Prof. Dr. Ortaylı'nın yazısından önemli bir bölüm:
Sınırsız sandığımız kıyılar Ege adalarından hiçbirinin elimizde olmaması nedeniyle kıyı zenginliğimizin (uzunluğumuzun) sınırlılığını getirir.
GUDUBET OTELLERİN YÜKSELİŞİ
Türkiye koyları tıpkı İspanya gibi dikkat edilmesi gereken bir zenginliktedir. Her yerine rastgele bina yapamazsınız; yani Antalya'nın doğusundaki Belek denen bölgede pinus (fıstık çamı) ormanının yok edilmesiyle sözde görgüsüz golf sahalarını, kıyıları kapatan garip gudubet otellerin yükselmesiyle nasıl bir kirlilik meydana geldiği açıktır. Aynı kirlilik Batı Antalya'da da söz konusudur hatta başlamıştır.
Ege Bölgesi'nde ise bu tip yatırımlar hiç de o kadar imkân bulacak durumda değildir. Ege'nin su kaynakları kısıtlıdır. Artan nüfusu hesaba katarsak Türk milletinin denize girebilmesi, deniz tatili yapması için araziyi ve deniz kıyılarını çok dikkatli kullanmak gerektiği açıktır. Yani bu kıyılarda kitle turizme açık oteller yapılamaz. Birtakım insanların yılda 15-20 gün ancak kullanacakları yüksek binaların içinde geniş meskenler meydana getirilemez. İnsanların Ege Bölgesi kırsalındaki yapıları ancak mütevazı binalar ve mümkün mertebe kıyının dışında olmalıdır.
ZEYTİNLİKLERİN YOK OLMA TEHLİKESİ
Zira bir tehlike daha var; Ege Bölgesi dünyanın en zengin ve kaliteli zeytin rezervlerine sahiptir. Dışarıda para biriktirip bunu da akıllarınca değerlendirmek için gelip Ege kıyılarında lüzumsuz yazlık binalar; daha doğrusu hücre apartmanlar satın alıp kıyıları berbat etmekten çok gurbetçi kişilerin bu vatana bir bağlılık duyuyorlarsa zeytinlikler almaları gerekir. Bu zeytinlikler onların mülkiyetinde olsun veya olmasın çok fark etmez ama zeytinlik olarak kalmalıdırlar. Orta Anadolu yaylalarının da bu dikkatli yerleşime konu olması gerekir.
"TÜRKİYE SANAYİ ÜLKELERİNİN ÇÖPLÜĞÜ OLACAK BİR ÜLKE DEĞİLDİR"
Güneyde durum daha vahim. Bütün Akdeniz'in genişlikte galiba Po Ovası'nda sonra gelmesine rağmen en verimli ovası Çukurova artık zirai verimin düştüğü, plansız olarak kurulan sanayinin terkedilmesi dolayısıyla harabeye dönüşmüş kasabalar, şehirler Adana gibi korkunç bir metropolün işgal ettiği alandır. Türkiye'nin en verimli alanında bugün sanayi ve tarımsal sözde girişimleri, üst üste manasız dönüşüm tesisleri kuruyorlar. Yani çöpü dönüştüreceklermiş. Yurtdışından getirilip oraya atılan çöpler henüz Çukurovalılara vız geliyor ama İngiltere'de, Avrupa'da çoktan çevreciler her gün protesto gösterileri yapıyorlar. Türkiye sanayi ülkelerinin çöplüğü olacak bir ülke değildir. Aslında dünyanın hiçbir yerinde bu yapılmaz.
Son dönemin turizm politikası İspanya'nın çoktan terk ettiği bir “kale turizm tesisleri”ne dönüşmüştü. Devasa oteller, ne işe yaradığı belli olmayan camping alanlarının çoğu, tesisler iyi işlemediği için çöp furyası halinde. Ege ve Akdeniz şehirlerinin bu ani yazlık nüfus artışını karşılayamayan su kaynakları dolayısıyla hastalık tehlikesi artmış vaziyette görülüyor. Daha büyük bir kepazelik, düzeltileceği yerde anlayışsızlıkla devam ediyor. Adamların birileri gelip otel kuruyorlar, manzarayı kapatıyorlar, iç kısımlarla ardı ilkesini kesiyor. Sıkılmadan kıyıları da kapatıp çeviriyorlar. Bu manzara Türkiye'nin sosyal anlayış ve kanun nizamın uygulanması bakımından General Franco'nun İspanyası'ndan çok daha geride olduğunu gösterir. Çünkü General Franco kıyıları açık olarak bırakmıştı. Büyük oteller bile çok geride bina dikerdi, plajlar istifade için kendi markalı şezlonglarını bırakırlardı ama kıyılar herkese açıktı. Bu dün öyleydi, bugün de öyle. İspanya tabiatı ve kıyıları, bundan büyük ölçüde istifade etti.
"KIYIYI KAPATAN HAPİSHANELER"
Bizde ise bir yerde kurulan oteller Belek modelinde, Antalya Fenike modelinde ve Ege Bodrum modelinde olduğu gibi kıyıyı kapatan hapishaneler durumunda, hele birtakım yerlerde balık çiftliklerinin bulunması bilhassa körfezler bölgesi olan Ege'de kıyıların çok çabuk kirlenmesine neden oluyor. Bunların hiçbirinin durdurulması ve ayıklanması söz konusu olmuyor. İleriki Türkiye bugünkü gibi bilinçsiz olmayacak ve bu binalar yıkılacak. Fakat tahrip ettikleri tabiat o kadar çabuk düzelemeyecek. Ve biz yaşadığımız güzel ülkede bunalacağız, çevremiz kurumuş olacak, iklimimiz bile değişmiş olacak.
İstanbul bir kayıp göstergesi, İzmir Körfezi'nin hali bunun göstergesi... Zeytinlik dolu kıyılarda Marmara'nın en güzel yaşamını süren Türkler (bizim neslin gençliğinde bile) bugün orada nefes alamıyor. Oralardan otomobil ile geçmek bile çok zevksiz, tahammül edilmez bir manzara halinde.
Hürriyet
