Birinin felç geçirip geçirmediğini söyleyebilir misiniz? Erken uyarı işaretlerini tespit edebilmek, sizin veya sevdikleriniz için büyük fark oluşturabilir.
İnme nedir?
Beyne giden kan akışı kesildiğinde felç olur. Vakaların yaklaşık %80'inde bu, kan pıhtılaşması veya tıkalı arter nedeniyle olur. Kan damarının kendisi hasar görürse felç de olabilir. İyi bir kan kaynağı olmadan, beyin hücreleri işlevlerini yerine getirmek için ihtiyaç duydukları oksijeni alamazlar. Besleme yeterince uzun süre kesilirse beyin hücreleri ölür.
Cardiac Screen'in haberine göre; darbenin etkileri kesintinin ne kadar sürdüğüne bağlı olacaktır. Kan damarı geçici olarak bloke edildiğinde mini felç veya geçici iskemik atak meydana gelir. Kan akışı geri geldikçe semptomlar dakikalar içinde kaybolabilir ve beyin hücrelerinde çok fazla kalıcı hasar olmayabilir. Geçici İskemik Atak (GİA), daha ciddi bir inmenin yolda olduğunun bir işareti olabilir, bu nedenle semptomlar kendi kendine kaybolsa bile onları ciddiye almak ve yardım istemek önemlidir. TIA'sı (Trans İskemik Atak) olan 10 kişiden yaklaşık 4'ü felç geçirmeye devam edecek.
Büyük bir inme, beyin hücrelerine verilen hasar nedeniyle uzun vadeli sorunlar da dahil olmak üzere çok ciddi semptomlara neden olabilir. Hızlı bir şekilde yardım alamıyorsanız felç bile ölümcül olabilir. Ne kadar hızlı yardım ararsanız, iyi bir iyileşme şansı o kadar artar.
Kimler Risk Altında?
Herkes felç geçirebilir, ancak bazılarımızın felç geçirme olasılığı diğerlerinden daha yüksektir. Uyarı işaretlerinin farkında olduğunuzdan emin olabilmeniz için daha yüksek risk altında olup olmadığınızı bilmek önemlidir. Patlayabilecek zayıflamış bir kan damarınız olup olmadığının farkında olmayabilirsiniz, ancak felç için diğer risk faktörleri taranabilir ve sıklıkla değiştirilebilir.
Felçlerin çoğu, beyni besleyen kan damarlarında bir kan pıhtısı veya tıkanıklık olduğunda meydana gelir. Neyse ki, bu tür tıkanma riskini artıran faktörlerin çoğu bizim kontrolümüz altındadır, bu nedenle riskinizi azaltmak için adımlar atabilirsiniz.
Aşağıdaki durumlarda felç geçirme olasılığınız daha yüksektir:
• Fazla kiloluysan
• Sigara içiyorsan
• Alkol kullanıyorsan
• Kolesterolün yüksekse
• Kan basıncınız yüksekse
• Diyabet veya atriyal fibrilasyon gibi belirli durumlarınız varsa
Dengeli beslenmek, düzenli egzersiz yapmak ve sağlıklı bir yaşam tarzına sahip olmak bu risklerin çoğunu azaltmaya yardımcı olabilir.
İnme riskinizi öğrenmek istiyorsanız, o zaman doktorunuzla konuşmalı veya sağlık taraması yapmalısınız. Kan basıncınızı, kolesterol seviyenizi ve diğer faktörleri kontrol ettirmek, kan pıhtılaşması veya felce neden olabilecek tıkalı bir arteriniz olup olmadığını size söyleyebilir. Erken Uyarı İşaretleri Nasıl Belirlenir?
Hızlı kısaltmasını daha önce duymuş olabilirsiniz. İnmenin en yaygın uyarı işaretlerini ve hızlı hareket etmenin önemini hatırlamanın kolay bir yolu:
• Yüz sarkması
• Kol zayıflığı veya uyuşması (iki kolunu birden kaldırmasını isterseniz biri diğerinden daha aşağı düşer)
• Geveleme veya bir cümleyi tekrar etmede zorluk gibi konuşma sorunları
Bununla birlikte, dikkat etmeniz gereken başka olası belirtiler de vardır:
• Ani, şiddetli bir baş ağrısı
• Ani baş dönmesi, denge veya koordinasyon kaybı
• Genellikle aniden meydana gelen bir veya her iki gözde görme kaybı veya görüşünüzde değişiklikler
• Kafanız karışmış hissetmek veya genellikle sizin için kolay olan şeyleri anlamakta güçlük çekmek
• Vücudun bir tarafında (veya bir kol veya bacakta) uyuşma veya zayıflık
İnme belirtileri genellikle aniden ortaya çıkar, ancak bu, harekete geçmek için zamanınız olmayacağı anlamına gelmez. Bazı insanlar ciddi bir felç geçirmeden birkaç gün önce baş ağrısı, uyuşma veya karıncalanma gibi belirtiler yaşarlar. Bir çalışma, felçli hastaların %43'ünün büyük bir felç geçirmeden bir hafta öncesine kadar mini felç semptomları yaşadığını buldu.
Bu semptomları dikkate alır ve geçseler bile yardım ararsanız, iyi bir iyileşme şansınız çok daha yüksektir. Erken uyarı işaretlerini göz ardı etmeyin. Bir TIA'nız varsa, aşırı tepki göstermiyorsunuz. Daha ciddi bir inme saatler veya günler sonra olabileceğinden hemen yardım alın. Neden Önemli ve Ne Yapmalı?
Kendinizin veya bir başkasının ‘Geçici İskemik Atak' (GİA) veya felç geçirdiğini düşünüyorsanız, hemen yardım almanız gerekir.
İnme tıbbi bir acil durumdur çünkü ne kadar hızlı tedavi görürseniz o kadar iyidir. Hemen bir ambulans çağırın ve felç geçirdiğinizden şüphelendiğinizi söyleyin. Küçük bir inme olabileceğinden, belirtiler kaybolursa yine de hastaneye gitmeniz gerektiğini unutmayın.
Size verilen tedavi inme tipine, beynin etkilenen bölgesine ve semptomların ne kadar şiddetli olduğuna bağlı olacaktır. İlk öncelik, beyninize kan akışını yeniden sağlamak olacaktır. Bir kan pıhtısını ilaç kullanarak eritmek mümkün olabilir, ancak bazen cerrahi bir işlem gerekebilir. Bu tedaviyi ne kadar erken alırsanız, sonuçlar o kadar iyi olur.
Acil tehdit tedavi edildikten sonra, daha fazla inmeyi önlemek ve iyileşmenize yardımcı olmak için muhtemelen daha uzun süreli tedaviye ihtiyacınız olacaktır. Pıhtı oluşumunu önlemek veya kan basıncınızı düşürmek için ilaca ihtiyacınız olabilir. Bazen beyne giden kan akışını iyileştirmek için ameliyat önerilir.
Konuşma veya hareket etme sorunları gibi uzun vadeli etkileri yönetmek için ekstra desteğe ihtiyacınız olabilir. Ne kadar erken yardım alırsanız, sizi tedavi etmek o kadar kolay olur ve uzun vadeli etkiler yaşama olasılığınız o kadar azalır.
