Boza helal mi haram mı? İşte fıkhi görüşler

Kış geceleri sokaklarda bozacı bozacı diye bağıran seyyar satıcılarının sesini hepiniz duymuşsunuzdur. Kış aylarının vazgeçilmez içeceklerinden boza nasıl yapılıyor, helal mi? Boza hakkında bilemiz gerekenleri haberimizde bulacaksınız.

BOZA NASIL YAPILIYOR

Helal konusunda dikkat edilmesi gereken boza içeceği isteğe göre; darı, buğday, arpa, irmik, mısır, yulaf, çavdar, pirinç gibi tahıllarsan yapılıyor. Bu tahılların suda bekletilerek yumuşatılması sonrası pişirilerek koyu bir kıvam elde edilir. Sonra kuru maya, şeker ve yoğurt karışımı ilave edilerek boza mayalanmaya bırakılır. Boza genelikle 12-48 saat arasından bekletildikten sonra tüketilmeye hazır hale gelir. Fakat burada helal-haram konusunda birtakım zararlar ve şüpheler doğabilir.

Bozanın helal haramlığı konusunda iki görüş hâkim, bunlar birbirine yakın olmakla beraber aralarında bozanın bekletilme zamanı bakımından farklar vardır.

BOZA HAKKINDAKİ FIKHİ GÖRÜŞLER NELER?

Boza hakkındaki ilk görüşe göre; boza darı, buğday, arpa, irmik, mısır, yulaf, çavdar, pirinç gibi tahıllardan yapıldığı ve mayalanmaya uğradığı için içinde alkol oluşabileceği konusu. Şöyle ki alkol oluşumu “fermantasyon” yani mayalanma ile kendiliğinden meydana gelen etil alkol (şarapta bulunan ve sarhoşluk veren alkol) 12-48 saat aralığında ciddi miktarlara ulaşabiliyor. Hatta endüstriyel bozaların raf ömürlerinin 7 gün kadar olduğu göz önüne alındığında bu risk daha da artıyor. Şayet boza 12 saat içinde tüketilebilse bu risk ortadan kalkmış olurdu.

NEBİZ İLE BOZANIN BENZERLİĞİ

Nitekim Peygamber Efendimiz (S.A.V) döneminde sahabe efendilerimizin çokça yaptığı ve tükettiği; kuru üzüm ve hurma gibi meyvelerin sulandırılmasıyla yapılan “Nebiz”in de içerisinde de alkol olma ihtimali yüksektir. Peygamber Efendimiz'e (S.A.V) sahabe-i ikram efendilerimiz “Nebiz” hakkında soru sorduklarında karşımıza iki rivayet çıkmıştır. Bunlardan ilki Peygamber Efendimiz (S.A.V) “Sabah yaptıysanız akşama kadar tüketiniz, akşam yaptıysanız sabaha kadar tüketiniz” buyruğu. (Ebu Davud, Eşribe 10, (3711, 3712); Tirmizi,). Burada Peygamber Efendimizin (S.A.V) 12 saatlik bir zaman dilimi müsaadesi vardır. Bir diğer rivayette ise Peygamberimiz Nebiz'in üç güne kadar tüketilebileceğine müsaade etmiştir.

BOZA NE ZAMAN ZARFINDA TÜKETİLMELİ

Bozanın tüketilmesinde genel görüşler 12 ila 48 saat aralığında tüketilmesi hususundadır. Neden zaman aralığı bu kadar fazladır. Bu iki uygulama saati kış ve yaz ayları için geçerlidir. Birinci yani 12 saat uygulaması yaz ayları için 48 saat uygulaması ise kış ayları için geçerlidir. Çünkü yaz günlerinde sıcaklığın fazla olması nedeniyle mayalanma ve dolayısıyla alkol oluşumu daha hızlıdır. Kış günlerinde ise havalar soğuk olduğu için mayalanma gecikir ve alkol oluşumundaki süre de uzar. Peygamber Efendimiz (S.A.V) bu süreler aşıldığında sarhoşluk verebilme riski gördüğü için içilmesine müsaade etmemiştir. Şayet bu süreler aşılmazsa etil alkol meydana gelse dahi miktarı az olacağından ve içildiğinde sarhoşluk vermeyeceğinden haram olmayacaktır. Zira çoğu sarhoş etmediği için (en fazla içilebilecek sınırlarda çoğu demek) azıda haram olmayacaktır. Çoğu sarhoş eden şeyin, azını da içmek haramdır. (Tirmizi)

BAZI KURUMLAR NEDEN ENDÜSTRİYEL BOZALARA HELAL SERTİFİKASI VERMİYOR?

Bu bilgiler ışığında; 12-48 saat bekletilmiş ve sonra piyasaya arz edilmiş bir bozada ne kadar alkol olduğu tespit edilemediğinden birçok helal sertifikası veren kurumlar “Boza”ya bu risklerden dolaya helal sertifikası vermemektedir. Fakat ev yapımı bozaların kısa zaman içinde tüketilmesinde sakınca yoktur.

BOZA KONUSUNDA FIKHİ DİĞER GÖRÜŞ NEDİR?

Boza konusunda ikinci fıkhi görüşte de boza helaldir, ancak ilk görüşteki gibi 12 ila 48 saat şartı olmamakla birlikte bozadaki şart ekşime şartıdır. Eğer boza ekşimişse içerisinde alkol oluşacağından haram olmuş olur. Sonuç olarak ikinci görüşe göre de boza helal olmakla birlikte zamanla içerisinde alkol oluşacağından tüketim zamanlarına dikkat edilmeli, üzerinden çok zaman geçmiş ve ekşimiş bozalar tüketilmemelidir. İlk görüşe göre ise evde yapılan ve hemen tüketilen bozalar tercih edilmelidir. İkinci görüşe göre piyasada üzerinde tüketim tarihi olan bozaların ekşime olmaması durumunda tüketilmesi caizdir.