1842 yılında İstanbul'da doğan arkeolog ve ressam Osman Hamdi Bey, Sanayi-i Nefise Mekteb-i Âlisi'nin (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi) ve İstanbul Arkeoloji Müzeleri'nin kurucusu. 1860'da hukuk öğrenimi için Paris'e giden Osman Hamdi Bey, resme olan tutkusu sebebiyle Paris Güzel Sanatlar Yüksek Okuluna devam etti ve dönemin ünlü ressamları Jean-Léon Gérôme ve Gustave Boulanger'den dersler aldı.
Abdülaziz görevlendirdi
Aynı yıllarda Paris'e eğitim için gönderilen Süleyman Seyyid ve Ahmed Ali (Şeker) Paşa'yla 1867'de açılan 2. Uluslararası Dünya Sergisi'nde Osmanlı Pavyonu'nun hazırlıklarında çalıştı ve eserleri sergilendi.1871 yılında İstanbul'a dönen sanatçı, sarayda yabancı elçilerin protokol işleriyle ilgili göreve atandı. Gösterdiği başarılarından dolayı Sultan Abdülaziz tarafından 1873 yılında Viyana'da açılan Uluslararası Sergi için görevlendirildi.
Arkeoloji alanında da çalıştı
Çeşitli devlet görevlerinde çalışan Osman Hamdi Bey, Nemrut Dağı tümülüsünde, Lagina'da bulunan Hekate Tapınağı'nda kazılar yaptı. En önemli arkeolojik kazısı Sayda (Sidon, Lübnan) kazısından kral mezarlığı kazıları.Arkeoloji alanında yaptığı çalışmalar ile yurt dışında tanınmaya başlayan Osman Hamdi Bey; Fransız, Alman, Yunan, İspanyol çevrelerince madalya ve nişanlarla ödüllendirildi.
Fotoğraflardan yararlandı
Osman Hamdi Bey, 1882 yılında Sanayi-i Nefise Mektebi müdürlüğüne getirildi.İçinde bulunduğu kültürel ortamın ve sürdürmekte olduğu görevlerin sorumluğu doğrultusunda döneme uygun aydınlanmacı gelenekten beslenen resimler yaptı.Osmanlı coğrafyasının kültürel çeşitliliğini ve tarihini bir müzeci gözüyle resimleyen Osman Hamdi Bey, kompozisyonlarını kurarken değişik fotoğraflardan yararlandı.
Müslümanlara özgü bilinmeyenleri yansıttı
Yapıtlarında model olarak sıklıkla çeşitli meslek ve giysileri, belli bir kompozisyon içinde kullandı ve Osmanlı dünyasının zengin kültürel mirasını kendine özgü bir kurguyla ifade etti.Çalışmalarında da bir tür arkeolojik kazı yapan sanatçı, tarihte geriye giderek değişik coğrafya ve zamanlardan titizlikle seçtiği kültür ve sanat nesnelerini zamanın ruhunu öne çıkararak vurgulamak istediği konuya göre bir araya getirdi. Osman Hamdi Bey, içinde yaşadığı doğu kültürünü, kendine özgü atmosferini, yaşam koşullarını, dini yapılarını, Müslümanlara ilişkin bilinmeyenleri resmetti.
Kadınları uğraşırken resmetti
Kadınları günlük uğraşıları içinde; okurken, sohbet ederken, müzik yaparken, kamusal alanda gezinirken çeşitli ortamlarda ve durumlarda gösterdi.Kaplumbağa Terbiyecisi, Arzuhalci, Kur'an Okuyan Hoca, Silah Taciri, Leylak Toplayan Kız, Şehzadebaşı Camisi Avlusunda Kadınlar, Feraceli Kadınlar, Mimozalı Kadın, Ab-ı Hayat Çeşmesi, Mihrap gibi tabloları en önemli eserleri arasındadır.
Kadıköy'ün ilk belediye başkanı
Son çağın en seçkin siması ve uluslararası bir üne sahip olan sanatçı, 24 Şubat 1910 tarihinde İstanbul'da vefat etti. Osman Hamdi Bey, ayrıca Kadıköy'ün ilk belediye başkanı.
Hamdi Bey, çok önemli bir eser olarak kabul edilen İskender Lahdi'ni bulmuştur.
İki kez evlenen Osman Hamdi Bey'in, her iki eşi de Fransızdır.
Kaplumbağa Terbiyecisini ne zaman ve nerede çizdi?
Fransızca ve asıl adı “L'homme aux Tortues” (Kaplumbağalı Adam), İngilizce olarak kısaca “Tortoises” (Kaplumbağalar) olarak adlandırılan hepimizin “Kaplumbağa Terbiyecisi” olarak bildiği eserini Osman Hamdi Bey, 1906'nın mayıs ayında Paris'te açılan, Fransız Sanatçılar Derneği'nin (Société des Artistes Français) organize ettiği sergi için resmetmiştir.
Kaplumbağa Terbiyecisi'nden iki tane varmış!
Bugün hemen herkesin yakından bildiği, “Kaplumbağa Terbiyecisi” eseri ise en yaygın sanat eserleri arasında. Puzzleları, reprodüksüyonları yok satıyor.Dizi sahnelerinde, karikatürlerde karşımıza çıkıyor.
Peki bugün hemen herkesin görür görmez tanıdığı "Kaplumbağa Terbiyecisi"nin ikizinin olduğunu biliyor muydunuz?
Osman Hamdi Bey, birçok oryantalist ressam gibi beğendiği tabloyu bir kez daha çizmiş. 1906 yılında çizilen ilk tablonun devamında 1907 yılında ise resmi tekrar çizmiş. 2. versiyon bir şekilde Londra'ya kadar gitmiş. Erol Simavi 1984 yılında bu resmi 100 bin dolara satın almış. Halen Belma Simavi'nin koleksiyonunda bulunan tablo, Sakıp Sabancı Müzesinde sergilenmekte.
Tablonun esin kaynağı nedir?
Bir yoruma göre; e Osman Hamdi Bey, Tour du Monde isimli Fransızca bir derginin 1869 tarihli sayılarından birinde gördüğü bir gravürden esinlenerek bu tabloyu çizmiştir.Osman Hamdi Bey, 13 Temmuz 1869'da Bağdat'tan babasına gönderdiği mektupta, "bana yollamış olduğunuz Tour du Monde'u okudum" demektedir. Osman Hamdi Bey muhtemelen 1869 yılının ilk cildini okumuştur ve Kaplumbağa Terbiyecisi'ni çizerken bu gravürden etkilenmiş olabilir.
Neyi sembolize ediyor?
Tabloya dair başka bir yurum şöyle: Düşünceli biçimde dikilen adam, sabır gerektiren zor bir iş olan kaplumbağaları terbiye etme işini, elindeki ney ve sırtındaki nakkareyi çalarak başarmayı ummaktadır. Bu yoruma göre de terbiyeci Osman Hamdi Bey'in kendisidir.
Terbiyecinin zorlu işi elindeki müzik aletleriyle halletmeye çalışması, Osman Hamdi Bey'in de değişime direnen bir toplumu sanat yoluyla çağdaş seviyeye getirmeye çalıştığını, bu yüzden sanat okulu ve müze açma girişiminde bulunduğunu vurguluyor
Nerede ve değeri ne kadar?
Osman Hamdi Bey'in en bilinen eseri olan 'Kaplumbağa Terbiyecisi' açık artırma usulünce yapılan müzayedede 5 milyon TL'ye Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi tarafından satın alındı. Tablonun bugünkü değerinin ise 15 milyon TL olduğu düşünülüyor.
