Pandemi süreci sadece ekonomik yönden değil, kültürel yönden de negatif gelişmelere neden oldu. Gerek tiyatro ve sinemaların kapalı kalması gerekse toplantı, festival, fuar, seminer ve sergi gibi çok sayıda etkinliğin iptal edilmesi toplumda büyük bir boşluk yarattı.Bu boşluk,özel sektörü ayakta duramaz hale getirdi. Devlet destekli kurumlar bir nevi toparlansa da özele kamu yönetiminin az da olsa maddi destek sağlaması kısmi bir onarım oldu.Sanatcılar ve sanat merkezleri salgının frenlenmesine angaje olurkan bu süreçte kültürel alanda atılan adımlara da göz atmaya ne dersiniz?
Seyirci ve koltuk sayıları
Türkiye'de genel olarak 1995-2011 döneminde sahne sanatları, görsel ve plastik sanatlar ve film endüstrisi olumlu yönde gelişim gösterdiği görülmektedir. Yıllar itibarıyla tiyatro salonu sayısının, koltuk sayısının, gösteri sayısının ve seyirci sayısının arttığı gözlemlenmekte. Yıllar itibarıyla hem bölgeler bazında hem de iller bazında sahne sanatları, görsel ve plastik sanatların büyüme ivmesinde olduğu anlaşılıyor. Kültür ekonomisinde önemli bir yere sahip olan sahne sanatları, görsel ve plastik sanatlar alt sektörünün hızlı bir ilerleme gösterdiği de dikkati çekiyor.
Sinema endüstrisi toparlanamadı
Sinema salonları 2011 yılında 390 milyon liralık ciroya sahipken 2019 yılında 980 milyon liraya kadar yükseldi. Sinema endüstrisi 2020 yılında Türkiye'de 1 milyar liradan fazla ciro ve 60 milyondan fazla izleyici hedefliyordu. Ancak mart ayı itibarıyla salonların kapanması ve Kovid-19 korkusu salonlarının cirosunu 2020 yılında dip yaptırdı. Salonlar 2020 yılında 300 milyon lira ciro ve 17 milyon izleyici de kaldı. Böylece ciro rakamları 10 yıl öncesine gerilemiş oldu.
Sinema sektör temsilcileri 2021 yılında da toparlanmanın zor olacağı kanaatinde.
Kültür harcamaları artıyor
Türkiye İstatistik Kurumu'nun 2019 yılı verilerine göre ise, kültür harcamaları 2019 yılında 2018 yılına göre yüzde 4,7 artarak 56 milyar 957 milyon 673 bin TL oldu.
Kültür harcamalarının gayri safi yurtiçi hasılaya oranı ise yüzde 1,3.
Devlet kültür harcaması azaldı
Genel devlet kültür harcamalarının payı yüzde 59,8 oldu. Özel harcamaların payı ise yüzde 40,2. Genel devlet kültür harcamaları 2019 yılında 2018 yılına göre yüzde 2,5 azalarak 34 milyar 66 milyon 938 bin TL oldu.
Mimarlık payı yüksek
Genel devlet harcamaları içinde kültürel alanlara göre belli başlı harcamalara bakıldığında; mimarlık yüzde 28,5, kitap ve yazılı basın yüzde 12,3, gösteri sanatları yüzde 10,3, görsel/işitsel ve multimedya yüzde 9,7, kültürel miras yüzde 6,0, doğal miras yüzde5,2 paya sahip oldu. Kültürel sektörlerde faaliyet gösteren girişimlerin cirosu 2019 yılında 2018 yılına göre yüzde 11,4 artarak 84 milyar 220 milyon 477 bin TL olurken, bu sektörlerdeki çalışan sayısı aynı dönemde yüzde 3,9 düşerek 256 bin 129 oldu.
Televizyon ve ekipman masrafı arttı
Hanehalkları açısından baktığımızda 2019 yılında televizyon ve ekipmanı masraflarının yüzde 21,9, kitapların yüzde 13,9, kırtasiye ve çizim malzemelerinin yüzde 11,4, kablolu/özel TV yayın hizmetlerine ödenen ücretlerin yüzde 10,8, veri işlem ekipmanlarının yüzde 10,4, sinema, tiyatro ve konserin yüzde 6,2 paya sahip olduğu görüldü.
Sinema salonlarının sayısı yüzde 1,1 azaldı
Türkiye genelinde sinema salonu sayısı 2019 yılında, 2018 yılına göre yüzde 1,1 azalarak 2 bin 826 oldu. Bu dönemde sinema salonlarındaki koltuk sayısı yüzde 1,4 azalarak 337 bin 914 oldu.Sinema seyirci sayısı 2019 yılında, 2018 yılına göre yüzde 12,8 azalarak 56 milyon 479 bin 209 kişi oldu. Yerli film seyirci sayısı yüzde 17,5 azalarak 32 milyon 331 bin 764 kişi olurken, yabancı film seyirci sayısı yüzde 5,6 azalarak 24 milyon 147 bin 445 kişi oldu.
