Cumhuriyet gazetesi, Diyanet İşleri Başkanlığı'nın 2019 Performans Programı Raporu'nda Mustafa Kemal Atatürk'ün “Din lüzumlu bir müessesedir” sözüne atıf yapmasına ilişkin sözlerin devamı olan “Softa sınıfın din simsarlığına müsaade edilmemelidir. Dinden maddi menfaat temin edenler, iğrenç kimselerdir” cümlesinin sansürlendiğini iddia etti.
O SÖZLER NE ZAMAN SÖYLENDİ?
Mustafa Kemal Atatürk, 1930'da Ankara Halkevi'nde yapılan ve 1 hafta süren 1. Tarih Kongresi'nin sonunda, aralarında o günkü adı Darülfünun olan İstanbul Üniversitesi profesörleri ile ortaokul ve lise müdürlerinin bulunduğu, kongre üyelerine Marmara Köşkü'nde verilen bir davette konuşma yaptı.
"PAŞAM! DİN LÜZUMLU BİR ŞEY MİDİR?"
İstiklal Mahkemeleri üyelerinden Kılıç Ali, “Atatürk'ün Hususiyetleri” kitabında bu davette Mustafa Kemal ile sohbet eden bir öğretmenin, “Paşam! Din lüzumlu bir şey midir?” şeklinde bir soru yönelttiği yazdı.
Kılıç Ali'ye göre Atatürk bu soruya şöyle cevap verdi:
"Evet, din lüzumlu bir müessesedir. Dinsiz milletlerin devamına imkan yoktur. Yalnız şurası var ki din, Allah ile kul arasındaki bağlılıktır. Softa sınıfının din simsarlığına müsaade edilmemelidir. Dinden maddi menfaat temin edenler menfur kimselerdir. İşte biz bu vaziyete muhalifiz ve buna müsaade etmiyoruz. Bu gibi din ticareti yapan insanlar saf ve masum halkımızı aldatmışlar. Bizim ve sizlerin asıl mücadele edeceğimiz ve ettiğimiz bu kimselerdir."
MUSTAFA KEMAL'İN DİLİ DAHA DA SERTLEŞTİ
Atatürk, bu sözleri söyledikten 7 yıl sonra, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 5. Dönem 3. Yasama Yılı'nda yaptığı açılış konuşmasında din ile ilgili daha sert ifadeler kullandı.
"GÖKTEN İNDİĞİ SANILAN KİTAPLAR..."
TBMM tutanaklarına göre Atatürk o konuşmada, “Dünyaca bilinmektedir ki, bizim devlet yönetimimizdeki ana programımız, Cumhuriyet Halk Partisi programıdır. Bunun kapsadığı prensipler, yönetimde ve politikada bizi aydınlatıcı ana çizgilerdir” dedi ve şöyle devam etti:
"Fakat bu prensipleri, gökten indiği sanılan kitapların doğmalarıyla asla bir tutmamalıdır. Biz, ilhamlarımızı, gökten ve gaipten değil, doğrudan doğruya yaşamdan almış bulunuyoruz."
Tutanak metnine göre Atatürk'ün bu sözleri o sırada meclis salonunda olanlar tarafından alkışlandı.
"SANSÜR MANTIKLI DEĞİL"
Konuyu Independent Türkçe'ye İstanbul Üniversitesi Tarih bölümü öğretim üyelerinden Prof. Dr. Cezmi Eraslan, 2018 raporunun girişinde de benzer uyarılar olduğunu vurguladı ve şunları söyledi:
"Akademik manada baktığımız zaman; en fazla konuyu aksettirebilecek hususlar aynen aktarılır. Gerisi aynen aktarılmaz. Bu manada sansür niyeti olduğuna kani olamadım. Diğer kısımlarda din istismarıyla ilgili dikkat çekici uyarılar var. Faaliyet programlarında Diyanet'in bu tür oluşumlara karşı çalışmalar yaptığı bilgisi var. Sansür yapıldığı nitelendirmesi çok mantıklı gelmedi."
"KİŞİ AKSİNİ SÖYLEMEDİĞİ SÜRECE ONUN DİNSİZ OLDUĞUNU SÖYLEMEMEK GEREKİR"
Eraslan, Atatürk'ün ateist olup olmadığıyla ilgili tartışmaya ilişkin, “Bu tür konularda beraat-i zimmet asıldır. Biri kendini nasıl tanımlıyorsa ona itibar etmek gerekir. 1923'e kadar Atatürk'ün dine sıcak baktığı ancak o tarihten sonra tavır aldığına yönelik çeşitli iddialar var. Ama 1930'lu yıllar içinde dahi kendi hususi hayatında Kur'an okuttuğu, dinlettiği, duygulandığı, bu konularda hassasiyet gösterdiğine yönelik pek çok örnek var. Kişinin kendi beyanı bu şekilde olmadıktan sonra dinsiz olduğunu söylememek gerekir” ifadelerini kullandı.
"ATEİST DEĞİL SEKÜLERDİ"
Atatürk'ün TBMM'de yaptığı ve CHP prensiplerinin “gökten indiği varsayılan kitapların dogmalarıyla bir tutulmaması gerektiğine” yönelik sözlerini değerlendiren Eraslan şöyle konuştu:
“Bu konuşma hep tartışılıyor ama yanlış değerlendiriliyor. Atatürk orada bir teşbih yapıyor. Kendi uyguladığı politikaların din nassı gibi konuşulmaz, tartışılmaz, değiştirilmez şeyler olmadığını, bunların ilhamının hayattan alındığını söylüyor. Atatürk'ün orada siyasi bir konuşma yapıyor ve bu konuşmayı yaparken de teşbih yapıyor. Bu edebi bir sanat. En başından beri toplumda liderleri adeta insanüstü görme eğilimi var. Her keramet o liderden beklenir. Dolayısıyla Atatürk, ortaya koyduğu ilkeler de bu şekilde algılanmasın diye çalışıyor ve ‘Bu din dogması değil, bu işlerin ilhamını biz hayattan alıyoruz' demek istiyor. Bu seküler bir bakış açısı, ateist bir bakış açısı değil. Sekülerlik ateistlik demek değildir."
MURAT BARDAKÇI: ATATÜRK'ÜN METİNLERİ DİNE REDDİYEDİR, ATEİST ÖRNEKLERDİR
Murat Bardakçı ise Atatürk'ün ateist olduğunu açıkça savunan tarihçiler arasında.
Bardakçı Habertürk'te yayınlanan Tarihin Arka Odası'nda, Atatürk'ün konuşmalarına atıf yapmış ve şöyle söylemişti:
“Atatürk'ün gökten indiği düşünülen kitaplar, ifadesiyle kastettiği kitaplar Kur'an-ı Kerim'din ve diğer kitaplardır belki de. Bunu niye saklıyoruz Allah aşkına. 70 sene geçmiş neyi saklıyoruz? Bunlar dine reddiyedir.”
Atatürk'ün “İkra bismi rabbi safsatasını esas tutmuş olan Araplar, uygar dünyada, bilhassa Türk zengin uygar bölgelerinde bu ilkel ve cahiliyet devrinin simgesi olan ilkeye dayanarak yapmadıkları tahrifat kalmamıştır. Bu zihniyetle hareket edenler İslam'dan önce evrensel Türk uygarlığının bütün belgelerini imha etmekte engel görmediler (…) Yazacağınız İslam tarihinin de bu doğrultuda toplayabileceğiniz belgelere dayanarak açıklanmasını önemli görürüm” sözlerini aktaran Bardakçı, şu ifadeleri kullandı:
"Atatürk ‘Beyni sulanmış hafızların dini' diyor; bunu neden saklıyoruz? Meclisteki o meşhur açılış konuşmasıyla, Medeni Bilgiler kitabındaki el yazısıyla Afet Hanım'ın yayımladığı örnekler ateist örneklerdir."
