'Tom Amca'nın Kulübesi' isimli kitap Amerikalı yazar Harriet Beecher Stowe'un yazdığı kölelik karşıtı romandır. 1852'de yayımlanmıştır. 19. yüzyıl Amerikan tarihinde damgasını vurmuş olan İç Savaşa zemin hazırladığı söylenmiş. ABD‘de var olan köleliğe yönelik tutumlara ve Afrikalı Amerikalıların üzerlerinde derin bir etkisi olmuştur. Zenci sorununu dile getirmiş ve aradan geçen bir buçuk asıra rağmen kültürel tarih açısından önemini korumuştur.
Aktif olarak kölelik karşıtı olan ve Connecticut doğumlu olan Stowe, Tom Amca'yı hayatı zorluklarla geçen siyah köle olarak yaratmış ve diğer karakterlerin hikayelerini de Tom Amca'nın etrafında şekillendirmiş. Duygusal roman olan eser, kölelik gerçeğini gözler önüne sererken diğer yandan da Hıristiyan sevgi anlayışının, bu kölelik düzenini yenebileceğini belirtmiştir.
19. yüzyılın en çok satan romanıdır. İncil'den sonra en çok satan ikinci kitap olmuştur. 1850'li yıllarda kölelik karşıtlığını körüklemeye yardımcı olmasıyla bilinir. Kitabın kopyası, ilk yıl 300.000 adet Amerika Birleşik Devletleri'nde satılmış, bir milyon kopyası da Büyük Britanya'da satılmıştır. Durmadan çalışan sekiz güçlü pres bile talebi zor karşılamış ve yayımlanmasından üç sene sonra “günümüzün en popüler romanı” olarak kayda geçmiştir.
Stowe, eseri 1850'de ikinci Kaçak Köle Yasası'nın pasajına cevap olarak yazmıştır. Stowe romanı yazarken, Maryland'de siyahi bir köle olarak çalışan daha sonra Yukarı Kanada'ya kaçarak kurtulan, kendi gibi kaçak kölelerin yaşamlarını kurtarmış hayatlarını kurmalarına yardımcı olan ve bu anılarını kaleme alan Henson'dan etkilendiğini doğrulamıştı. Yazarın yazdığı bu eser çok satanlar arasında yer alınca Henson da yazdıklarını Tom Amca'nın Anıları adıyla tekrar yayımlamış. Henson'un müze olarak kullanılan evi ise Stowe'un romanından hareketle Tom Amca'nın Kulübesi olarak adlandırılmış.
5 Haziran 1851 tarihinde başlayıp 40 haftalık bir dizi olarak yayımlanan eser daha sonraları hikaye büyük ilgi görünce yayımcı John P. Jewett, yazara diziyi kitaba dönüştürme teklifini sunmuş. İlk başta şüpheli yaklaşan Stowe, daha sonra bu teklifi kabul etmiştir. Bütün dillere çevirisi yapılan eser, ABD'de İncil'den sonra en çok satan kitap olmuştur.
Tom Amca'nın Kulübesi'nin kısa özeti
Romanda Tom Amca aziz ve ağırbaşlı bir köle olarak tasvir edilmiş. Birçok kölesi olan Shelby adında patron, maddi sıkıntılarından dolayı kölelerinden birkaçını satmaya karar verir. Aralarında Tom Amca'nında yer aldığı köleler satılırken köle tüccarı Shelby'den birkaç köle daha talep eder bunun üzerine o sırada içeri giren Harry adında melez çocukla ve onu aramaya gelen annesi köle tüccarı tarafından satın alınmak ister.
Shelby'nin kadını satamayacağını söylemesi üzerine tüccar o halde çocuğu almak istediğini söyler. Bunu duyan kadın ertesi sabah çocuğuyla birlikte kaçar. Tom Amca ise karısı ve çocuğundan ayrılarak yeni bir patrona satılmak üzere kulübeden ayrılır. Nehri geçerken Eva adında zengin bir ailenin çocuğuyla teknede sohbet eder. Babasına onu köle tüccarından almaya ikna edeceğini söyler. Eva'nın babası merhametli ve iyi bir insandır. Tom'u satın alır.
Zamanla Eva hastalanır ve babasından köleleri azat etmesi için söz alır. Eva öldükten sonra babası bir gece kafede karnından bıçaklanarak ölür ve Eva'nın annesi Tom'u acımasız bir adama satar. Yeni patron acımasız ve kötü insandır ama karısı çok iyi kalpli ve merhametlidir. Kölelere yapılan işkencelere üzülmekten kendisini alamaz. Uzun zaman sonra patron ölür ve karısı da Tom Amca'nın ölümünden sonra köleleri azat eder.
Tom Amca'nın Kulübesi'nin yasaklanma nedeni
Stowe'un Güney Amerika hakkında verdiği yanlış bilgiler ve tanımlamalar Güney Amerikalıları sinirlendirmiştir. Bölge hakkında verilen yanlış bilgiler ve kölelik karşıtlarının esere olan sert eleştirileri eserin Güney Amerika da yasaklanmasına neden olmuştur.
Tom Amca'nın Kulübesi'nin temel teması
.jpg)
Eserde yer alan tema; köleliğin kötülüğü ve ahlaksızlığıdır. Metin boyunca Hristiyanlığın sunduğu kurtarıcı olanaklar ve annelik ahlaki otoritesi gibi temalarla köleliğin dehşeti arasındaki bağlantılar vurgulanır. Yer alan alt temalardan biri de ölçülülüktür.
Tom Amca'nın Kulübesi Yazım Stili
Eser, 19. yüzyıl yerli kurguda ve duygusal romanlarında yaygın olan duygusal ve melodramatik tarzda yazılmış. Bu yazım stili o dönemde oldukça popülerdi. Kadın ana karakterlere ve okuyucuda duygu ve sempati uyandıran bir eğilime sahipti.
Tom Amca'nın Kulübesi Romanı için gelen tepkiler Ve eleştiriler
Köleliğin savunuculuğu yapanlardan eser için protesto fırtınası ateşlerken, kölelik karşıtlığı olanların ise övgüsünü almış. Güney Amerika'daki insanları çileden çıkarmış ve kölelik karşıtlarından sert eleştiriler almıştır.
Gelen tepkiler, eserin satımını yapan kitapçının şehri terk etmeye zorlanmasından Stowe'a gönderilen tehdit mektuplarına kadar ilerlemekteydi. Eleştirilerden biri Stowe'un Güney yaşamını hiç bilmediği, bölge hakkında yanlış tanımlamalar yaptığıydı. Bu eleştirilerin üzerine Stowe, eserinin kölelik tasvirini doğrulama girişimi olan Tom Amca'nın Kulübesinin Anahtarı adlı eseri yayınladı. Bu eser de diğer eseri gibi en çok satanlar arasına girmişti.
Harriet B. Stowe Kimdir?
14 Haziran 1811 tarihinde Connecticut eyaletinde doğmuş Amerikalı yazar. Babası rahip, annesi yazardır. Öğretmenlik mesleğini seçmiş olan Stowe, ailesiyle Cincinnatti'ye taşınarak ablasının açtığı okulda öğretmenlik yapmıştır. Burada tanıştığı kaçak kölelerin insanlık dışı yaşam koşulları hakkında bilgiler edindi. Çalıştığı dönemde yazarlık yapmaya başlayarak 1852 yılında Tom Amca'nın Kulübesi eserini yayımlar. Yazdığı eserle Amerika'nın kuzeyinde övgü ve saygılar alırken güneyinde ağır eleştirilere maruz kalmıştır. Eserinin yasaklanmasına kadar ilerlemiştir. 1 Temmuz 1896 yılında 85 yaşında ABD'de vefat etmiştir.
Özetle
Eserin insanlara vermek istediği mesaj ve bilgiler yararlı olurken çoğu kişi tarafından ters karşılanarak kötü olaylara sebebiyet vermiştir. İstenilen okurun gözünü açmak ve onlara bu farkındalığı göstermektir. Eserden rahatsız olup, verdiği bilgileri ve mesajların okunmasını istemeyenler tarafından yasaklanmasıyla bir kitabın etkisini gözler önüne sermiştir.
Kaynak: iyikigormusum.com
