Pandeminin dünya çapında bir yıldızı olduysa o kişi ABD'nin salgın hastalıklar konusundaki uzmanı Anthony Fauci'dir herhalde. Hayatını AIDS, Zika, Ebola salgınlarıyla mücadeleye adayan Dr. Fauci geçen sene 80 yaşında dünya çapında tanınırlığa ulaştı. Sadece ABD değil bütün dünya onun iki dudağının arasından çıkacak sözlere baktı. Televizyonda taklidini Brad Pitt yaptı. Amerikan seçimleri sırasında adaylara aşı olup olmayacakları sorulduğunda bugünkü başkan yardımcısı Kamala Harris “Dr. Fauci aşı ol derse olurum, Donald Trump derse olmam,” dedi. Fauci özellikle Trump'a karşı güvenilir bir otorite olarak güven kazandı. Tabii düşmanları da oldu. Salgını abarttığı, Trump'ın seçimi kaybetmesi için çalıştığı, ekonominin yeniden açılmasının önünde durduğu gibi ithamlarla boğuştu. Ölüm tehditleri aldı, koruma verildi.
Bir senedir Fauci'nin adını duymayan kalmadı ama hayatı hakkında, bu bir seneyi nasıl geçirdiğine dair pek fikrimiz yoktu. Hemen her söyleşi talebini kabul eden, Instagram'da canlı yayından haber programlarına kadar halkı bilgilendirmek için koşturan Fauci'nin perde arkasında bu süreci nasıl yönettiği şu ana kadar muammaydı. Önceki gün Washington Post ve BuzzFeed News bu gizemi biraz araladılar. Amerika'nın Bilgi Edinme Yasası'ndan faydalanarak halen bir devlet memuru olan Fauci'nin e-mail'lerini talep ettiler ve bir kısmını yayımladılar. Bu aslında ilk parti. Trump hükümet yetkililerinin filtresinden geçen, bazı yerleri karartılan mail'lerin birkaç ay sonra devamının da gelmesi bekleniyor.
MASKE KULLANMAYI TAVSİYE ETMEDİ
Post'a verilen 900, BuzzFeed'in de elindeki 3200 e-mail'e şöyle bir bakınca ilk olarak Fauci'nin iş yerinde de televizyonda olduğu gibi halkı bilgilendirmek için çalıştığı ortaya çıkıyor. Prensip kararı kendisine sorulan bütün sorulara yanıt vermesi, bunu yazışmalarında da görüyoruz. Bazen sıradan insanların sorularına bile araştırarak, bazen ekibine danışarak, birkaç gün sonra detaylı bir açıklama hazırlayarak yanıt veriyor. Bazı e-mail'lerini sabaha karşı 01:45'te yolladığı bile oluyor. Onunla bizzat temasa geçenler arasında siyasetçiler, sağlık çalışanları, Gates Vakfı yöneticileri ve Mark Zuckerberg de var. Bir Disney yöneticisi şirketin eski CEO'su Bob Iger'ın Fauci hakkında çekilecek belgeselden dolayı çok heyecanlı olduğunu söylüyor. Amerikan Futbol Ligi'nin yöneticileri bile liglerin başlaması konusunda Fauci'ye akıl danışıyor.
Bu e-mail'ler yayımlanır yayımlanmaz sosyal medyada Fauci aleyhindeki hücreler yine harekete geçti. Trump destekçilerine göre Fauci'nin e-mail'leri aslında pandemiye ne kadar hazırlıksız olduğunun ve halkı yanlış yönlendirdiğinin kanıtıydı. Verilen örneklerden biri daha salgın ABD'de yayılmadan ve bilim insanları virüs hakkında sınırlı bilgiye sahipken, eski Sağlık Bakanı'nın “Havalimanında maske takmalı mıyım?” sorusuna Fauci'nin verdiği yanıt.
“Maskeler virüsün bulaştığı insanların virüsün bulaşmadığı insanlara enfeksiyonu yaymalarını engellemek için değil, daha çok virüsün bulaşmadığı insanların enfeksiyona kapılmalarını önlemek için,” diye yazıyor Fauci. “Eczaneden aldığınız maskeler virüsü dışarıda tutmak için pek etkili değil, çünkü malzemenin arasından yine de sızabilir. Ama birisi üzerine doğru hapşırdığında ya da öksürdüğünde oluşacak damlacıkları engellemek için nispeten bir fayda sağlayabilir. Maske takmanı tavsiye etmiyorum, çünkü çok düşük riskli bir yere gidiyorsun.”
Mail'in yollandığı tarih 5 Şubat 2020. Henüz pek çoğumuzun hayatında maske diye bir kavram bile yoktu, hatta virüs bile ABD'ye çok uzaktı o sıralar. Fauci daha önce de maske kullanmanın gerekli olmadığını söylemişti, ancak daha sonra bu sözünden döndü. Tartışmalara neden olan bu maske e-mail'inde de aslında maskeyi tamamen reddetmiyor, ama o zamanki sınırlı bilgisiyle bir tavsiyede bulunuyor. Erken yazışmalarında virüs hakkında çok az şey bildiğini başka tıp insanlarıyla tartışıyor. Ama toplamda sosyal mesafe, geçici kapanma, lokantaların sadece paket servis hizmeti vermeleri gibi tavsiyelerinin ilk başından beri sürdüğünü, bu konuda kararlı olduğunu söylüyor. Trump kamuoyuna bambaşka bir resim çizerken basın toplantılarında ve her fırsatta onu düzelttiğini de ekliyor.
İŞİNE BAĞLI BİR KAMU GÖREVLİSİ
Sonuçta Fauci başarılı mı oldu başarısız mı sorusu abesle iştigal gibi. Bu e-mail'lerden gördüğümüz işine sıkı sıkıya bağlı bir kamu hizmetlisi olduğu. Bir bilinmezliğin içinde bilgisi yettiğince en doğru önerilerde bulunmuş. Bazı tavsiyelerinin abartılı olduğu, insanların ona sorgusuzca kendilerini teslim ettikleri ortada. Maske konusu bunlardan biri mesela; ABD'de maske yasaklarının erken kalktığı eyaletlerde ve açık havada kalabalık ortamlarda (6 Ocak'taki Kongre baskını ya da “Black Lives Matter” protestoları) büyük bir bulaşma dalgası yaşanmadı. Okulları kapatma konusunda da ne kadar doğru adım attığı tartışılır.
Burada hata sadece Fauci'nin değil. Sonuçta tek bir kişi o; yapılması gereken tek bir kişinin dediğine körü körüne inanmak olmamalıydı. Virüs bütün dünyayı hazırlıksız yakaladığında ABD'nin başında Donald Trump gibi liderlik vasfı tartışmalı bir isim vardı. Fauci böyle bir boşlukta kurtarıcı ihtiyacını giderdi, herkes ona sığındı.
Ne bir komplo, ne virüsü politik malzeme yapması gibi iddiaların altını dolduracak yazışmalar var. Bu yazışmaların bir güzel tarafı da sızıntı olmaması, bir an önce kamuoyuyla paylaşılması. Amerikan halkı en azından geçen seneki kaosta güvendiği insanların ne yaptığını öğreniyor, açık devletin de gizleyecek sırrı olmadığı için bu belgeler paylaşılıyor. Açık toplum bu şeffaflıkla olur. Keşke Türkiye'de de hala devam eden, çoğu bilim ve mantığa uymayan tartışmaları yasakları ve bu karar sürecini öğrenebilsek. Gerçi buna gelene kadar öğrenmemiz gereken ve bizden gizlenen başka ne sırlar var.
