Kültür ve Turizm Bakanlığı, 'Tarihin Tanıkları: Köprüler' başlığıyla, Türkiye'nin en görkemli 13 köprüsünü listeledi. İşte bazısı filmlere set olan, bazıları türkülere konu olan medeniyetlerin birleşim noktaları tarihi köprüler...
BELKIS SULTAN ALAEDDİN KÖPRÜSÜ - ANTALYA
Aspendos Akropolü'nün 2 km güneyinde ve Köprüpazar Çayı üzerinde yer almaktadır. Literatürde Köprü Pazar, Köprü Çayı, Sultan Alâeddin ya da Belkıs köprüsü gibi adlarla geçmektedir.
Köprünün inşa kitâbesi, mansap cephesinde ve kuzeybatı kanattaki ilk kemer ayağının tempan duvarı üzerindeki korkuluktadır.
Zamanla eksilen kitâbenin yeniden ele alınması sonucunda, köprünün, Sultan I. Alâeddin Keykubad'ın oğlu Sultan II. Gıyâseddîn Keyhüsrev tarafından 1239-1240 yılında inşa ettirildiği kanıtlanmıştır.
ORTACALAR ÇİFTE KÖPRÜLER - ARTVİN
18. yüzyılda yapıldığı tahmin edilen Ortacalar Çifte Köprüleri, Küçükköy ve Arılı yol ayrımında birbirine dik olacak şekilde planlanmıştır.
İki köprü de birbirine benzemekte ve tek gözden oluşmaktadır.
MALABADİ KÖPRÜSÜ - DİYARBAKIR
1147 tarihli inşa kitabesine göre, Timurtaş b. İlgazi b. Artuk tarafından Artukoğulları döneminde inşa ettirilmiştir. 12. yüzyıl Selçuklu dönemi anıtsal mühendislik-mimarlık başyapıtlarındandır.
Tarihi Malabadi Köprüsü, 40,86 metre açıklığındaki sivri ana kemeri ile dünyanın günümüze ulaşan en büyük kemer açıklığına sahip taş kemer köprüsüdür.
Malabadi Köprüsü, üzerinde bulunan insan, güneş ve aslan figürlü kabartmaları ve bünyesinde bulunan barınağı, helası ile özgün ve az sayıdaki köprü örneklerimizdendir.
EKMEKÇİZADE AHMET PAŞA (TUNCA) KÖPRÜSÜ - EDİRNE
Ekmekçizade Ahmet Paşa Köprüsü ya da diğer adıyla Tunca Köprüsü 1608-1615 yılları arasında Ekmekçizade Ahmet Paşa tarafından Tunca Nehri üzerine yaptırılmıştır.
Mimarı Sedefkar Mehmet Ağa'dır. 11 ayak 10 kemerden oluşmaktadır. Yarısı ve ortadaki yazıtlı köşkü su taşkınlarıyla yıkılmış, 2008 yılında aslına uygun olarak restore edilmiştir.
ŞAHRUH KÖPRÜSÜ - KAYSERİ
Kayseri-Sivas arasındaki Orta Çağ yol güzergâhında ve Kızılırmak üzerinde yer alan Şahruh Köprüsü, doğu-batı yönünde uzanan kargir bir tarihi köprüdür.
Köprünün menba cephesinde ve batı yönündeki son kemer gözü üzerinde çerçeveli bir taşa kabartma olarak işlenmiş aslan ve üzüm tasvirleri vardır.
KESİKKÖPRÜ - KIRŞEHİR
Kırşehir merkez Kesikköprü köyünde, Kızılırmak üzerinde kurulu olan köprü 1248 yılında Anadolu Selçukluları tarafından yaptırılmıştır.
Kırşehir ile Konya'yı birbirine bağlamak için yapılan köprü, Türk mimarisinin önemli eserlerindendir.
MERAM KÖPRÜSÜ - KONYA
Meram Köprüsü Meram ilçesi sınırlarında ve Meram Deresi üzerindedir. Kuzey- güney yönünde uzanan yapı beş̧ kemer gözünden oluşur.
Köprü, düzgün kesme taşlarla inşa edilmiş olup, korkulukları, kemer ayakları ve tabliyesi onarılmıştır. Kitabesi bulunmayan köprünün 13. ya da 14. yüzyılda inşa edildiği düşünülmektedir.
DİCLE KÖPRÜSÜ - DİYARBAKIR
Dicle Köprüsü Diyarbakır-Silvan yolunda ve Dicle nehri üzerinde doğu-batı yönünde uzanan köprü, sivri kemerli on kemer gözünden oluşur.
Güneybatı yönünde ve kara bölümünde kalan ilk kemer ayağındaki kitabe kuşağının sol kanadında ve bir bazalt bloğuna yürür vaziyette profilden işlenmiş yüksek kabartma aslan tasviri dikkat çekmektedir.
Kitabe kuşağında köprü mimarının adı olarak “el-bennâ Ukayl bin Sencer” yazılı olduğu genel bir kabul görmüştür.
Güneybatı yönünde ve kara bölümünde kalan ilk kemer ayağındaki kitabe kuşağının sol kanadında ve bir bazalt bloğuna yürür vaziyette profilden işlenmiş yüksek kabartma aslan tasviri dikkat çekmektedir.
Kitabe kuşağında köprü mimarının adı olarak “el-bennâ Ukayl bin Sencer” yazılı olduğu genel bir kabul görmüştür.
TAŞ KÖPRÜ - ADANA
Taş Köprü Seyhan Nehri üzerindedir. Roma İmparatoru Hadrianus tarafından 4. yüzyılda yaptırılmıştır. Yüzyıllarca Avrupa ile Asya arasında önemli bir köprü olmuştur.
319 metre uzunluğunda ve 13 metre yüksekliğindedir. 21 kemerinden 14'ü ayaktadır. Dünya'nın halen kullanılan en eski köprülerinden biri olarak kabul edilmektedir.
JUSTİNİANUS KÖPRÜSÜ - SAKARYA
Sapanca Gölü'nün sularını Sakarya Nehri'ne boşaltan Çark Deresi (Melas Çayı) üzerinde yer alan Justinianus Köprüsü, Erken Bizans Dönemi'nin Anadolu'daki en görkemli anıtsal yapılarındandır.
Bizans İmparatoru Justinianus (527-565) tarafından MS 558-560 yıllarında yaptırılan taş köprü, 365 metre uzunluğunda 9.85 metre genişliğinde olup toplam 12 kemerlidir. Köprünün batı ucunda tak izi, doğu ucunda apsisli yapı ve köprü ile ilgili tonozlu yapı kalıntıları bulunmaktadır.
VARDA KÖPRÜSÜ - ADANA
Varda Köprüsü, Adana ili Karaisalı ilçesi Hacıkırı (Kıralan) mahallesi'nde bulunmaktadır.
200 metre uzunluğunda ve 99 metre yüksekliğindedir. Hacıkırı Demiryolu Köprüsü olarak ya da 1912 yılında Almanlar tarafından inşa edildiği için Alman köprüsü olarak da bilinmektedir. James Bond serisinin Skyfall filminde plato olarak kullanıldı ve aksiyon dolu sahneler çekildi.
PALU KÖPRÜSÜ - ELAZIĞ
Palu Kalesi'nin doğu yamacında ve Fırat Irmağının kolu olan Murat suyu üzerinde kuzey-doğu güney-batı yönünde uzanan Palu köprüsü, farklı genişlik ve yüksekliklerde sivri kemerli on kemer gözünden ibarettir. Köprü uzunluğu 300-350 metre olup, tabliye genişliği 4 metredir.
Köprünün inşa kitabesi yoktur. Köprüdeki süsleme, kuzeybatı ucunda 1. sivri kemerli ayağın iç yüzünde ayakta insan figürü, başka bir taşta yine ayakta duran bir insan figürü ile altı dallı bir ağaç motifi, üçüncü bir taşta, seçilemeyen bir motifle beraber makas motifi vardır.
OSMANLI (TİMİSVAT) KÖPRÜSÜ - RİZE
Rize'de, Karadeniz'e kavuşan Fırtına Deresi'nden Ayder Yaylası'na uzanan güzergâh boyunca yer alan çok sayıda kemer köprüden biri olan Osmanlı dönemi eserlerinden Timisvat Köprüsü, Köprüköy ile Hoşdere köyleri arasında ulaşımı sağlıyor.
Anıtlar Kurulu tarafından tescil edilen yapı 35 metre uzunluğunda, 13 metre yüksekliğinde ve 2,7 metre genişliğinde olup, bugün yaya geçişinde kullanılmaktadır.
Kaynak: NTV
