aktif kanser kayıtçılığının yapılmasıyla belirli aralıklarla düzenli olarak hazırlanan Türkiye Kanser İstatistikleri Raporları ile ülkenin kanser görülme sıklığına ilişkin harita çıkarıldı.
AA muhabirinin Bakanlıktan edindiği bilgiye göre, Türkiye'de en sık görülen kanser türleri değerlendirildiğinde; erkeklerde akciğer, prostat, kalın bağırsak, mesane ve mide kanserleri, kadınlarda ise meme, tiroid, kalın bağırsak, rahim ve akciğer kanserleri sıralamada yer alıyor.
Çocukluk çağı kanserlerinde ise çocukluk çağı lösemilerinin en sık görülen kanser türü olurken, bunu her iki cinsiyette de lenfomalar ve merkezi sinir sistemi tümörlerinin takip ettiği belirlendi.
Tarama sonuçlarına Türkiye'nin her yerinden ulaşılabiliyor
Kansere neden olan faktörlerin başında yüzde 90 oranında çevresel ve yüzde 10 oranında ise genetik faktörler geliyor. Dünyada ve Türkiye'de sık görülen kanserlerden meme, rahim ağzı ve kalın bağırsak kanser tarama programına alınarak, hem erken teşhis imkanı elde edildi hem de tedaviye erişimle birlikte hastaların yaşam süresi ve kalitesi artırıldı.
Bu kapsamda Türkiye'de de Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM), Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM), Aile Sağlığı Merkezleri (ASM) ve Sağlıklı Hayat Merkezlerinde (SHM) meme, kalın bağırsak ve rahim ağzı kanserleri taramaları ücretsiz yapılmaya başlandı.
2002'de 11 KETEM ile başlanılan mücadele kapsamında 2019 itibarıyla her ilde en az bir tane olmak üzere 215'i sabit KETEM (112 KETEM SHM içinde), 26'sı Mobil KETEM olmak üzere toplam 241 merkezde KETEM uygulaması sürüyor.
Uygulama ile 2018'de toplam 7 milyon kişiye ücretsiz kanser taraması yapıldı. Tarama sonuçları, numunenin laboratuvara ulaşmasından itibaren 10 gün içinde web tabanlı bir yazılımla hastalar tarafından Türkiye'nin her yerinden görülebiliyor.
Her üç tarama sonrası şüpheli bulunan vakalar, 81 ilde faaliyet gösteren Tarama Sonrası Teşhis Merkezlerine yönlendiriliyor.
Taramayla erken teşhis
Rahim ağzı kanseri taramalarında daha önce "smear testi" kullanılırken, Ağustos 2014'ten itibaren kadınlara HPV-DNA testi yapılmaya başlandı. Bugüne kadar yaklaşık 4,5 milyon kişiye rahim ağzı kanseri taraması için test uygulanırken, 196 bin 844 kişide sonuç pozitif çıktı. Tarama sonunda 33 bin 813 kişinin hastalığı erken teşhis edildi.
Meme kanseri taramasında 2016'dan bugüne yaklaşık 1 milyon 700 bin kişi tarandı, 86 bin 152 kişi ileri tetkike gönderildi. Meme kanseri tarama sonucunda 30 bin 144 kişiye erken teşhis kondu.
Öte yandan kolon kanseri taramasında 2011'den bugüne kadar 5,5 milyondan fazla kişiye gaitada gizli kan testi yapıldı ve 246 bin 279 kişide sonuç pozitif çıktı. Taramalarda, kolon kanserinde 14 bin 810 kişinin hastalığı erken teşhis edildi.
