2018 yılında Çekya'daki Masaryk Üniversitesi araştırmacıları Alena Žákovská ve arkadaşları tarafından yapılan bir pilot çalışmada, Ixodes ricinus keneleri üzerinde kan grubu tercihleri incelenmiştir (aaem.pl). Çalışmada:
- Kan damlaları A, B, AB ve O gruplarına ait örnekler petri kabına bırakıldı.
- Yerel olarak toplanan 100 nimf kene, iki dakikalık sürede tercih ettiği kan grubuna doğru yönlendirildi.
- Sonuçlar: %36'sı A grubunu, en az tercih edilen ise %15'i ile B grubu oldu (pestmagazine.co.uk).
Araştırmacılar, A kan grubunun keneler için en çekici, B grubunun ise en az tercih edilen grup olduğunu belirtiyor. O ve AB gruplarının ise ortada bir cazibe taşıdığı gözlemlenmiş.
Bilimsel Değerlendirme: Gerçek mi, Mit mi?
- Bu pilot çalışma, in vitro yani laboratuvar ortamında gerçekleştirilmiştir. Yani gerçek hayattaki çevresel faktörler (vücut ısısı, koku, ter, çevre koşulları) dikkate alınmamıştır.
- Örneğin Ticks find hosts gibi ekolojik yaklaşımlarda koku, CO₂ ve nem gibi faktörlerin daha baskın etkileri olduğu vurgulanmaktadır (en.wikipedia.org).
- Ayrıca diğer çalışmalar, kan grubuna göre Lyme ya da Babesia enfeksiyon riskinde belirgin farklılık bulamamıştır (restonyc.com).
- Özetle: Kan grubu potansiyel bir faktör olabilir ancak tek belirleyici olmadığı, kesin veriler için daha büyük ölçekli deneylere ihtiyaç olduğu görülüyor.
Türkiye Gerçekliği: Yaz Mevsiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Prof. Dr. Gürdal Yılmaz'ın belirttiği gibi:
- Kene vakaları nisan ayında başlar, haziranda zirve yapar, temmuzda düşüş ve ağustosta düşüş devam eder.
- Özellikle İç Anadolu ve Karadeniz'in kırsal bölgelerinde kırım‑kongo kanamalı ateş (KKKA) riski vardır. Büyük şehir parklarında risk nispeten düşüktür .
Önlemler:
Akademik Kaynaklarla Desteklenen Bilimsel Derinlik
Žákovská ve ark. (2018): Pilott çalışmada A grubu daha fazla tercih edilirken, B grubu ise daha az çekici bulundu (aaem.pl).
Babesia divergens çalışması: Kan grubu ile enfeksiyon riski arasında belirgin fark bulunamadı; yani enfeksiyon riski kan grubundan bağımsız olabilir (pmc.ncbi.nlm.nih.gov).
Ekolojik tick davranışı: Kene, sıcaklık, CO₂, koku gibi faktörlere tepki vererek ev sahibi seçimi yapar.
Kan Grubu Tek Başına Kriter Olmamalı
Kenelerin A grubu kana ilgisi laboratuvar sonuçları ile destekleniyor, fakat bu veriler sahada risk değerlendirmesinde tek başına yeterli değil. O grup insanların da kene tarafından ısırılabildiği unutulmamalı.