Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bünyesinde faaliyet gösteren Çocuk hizmetleri Genel Müdürlüğü, ülkemizde bakıma muhtaç çocuklar için önemli bir misyona sahip. Biz de kurumun tarihçesine göz atarak tarihi süreç içerisinde çocuklara yönelik atılan adımlara ve projelere yer vermek istedik.
Kurumun resmi sitesindeki değerlendirmeye göre faaliyetlerin temeli 1908'e uzanıyor. İşte o süreçten günümüze hizmet silsilesi:
1908 yılında Himaye-i Etfal Cemiyeti Kırklareli'nde yerel düzeyde faaliyetlerine başladı ve 1917 senesinde İstanbul Himaye-i Etfal Cemiyeti kuruldu; Kırklareli'nde bulunan cemiyet ile birleşti. Firuzağa'da ilk Çocuk Misafirhanesinin açılışı yapıldı.
Kazım Karabekir'in katkısı
1921 yılında Ankara Himaye-i Etfal Cemiyetinin kuruluşu gerçekleşti. 1921'de ise Kazım Karabekir Paşa'nın destekleri ile Sarıkamış Himaye-i Etfal Cemiyeti kuruldu. 1922'de Himaye-i Etfal Dispanserleri açıldı. Mektup zarflarına, kartlara ve kartpostallara birer kuruş zam yapılarak gelirinin Himaye-i Etfal Cemiyetine bırakılması tavsiye kararı alındı.Devamındaki yıl Himaye-i Etfal şefkat pulu çıkarıldı. İlk çocuk balosu düzenlendi. Dr. Fuat Umay cemiyete yardım toplamak için Meclis oluruyla Amerika Birleşik Devletleri'ne gitti.
Süt Damlası evleri kuruldu
1924 yılında Anne sütünden mahrum kalan çocuklar veya yeterli anne sütü alamayan çocuklar için süt temin etmek amacıyla, Süt Damlası Evleri açıldı. Himaye-i Etfal doğum evleri, yoksul öğrencilere öğle yemeği sunmak için talebe sofraları ve iyi beslenemeyen çocuklar için aşevleri açıldı.Devamında Himaye-i Etfal Cemiyetine bağlı olarak Anneler Birliği kuruldu. Ankara Keçiören'de yatılı Ana Kucağı açıldı. Himaye-i Etfal Cemiyeti ilk defa devlet bütçesinden pay aldı. Cemiyetin 1925 tarihli nizamnamesinde koruyucu aile uygulaması örneği olarak, çocukların ücretsiz biçimde veya iaşe ücretleri cemiyet tarafından karşılanmak üzere ailelerin yanına yerleştirilmesi ve izlemelerinin yapılması öngörüldü.
Çocuk Bayramı Haftası'nın ilanı
Hizmeti pekiştirmek adına Gürbüz Türk Çocuğu Dergisi yayın hayatına başladı. Gürbüz Çocuk Yarışmasının ilki düzenlendi.
Himaye-i Etfal Cemiyeti tarafından 23 Nisan çocuk bayramı olarak kabul edildi. Himaye-i Etfal havuz ve sıhhi banyoları hizmete girdi ve çocukların ücretsiz olarak banyolardan yararlanması sağlandı. Çocuk bahçeleri ve çocuk kütüphaneleri açıldı. Çocuk tatil kampları düzenlenmeye başlandı.1929 senesinde Çocuk Bayramı Haftası ilan edildi. Himaye-i Etfal Cemiyeti 20-30 Nisan arasını Çocuk Bayramı Haftası olarak kutlamaya başladı. Çocuk Bakıcı Mektebi açıldı. Himaye-i Etfal Cemiyeti kitap yayınına başladı.
Çocuk Esirgeme Kurumu'na dönüştürüldü
1930'da Himaye-i Etfal Cemiyetine jetonla işleyen tartı, oyun gibi otomatik makinaların ithalatı izni verildi. Gündüz bakımevleri ve kreşler açıldı.1932'de Lüks telgraflara 15 kuruşluk Himaye-i Etfal Pulu yapıştırılması için kararname çıktı. 20-30 Nisan tarihleri arasında, mektup ve telgraflara Çocuk Şefkat Pulu yapıştırılması kararı yürürlüğe girdi.
1934'te: Himaye-i Etfal Cemiyetinin adı Çocuk Esirgeme Kurumu olarak değiştirildi.
Milli Eğitim devrede
1937'de Çocuk Esirgeme Kurumu kamu yararına çalışan dernek olarak kabul edildi.Bir yıl sonra Ana Kucağı, Yetimevi ve Şefkat Yuvaları “Çocuk Yuvası” adı altında birleştirildi.1949'Dda da 5387 sayılı “Korunmaya Muhtaç Çocuklar Hakkındaki Kanun” Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulunda kabul edildi. Kanun ile korunmaya ihtiyacı olan çocukların korunması ve bakımı konusunda Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığına ve Milli Eğitim Bakanlığına görevler verildi.
1957'de 5387 sayılı Korunmaya Muhtaç Çocuklar Hakkındaki Kanunda düzenlemeler yapıldı ve 6972 sayılı “Korunmaya Muhtaç Çocuklar Hakkında Kanun” yürürlüğe girdi. Hakkında korunma kararı alınan 0-6 yaş çocukların Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı'na bağlı çocuk bakım yurtlarına, 7-18 yaş arasındaki çocukların ise MEB'e bağlı yetiştirme yurtlarına yerleştirilmesi gerekli kılındı. Kanun ile ayrıca belediyeler ve il özel idarelerinin birlikte kuracakları Korunmaya Muhtaç Çocukları Koruma Birlikleri oluşturuldu.
Bakanlık bünyesine geçiş aşaması
1957 yılında Dünya Çocuk Günü nedeniyle özel pullar çıkarıldı. Gönüllü Ablalık Projesi başlatıldı.Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığına bağlı olarak Sosyal Hizmetler Genel Müdürlüğü oluşturuldu. Çocuk Esirgeme Kurumu tarafından ilkokullar arası Kısa Pantolon Karikatür Yarışması düzenlendi.1983'te Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kuruldu. Kurum 2828 sayılı Kanun ile tüzel kişiliğe kavuştu. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 0-6 yaş ve 7-18 yaş grubuna yönelik ayrı ayrı sunulan hizmetler, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu tarafından yürütülmeye başlandı. 2011'de Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'nın kurulması ile birlikte Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu'nun görevleri, sorumlulukları ve yetkileri Bakanlığa devredildi. 0-12 yaş arasındaki çocuklara ve 13-18 yaş arasındaki gençlere yönelik ayrı daire başkanlıklarınca sunulan hizmetler Bakanlık bünyesinde Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü adı altında toplandı.
Hizmetin birleştirilmesi
2018'de Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı birleşerek, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı olarak görev yapmaya başladı. Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü hizmetlerini Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı çatısı altında sürdürdü. 2021 yılındra ise Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı oluşturuldu. Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü, günümüzde Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bünyesinde görevlerine devam etmekte.
