Adnan Menderes kimdir ve niçin asıldı?

İstiklal Madalyası sahibi olan Adnan Menderes, 27 Mayıs Darbesi'nin ardından 17 Eylül 1961 tarihinde asılarak idam edildi.

11 Yıl Önce Güncellendi

2015-09-17 12:49:32

TRTTURK.COM'un haberine göre, Adnan Menderes, 27 Mayıs darbesini yapan cuntacıların kurduğu Yüksek Adalet Divanı'nda 9 ay yargılandıktan sonra idam cezası aldı. Bugün Adnan Menderes'in idamının üstünden ise tam 54 yıl geçti. 17 Eylül 1961 yılında İmralı Adası'nda asılarak idam edilen Adnan Menderes kimdi? Neden idam edildi? İşte, Türkiye'nin en karışık olaylarını yaşandığı dönemde başbakanlık yapan Adnan Menderes'in hayatı…

Tam adı Ali Adnan Ertekin Menderes olan Adnan Menderes, 1899 yılında Aydın'da varlıklı bir çiftçinin oğlu olarak dünyaya geldi. Okul hayatına, İzmir İttihat ve Terakki Mektebi'nde başlayan Menderes, eğitimini daha sonra İzmir Amerikan Koleji'nde devam ettirdi. 1931 yılında CHP Aydın milletvekili seçildikten sonra ise Ankara Hukuk Fakültesi'ne girerek, 1935 yılında mezun oldu. Yedek subay eğitimi almasına karşı, Birinci Dünya Savaşı'na sıtma hastalığına yakalandığı için katılamayan Menderes, Kurtuluş Savaşı'nda gösterdiği başarılardan ötürü İstiklal Madalyası almaya değer görüldü. İzmir'in ünlü ailelerinden, Evliyazade Fatma Berin Hanım ile 1929 yılında evlendi ve Yüksel, Mutlu, Aydın olmak üzere üç oğlu oldu.

Cumhuriyet Halk Partisi dönemi

Adnan Menderes, 1930 yılında kısa süreli de olsa Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın bir kolunu organize etti. Partinin kendini feshetmesinden sonra ise Cumhuriyet Halk Partisi'ne geçti ve 1931 seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi'nden Aydın milletvekili olarak seçildi. Menderes, o dönemlerde en sert çıkışını, "çiftçiyi topraklandırma yasası" görüşülürken yaptı. Bu çıkış sonrasında ise Menderes, parti içi muhalefetten dolayı 1945 yılında CHP'den ihraç edildi.

Yeni parti heyecanı

CHP'den 1945 yılında Celâl Bayar, Fuad Köprülü ve Refik Koraltan ile birlikte ihraç edilen Menderes, Demokrat Parti'yi kurdu. 1947'de yapılması gereken seçimler CHP tarafından bir yıl öne alındı. 1946 yılında CHP yüzde 85 oy ile seçimi kazandı. Menderes Demokrat Partisi aracılığı ile Kütahya milletvekili olarak tekrar meclise girdi. ‘Beyaz Devrim' olarak adlandırılan 1950 seçimlerinde hilesiz hurdasız olarak DP genel başkalığına seçildi. On yıl başkanlık etti. Bu on yıllık sürede Türkiye'de çok ciddi olaylar gelişti.

6-7 Eylül olayları

Türkiye siyasi tarihine 6-7 Eylül olayları olarak geçen, azınlıklara karşı gerçekleştirilen olaylarda Menderes'i yıpratan sürecin içinde en önemlilerinden biri olarak gösteriliyor. Kıbrıs konusunda Londra'da ikinci tur görüşmeler yapılırken, 6 Eylül 1955 gecesi İstanbul'da bazı gazetelerin Selanik'te Atatürk'ün evine bomba atıldığını yazması üzerine özelikle Rumlara karşı yönelen olaylarda, 73 kilise, 8 ayazma, 1 havra, 2 manastır, 4 bin 340 dükkan, 110 otel ve lokanta, 21 fabrika ve 3 bin 600 ev saldırıya uğradı, 1 papaz olaylar sırasında öldürüldü. Bu olaylar sebebiyle TBMM olağanüstü toplandı. Hükümet adına konuşan Başbakan yardımcısı Fuad Köprülü hükümetin olaylardan haberi olduğunu ancak gün ve saatinin muayyen olmadığını açıkladı.

Öğrenci hareketleri ülkeye karıştırdı

1960 yılında talebe hareketlerinin fazlalaşması, hoşnutsuz grupların devleti devamlı memleketi iç karışıklıklara sürüklemesi sonucu, Silahlı Kuvvetlerin ihtilal yapmasına sebep oldu. TSK'nın 27 Mayıs 1960 günü açıklama yaptığı sırada Eskişehir'de bulunan Adnan Menderes ve yanında bulunan siyasetçi arkadaşları tutuklanarak, Ankara'ya getirildiler. Ankara'da bir süre tutulan Menderes, sonra Yassıada'ya yargılanmak üzere gönderildi.

Yüksek Adalet Divanı'nın idam kararı

27 Mayıs darbesini yapan cuntacıların özel olarak kurdukları mahkeme olan Yüksek Adalet Divanı, 9 ay 27 gün boyunca Menderes ve beraberindeki siyasetçileri yargıladı. Yargılama süreci sonunda 14 kişinin idamına, 31 kişinin de ömür boyu hapse mahkum edilmesine karar verdi. Ancak, Cemal Gürsel başkanlığındaki Milli Birlik Komitesi; Celal Bayar, Adnan Menderes, Hasan Polatkan ve Fatin Rüştü Zorlu dışındakilerin idam cezasını affetti. Celal Bayar'ın cezası yaş haddi nedeniyle ömür boyu hapse Geri kalan 418 sanığa ise 6 ay ile 20 yıl arasında değişen hapis cezaları veya beraat kararı verildi.

İmralı Adası'nda son gün

Menderes, hakkında karar, Milli Birlik Komitesince onaylanınca, 17 Eylül 1961'de İmralı Adası'nda idam edildi. 29 yıl sonra ise bir kararla 17 Eylül 1990 yılında naaşları Cumhurbaşkanı ve devlet erkanın katıldığı bir törenle İmralı'dan alınarak, İstanbul'da Adnan Menderes Bulvarı Topkapı çıkışında yapılan Anıt Mezara nakledildi.

Menderes'e yöneltilen suçlamalar

Menderes, 13 ayrı davadan yargılandı ve Bebek Davası dışındaki bütün davalardan suçlu bulundu.

-Örtülü ödenek paralarını zimmetine geçirmekten yargılandı.

-6-7 Eylül Olayları'na önceden haberi olduğu halde müdahale etmemek.

-Kurulan bir örgütü (Vatan Cephesi) başka bir sınıf üzerinde baskı aracı olarak kullanmak.

-Vinileks firmasına Türkiye Vakıflar Bankası'ndan kredi verdirmekle suçlandı.

-İstanbul'da Bulvar ve yol açmak için pek çok vatandaşın evini, parasını geciktirerek ya da hiç ödemeden istimlak etmek.

-Kanuna aykırı olarak üniversite basmak ve halka ateş açtırtmak.

-Bazı muhalefet milletvekillerinin ve muhalefet liderinin seyahat özgürlüğünü kısıtlamak.

-Döviz Yasası'nı ihlal etmek.

-Devlet radyosunu siyasi çıkarları için kullanmak.

-Halkı Demokrat İzmir gazetesinin matbaasını tahrip etmeye teşvik etmek.

-Kırşehir'in haksız olarak ilçe yapılması.

-Yargı bağımsızlığının ihlali.

-1957 seçimlerinin erkene alınarak, kanuna aykırı olarak tarihinin değiştirilmesi.

-Tahkikat Komisyonu'nun kurulup olağanüstü yetkilerle donatılması.

-CHP'nin mallarına "haksız" yere el konulduğu iddiaları.

-Anayasa ihlali.

Osmanliya bitiren zihniyet mendere bitirmekle Cumhuriyeti bitirmisler. Yazikkkkkk

Menderes'in asılmasına sebep olanlar İnşallah öbür dünyada cehennemde çıkmasınlar

Bu kadar yalanı çocuğa anlatsam güler geçer oysa Kemal Kılıçdaroğlu terörist gözünüzün içine bakarak terörist lere övgü yağdırıyor kim yürüyor bunu tutuklayıp zindana atılmasını..

Bu ülkeye iyilik yaramaz başlarındaki adam ülkeyi geliştirmek için her adımı atmış ezanı yeniden ezan olarak okutmuş bedelini canıyla ödemiş her zamanki gibi karanlık güçler denilen katil avrupa devletlerinin ülkemizdeki Türk adi altında yaşayıp Türk e ihanet eden maşalari onların emirlerine uyup bu ülkeyi kalkindirmak yerine bataklığa çekmeye çalışmış velhasıl adam gibi adamlara ülkemiz o günde sahip çıkamamış özellikle sözde aydın olan türk ve islam düşmanları

Hepsi bir yalan iftiradan ibaret bütün hakları haram olsun astlranada iftara atana bu darbe dűzenini kuranada

İRFAN DERİN

MUKADDES DAVALARDA ÖLÜM BİLE GÜZELDİR....ALLAH RAHMET EYLESİN MEKANI CENNET OLSUN..O NUN VE DAVA YOLUNDA ŞAHADETE YOLDAŞLIK EDENLERİN...

yusuf semiz

hahudiler istedi chp de astı işin türkçesi

Ali Rıza Doğan

Menderesin başbakanlığı döneminde ilk okul öğrencisiydim.Asıldığı yıl 5 ci sınıftaydım.Tabiki o yıllarda siyaset politika bilmezdik.Ancak ileriki yıllarda yakın geçmişimizde olanları beynimizde çeşitli olaylala birlikte değerlendiriyor insan.Bizler CHP liyiz.Ancak Menderesin asılması yanlıştı.Sonrakileri görünce Menderesin asılması sanki cinayet gibi geldi bana.Yanlış doğru bu benim içimdeki fikrim .

vatan ve ümmet sevgisi

adnan menderes adaletli bir başbakandı ve türkiye için çok çalışmış ama bazı cuntacılar tarafından idam edildi ve bu devletin huzurunu bozmak isteyenler hala var rabbim bu düşmanlara fırsat vermesin onları bu dünyada gazabıyla öbür dünyada azabıyla kahretsin

Bilinmeyen lerin denklemler vardır bu hayatta eğer ah almışsa ağını da alırlar. Vatan,millet,sakarya... kod adı Ferhat ile Şirin

barış demirtaş

arkadaşlar menderes 1951 ve 1960 yllarında 43 kişinin idamımına imza attı ve ankara saman pazarında halka açık olarak yapıldı 1951 yılında türk askerini koreye savaşması için gönderdi ve 1000 lece vatan evladı hiç alakamız olmayan bir savaşta şehit oldu. 1954ve 1958 yıllarında 238 gazeteciyi iktidarı eleştiriyor diye hapse attırdı.1954 yılında yabancılara petrol arama ve çıkarma izni verdi .

baki

menderesi haksızyere astılar asanlar allah onları cayır cayır yaksin

ülger

c h p bu ülkenın herzaman karşisinde durmuş hep masonlarla bırlık yapmiş bugünde aynısını yapıyor ataturk türkıyeyı duşmanlardan kürtardı kurduğu partının ardına sığınan bugunkuler aynı zıhnıyet atatürküde bunlar öldürdu

Gökmen KÜÇÜK

Rahmetli neticede bir insandı hataları tabii ki olmuştur fakat hiçbir zaman vatanın kötülüğünü düşünmedi asılması çok büyük bir hataydı onu şehit edenler onun temsil ettiği safları daha da sıklaştırmıştır ve bugün tarih doğruları gün yüzüne çıkarmış rahmetlinin ne kadar haksız yere katledildiğini göstermiştir Allah rahmet eylesin

Bu ülkede doğruları konuşursan ya hapise girersin ya mezara . Ne zaman ülkeyi kalkındırmaya çalışan biri çıkarsa dış güçler tarafından ajanlar aracılığıyla yok edilir ; çünkü bu ülkenin gelişmesini istemiyorlar . Bu ülke üzerinde yıllardan beri oyun oynanılıyor . Ne zaman bir şey üretmeye kalksak bir engel çıkar . Yıllarca Avrupa ajanlığı yapıp bu ülkede ekmek yiyen hala nankorler var. Milli değerlerimize sahip çıkmamız gerek . Geçmişteki haksızlıklar unutulmaz maziyi geri getiremeyiz ama geçmişten ders çıkarıp biz ileriye bakmalıyız .

melih

Beyin yanmış kitap okumaktan acizler ,kitap okuyun gerçek tarihinizi bilip yorum yapın ,çakma tarihçi fesli deliden , dizlerden tarih öğrenilmez

Bir TC vatandaşı olarak yorum yapma hakkimi kullanmak istiyorum. Bazı yorumları okudum diyor ki zavallı in teki Atatürk ün uçak fabrikası yalanı..sen önce bı tarih oku ondan sonra buraya yorum yaz. Bende tasvip etmedim idam edileceğine müebbet verilebilir di belki. Bu ülkede 60 li yıllarda yerli otomobil yapıldı adida devrim. Bı araştırin tarihi boş yazmayin kardeşim yazık

boşluk

şüphesizki vatansever olduğu için asıldı

Yorum yazıyorsunuz ama belki yüzde doksanınız o tarihte dünyada yoktu bir ülke başbakanını aşıyorsa diyer devlet lerin gözünde ömrü billah kara lekedir buralara yazı yazacağınıza memlekete faydalı olun 100 lira fazla alıcaz diye araplara ev vermeyin adamlar nargile içip keyif yapıyor bizim evlatlarımız şehit oluyor adam sanız evleri boş bırakırsınız

'Biri iftira ikisi iftira hepsi mi iftira?'deniliyor. Asıl cahillik önüne sıralanan bütün maddeleri akletmeden kabul etmektir. Öldürdüğünüz bir adama istediğiniz suçu -istediğiniz kanıtı göstererek- yükleyebilirsiniz. Ama bütün bunlar bir yana her ne olursa olsun başkanını idam eden bu ülkenin tarihinde kara bir lekedir 27 Mayıs 1960 ve 17 Eylül 1961!

Ali Demir

Adnan menderes çok başarlı bir başbakandı. Onu düşürmek için gazetelerle yalan dolan haberler yaparak suçladılar. Örneğin Ataturkün uçak fabrikası yalanı. 21 inci asıra kadar kendine ait bir araba markası olmayan Türkiyenin 1950 lerde Uçak fabrikası, bize gülerler.

kısa söz

bakıyorumda cahiller burada

Yorumlara bakıyorumda şöyle bir, bu ülkenin insanı bu kadar cahil bu kadar kör olduktan sonra beli dogrulmaz bu ülkenin. Yukarda sayılanların hepsi suçtur. Hadi biri iftira ikisi iftira ulan hepsi mi iftira olur diye hic mi arastirmazsiniz. Birilerinin size dogru diye isaret ettigine körü körüne inandiginiz sürece hep 'kandirilirsiniz'.

menderes bu memlekete hizmet ettiği için idam edilmiştir. Bu menderesin idamı değil zamanında onu iktidara getiren yüce Türk Milletinin idamır. Onu idam edenlere binlerce lanet olsun.

Hale weigel

Adnan menderesi asılması için yapılan suçlamalar hiçte yabancı gelmedi.şimdi aynı şeyleri yapıyorlar.O Zaman niye hala daha barındırıyorlar.

emre

abi nasıl vefat etmiş

fatih alptekin

Arkadaslar oyun acik bu tur olaylar dikkat ederseniz hep turkiye ayaga kalkar vaziyette oldugu zaman oluyor. O yukarida saydiklari maddelerde bahanesi asil amac kardesim dediler ama bunu aciklamadilar tabi orasi ayrida sen ulkeyi kalkindirdin makine kimyayi canlandirdin ulke refaha cikti demokrasi yukselti ee ezanida arapcaya tekrar dondurdun masonlar durur mu fislediler adami uyanalim artik uyanmaliyiz artik celal bayar neden o idamdan kurtuldu herkes asilirken saklandimi yani birakin ya o adam MOSONDU MASON hizmet ediyordu resmen olan o mazlumlara oldu.

çelik

bu günü çözebiliyomusunuz ki dünü çözebilesiniz,,

CHP bu ülkeye gelmiş geçmiş en büyük hayinlerin partisi olmuştur ve olmaya devam etmektedir

CHP bu devletin başına gelen en büyük felakettir şükürler OLSUN iktidarda değil eğer iktidar olursa şu vatan millet din perişan olur ALLAH hepsinin belasını versin

Mekanı cennet olsun

Menderes gibi bir başkanım bir daha zor bulursunuz onu asanların ALLAH belalarınıversin inşallah

Seçilenler refah içinde yaşiyor millet aybaşini nasil getirecek diye bakarken neyin mücadelesi budin ayri siyaset ayri dini siyasete alet edinmiyormu din ALLAHLA kul arasindadir.

RABB'İM MEKANINI CENNET EYLESİN İNŞAALLAH.. NUR İÇİNDE YATSIN.. SUÇU EZANLAR TANRI ULUDUR TANRI ULUDUR.. OKUNURKEN TEKRAR ALLAHU EKBER ALLAHU EKBER DİY E OKUTAN ADNAN MENDERES.. SUÇU CHP 29 YIL MİLLET SANDIĞA GOTURMEDEN BU ULKEY� BATI DENİLEN ZİLLET TESLİ ETTİĞİ İÇİN VE ADNAN MENDERES SEÇİMİ KAZANIP BUNLARIN İPLERİ ÇEKTİ.. İFTİRALAR VE CEKEMEMEZLİK MERHUM BAŞBAKAN ADNAN MENDERES İ ŞEHİT ETTİLERSE DE RABB'İMİZE İNTİK ETT� RABB'İM MEKANI N� CENNET EYLESİN İNŞAALLAH.. CHP NİND E KÖKÜNÜ KURUTSUN İNŞAALLAH

Bence Adnan Menderese çok haksızlıklar etmişler

Kitap okuyun da Türk tarihi yazan Türk düşmanı ingliz hainlerin yazdığı İngliz uydurma tarihi esas almayın.Yalan yazan tarih utansın.........

serdar kahveci

yorumları okuyorum da birçok kişi hemen hemen hepsi , araştırmadan tarih kitaplarını kaynakları okumadan yorum yapıp şahsi cehaletini doğru kabul edip insanlara da empoze etmeye çalışıyor ! yazık size kendi tarihinizi bari yakın tarihinizi bilin öğrenin !

Şimdiki iktidar'ın başındakiler 15 temmuz sonrası allah'ım ve milletimiz bizi affetsin dediler işin içinden çıktılar.YANİ KISACA AKLANDI(!)'lar...

Kürşathan

Atatürk'ün açtığı uçak fabrikasını kapattıbu uçak fabrikası kapatılmasaydı şu an uçak sanayide Amerika ile yarışıyor olurduk zira hala uçak fabrikası kuramıyoruzKöylülere çok iyi eğitimler veren her köylü çopcuğunun yılda 25 klasik eser okuması zorunlu olduğu köy enstitülerini kapattı bu enstitüler öyle yerlerdi ki ismet inönü oraya ziyarete geldiğinde ismet inönüye özel yemek yapılmasını sorguladılar en sonunda ismet inönünün şeker hastası oldugundan özel yemek çıktığını söyleyince sustular yani sorgulayabilen insanlardı kültürlü insan olacaktı tüm köylüler okuyanlar şehire göç etmeyecekti

Idamlik kisi aslinda ismet inönü 1923 lozan anlasmasina imza atan o idi bir imza yüzünden kendi petrol kuyularimizi kullanamiyor ve kayip ettik kerkük ve musul dünyanin en büyük petrol yataklarina sahipdir aslinda kerkük ve musul türkiye topraklaridir adnan menderes idam edilmeyesdi simdi türkiye su an süper ekonamiye sahip bir devlet olacak ve hic bir Türk vatandasi yurt disinda olmayacakdi

Bir hiç uğruna bir iftira karmaşası yaratılıp pisi pisine idam edildiler aynısını tayyip erdoğana yapmayı pilanladılar ama bilinçli tecrübe kazanmış bu ülkeni sağduyulu milleti buna izin vermedi vermeyecekte artık darbe olayı tamamen gündemden kaldırılmıştır artık birdaha rabbim bu ülkeye darbe yaşatmasın..

Bence fazla söze gerek yok o dönem chp nin başında ismet inönü vardı şimdide kemal var esas bunları atıcaksın Atatürķ'ün arkasına saklanmışlar siyaset yapıyorlar. Sahte Atatürk çüler.

Adnan mendersi Türkiyeye çok hizmet etti diye Astılar Türkiye de ırmakların üstüne yaptırdıgı köprüleri saymakla bitmez 1950 tarihinden önce ırmaklar ne canlar aldı kızıl ırmak yedin Allı Gelini diye Türküleri var Yalanmı Malesef Türkiye de çalışanı sevmiyorlar

türkiyeye amerikancılığı inönü getirmiştir 1946 yılında.türkiye bugün abdnin perspektifindeyse bunun sebebi inönünüdr

gulsen

Örtülü ödenek ten zimmetin gecirdiyi paralar 13 ayrı suçu olacak yargı susacakmi ? hiç adil olmazdı şimdi daha fazla suçu var devleti yönetenler adaleti susturdular adalet devre dışı yoksa aynısı şimdi de olur..

muratkollutek

adnan menderes neden asıldı kim astı biliyorum bu adam kurtuluş savaşında canını zor kurtardı onu asan neden asdı merak ediyorum