Türkiye'de Atatürk Barajı, İstanbul Metrosu, Marmaray gibi birçok büyük projede yönetici olarak görev yapan İnşaat Yüksek Mühendisi Hamdi Türedi, YPG/PKK'lı teröristlerce Suriye'nin Rasulayn kentinde kullanılan tünellerin analizini AA'dan Eşber Ayaydın'a anlattı.
Terör örgütünce kullanılan tünellere ait görüntüleri izleyen Türedi, 43 yıldır içerisinde büyük tüneller barındıran işlerde çalışan biri olarak yaptığı değerlendirmeye göre Rasulayn'daki tünellerin sıradan insanların ve firmaların yapabileceği bir iş olmadığını söyledi.
Söz konusu tünelin yapılabilmesi için büyük bir mühendislik, danışmanlık ve finans çalışmasının olması gerektiğini belirten Türedi, terör örgütünün bu denli büyük bir tüneli yapabilecek kabiliyete ve imkana sahip olmadığını ifade etti. Türedi, tünel inşa edilirken bir ön etüt çalışmasının yapılması gerektiğini anlatarak şöyle devam etti:
"Yerin altında ne var, bunları bileceksiniz. Ondan sonra bu tünelin ebatları, bunu ne için kullanacaksınız, ebat seçip belirleyeceksiniz, bunu hangi makinelerle hangi yöntemlerle yapacaksınız, bunlara karar vermeniz lazım. Bunlara karar verilebilmesi için bu işi bilen birilerinden müşavirlik, mühendislik, proje, para desteği ve para seçiminde bir danışmanlık hizmeti alınması lazım. Bu işin bu kişilerce tek başına yapılabilir olmadığı kesinlikle görünmektedir."
"KENDİ BAŞLARINA YAPAMAZLAR"
Söz konusu tünelin uzman kişiler tarafından yapıldığına dikkati çeken Hamdi Türedi, şunları söyledi:
"Bu iş, bir uzman ekip gerektirir, bunun makinesinin, şeklinin, yönteminin teröristler tarafından bilinmesine imkan yoktur. Bu konuda eğitimli ve deneyimli firmaların bunlara yol gösterdiği ve danışmanlık yaptığı kanaatindeyim. Bu işin yapılabilmesi için bir teknik destek, proje desteği, finans desteği, arkasında danışmanlık desteği ve bu işi kimlerle yaparsınız diye firma seçiminde birilerinin bunlara yol gösterdiği kesin. Kendiliğinden bunu yapmalarına imkan yok. Bunların da Batılı firmalarla olduğu kanaatindeyiz, Batılı firmalardan neyi kastettiğimizi herkes anlıyor."
"ÖZEL YAPIM MAKİNELER ŞART"
Hamdi Türedi, görüntülerdeki teker ve tünel duvarındaki izlerden özel yapım makineler kullanıldığının anlaşılabileceğine işaret ederek söz konusu makinenin de yüksek teknoloji gerektirdiğini aktardı. Dünyadaki her firmanın bu işi yapamayacağına işaret eden Türedi, şu değerlendirmeyi yaptı:
"Görüntüde görebiliyoruz ki bu tünele göre makine olması lazım, bu tünele göre makine her yerde bulunmaz, her yerde yoktur. Özellikle Amerikalılar, bu işlere göre küçük makineler imal ediyorlar ve onlar çok kullanıyorlar bunları. Biz de daha önce çalıştığımız projelerde böyle küçük tünel makineleri kullandık. Özel tünel makineleri var, bunların firmalarını da biliyoruz, gerektiğinde onları da söyleyebiliriz. Burada özel yapım makineler kullanmışlar burada bunu görebiliyoruz."
"2 MİLYON DOLARLIK BİR MALİYET SÖZ KONUSU"
Türedi, bir tünelin yapım maliyetinin yüksek olduğunu, projelendirmenin yanı sıra elektrik hatları, havalandırma, kırım aletleri gibi büyük organizasyon gerektirdiğini anlatarak "Böyle bir tünelin her bir metresinin maliyeti 2 bin dolar ile 5 bin dolar arasındadır. Bin metre yaptığınızda 2 milyon dolar bir maliyeti olur" dedi.
Hamdi Türedi, terör örgütünün yaptığı tünelin inşasının uzun zaman gerektireceğine dikkati çekerek söz konusu tünelde 1 ayda 30 metre ilerlenebileceğini vurguladı.
Tünel için portal vinçlerin kurulduğunu, bunların elektrik aksamının sağlanmasının, monte edilmesinin ve kullanılmasının bile bir uzmanlık gerektiğini belirten Türedi, aynı zamanda yüksek bir maliyetinin de olduğunu ifade etti.
PYD/YPG'ye ait tünellere beton dökülüyor
Tünellerin organize bir şekilde yapıldığının açık bir şekilde görüldüğünü dile getiren Türedi, şöyle konuştu:
"Bunların hepsini düşündüğümüzde bu işlerin arkasında Batılı devletlerin olduğu, perdenin arkasında bu tünelleri birilerine yaptırdıkları kesinlikle ortaya çıkıyor. Mesela beton dökmüşler, bu betonu istediğin kadar kalın dökün bir şey ifade etmez. Bir de bunun donatısının içerisine konulması lazım ki bunu taşısın ayrıca bombadan dolayı bir şok etkisi olacak. Bunun absorbe edilmesi için belli elastikte, belli kalınlıkta, yani daha fazla kalın yaptığınızda daha fazla taşıyacak diye bir şey yok. İçeride illaki donatı ister, bunun hesaplarını kim yaptı, bunu da terörist yaptı diyemezsiniz. Bunu uzman olan birilerinin yapmış olması lazım. Bir inşaat firması bunu yapamaz. Yani bu konuda uzman olan birinin bu işi yapması lazım. Özel makinelerin kullanıldığını ben buradan söyleyebilirim kesinlikle ve bu özel makinelerin hani bir yerlerden kaç yüz tır geldi deniyor ya o tırların içerisinde bu makinelerin de geldiği kesin."
"HER ÜLKE YAPAMAZ"
İnşaat Yüksek Mühendisi Hamdi Türedi, terör örgütünün bu işi yapamayacağını, tünellerin uzman kişiler tarafından yapıldığını yineleyerek şunları kaydetti:
"Dünyada her ülke bunu yapamaz, diyelim ki az gelişmiş ülkelerden biri yapar ama 10 senede yapar. Bu kadar kısa sürede yapamaz. Bilgi birikimine, teknolojisine, ekipmanına, ekibe sahip bir ülkenin olması lazım. Bu ölçekte tünellerde kullanılan makineler, genelde batı teknolojisine sahip veyahut yüksek teknolojilere sahip Batılı firmaların ellerinde var ve büyük paralarla satılıyor."
