Osmanlı İmparatorluğu'nda şehzadelerin eğitimi ve yönetime geçiş süreci belli aşamalarla gerçekleşirdi.Şehzadelik tabiri Osmanlı Devleti'nde padişahların erkek çocukları için kullanılan bir unvandır. Bu unvan Osmanlı'dan önceki dönemlerde XIV ve XV. yüzyıllarda Anadolu Beyliklerinde de görülen Çelebi unvanının devamıdır. Osmanlı devlet düzeni içerisinde ilk dönemlerden itibaren şehzadelere oldukça önem verilirdi. Bu durum şehzadelerin hanedanın bir ferdi olmasından ziyade, gelecekte ülkenin meşru varisleri/muhtemel yöneticileri olarak görülmelerinden kaynaklanmaktadır.
Doğumdan itibaren eğitim sistemi
İşte bu özel neden şehzadelerin doğumlarından itibaren birtakım uygulama ve eğitimlere tabi tutulmalarını gerekli kıldı. Şehzadeler için uygulanan bu ritüeller, yine Osmanlı Devleti'nin kendisinden önceki Türk-İslâm devletleriyle benzerlikler gösterdiği gibi, bu süreç şehzadelerin doğumundan itibaren tahta çıkış sürecine kadar bir takım aşamaları kapsamaktadır. Tabi burada bilinmesi gereken önemli husus, malum olduğu üzere Osmanlı Devleti'nin, 600 yılı aşkın bir zamana hükmeden bir medeniyete ev sahipliği yapmış olmasıdır. Bu sebeple Osmanlı Devleti'ne ait tüm kurum ve kuruluşlarda olduğu gibi şehzadelik kurumundaki uygulamalar da devletin kuruluşundan yıkışına kadar aynı kalmamış ve zaman içerisinde bir takım değişimlere maruz kaldı.
Sancağa çıkma süreçleri
Şehzadelerin sancağa çıkmaları, devletin o bölgeye verdiği öneminde bir göstergesi olarak kabul edilirdi. Hanedan üyesi bir yönetici tarafından yönetilen halkın, daha huzurlu olacağı ve devlete karşı daha itaatkâr davranacağı beklenirdi. Sancak gelirlerine sahip olan şehzadelerin masrafları da devlet hazinesine yük olmaktan çıkardı.
Sancaklarda şehzadelerin başkanlık yaptığı, Divân-ı Hümâyun'un benzeri Şehzade Divanları vardır. Şehzade, sancağı yönetirken kendi Divanı'na gelen davalara bizzat bakmış ve devlet yönetimini uygulamalı olarak öğrenmiştir. Sancakta bulunan Tımarlı Sipahiler şehzadeye bağlıdır. Savaşlarda ordu komutanı olarak görev yapan şehzadeler olduğu gibi padişahın sefere çıktığı zamanlarda İstanbul'da taht kaymakamı olarak kalanlar da olmuştur.
Devlet yönetimine etkileri
Bütün bunlar, şehzadelerin devlet yönetimi açısından çok önemli bir rol oynadıklarının kanıtıdır. Sancağa çıkma usulüyle yetişen şehzadeler, Osmanlı Devleti'nin en ihtişamlı padişahları olarak karşımıza çıkmıştır. Sancağa çıkma usulüyle yetişen son padişah III. Mehmet'tir. XVII. yüzyıldan itibaren şehzadeler eğitimlerini sarayda almaya başlamış fakat bu durum, şehzadelerin devlet idaresinde tecrübesiz olmalarına neden olmuştur.
