Tokat 2. Sulh Ceza Hâkimliği'nin itirazı üzerine yapılan inceleme sonucunda AYM, Karayolları Trafik Kanunu'nun 26. maddesinde yer alan ve sürücü aynı zamanda araç sahibi değilse araç sahibine de aynı miktarda ceza uygulanmasını öngören hükmün, hukuk devleti ilkesi ile ceza sorumluluğunun şahsiliği ilkesini ihlal ettiğine hükmetti.
AYM: Ceza Kusura Dayanır, Sahipliğe Değil
Resmî Gazete'de yayımlanan kararda Mahkeme, Anayasa'nın 2. maddesinde düzenlenen hukuk devleti ilkesi ile 38. maddesinde güvence altına alınan “ceza sorumluluğunun şahsiliği” ilkesine vurgu yaptı.
AYM'ye göre; bir kişinin kusuru, fiili veya ihmali ortaya konulmadan, yalnızca araç sahibi olduğu gerekçesiyle cezalandırılması Anayasa'ya açıkça aykırı.
Kararda şu tespit dikkat çekti:
“Kendisine kusur yüklenemeyen bir fiilden dolayı bir kimsenin cezalandırılması, belirlilik ve öngörülebilirlik ilkelerine aykırı olup hukuk güvenliğini ortadan kaldırır.”
96 Bin TL'lik Cezalar Tartışma Konusuydu
İptal edilen düzenleme, mevzuatta izin verilmeyen ışıklı ve sesli uyarı cihazlarının araçlara takılması ve kullanılması halinde, sürücüye 96 bin TL, tekrarında 192 bin TL idari para cezası uygulanmasını öngörüyordu.
Ancak sürücünün araç sahibi olmaması durumunda, araç sahibinin kusuru araştırılmaksızın tescil plakasına da aynı miktarda ceza kesilmesi, Anayasa Mahkemesi'nin iptal gerekçesinin merkezinde yer aldı.
AYM Daha Önce de Benzer Bir Düzenlemeyi İptal Etmişti
Mahkeme, kararında 2017 yılında verdiği emsal bir karara da atıf yaptı. O kararda da, taksimetre kullanmayan sürücünün fiili nedeniyle araç sahibine ceza kesilmesini öngören hüküm, aynı gerekçelerle Anayasa'ya aykırı bulunmuştu.
AYM, bu içtihadından ayrılmayı gerektiren yeni bir durum olmadığını belirterek, yasama organına net bir mesaj verdi:
Ceza, fiili işleyene yöneltilir; soyut sorumluluk yaratılamaz.
“Araç Sahibi Olmak Suç Değildir”
Kararda, araç sahibinin hangi eyleminin suç teşkil ettiğinin açıkça ortaya konulmadığına dikkat çekildi. Araç sahibi ile ihlal arasındaki illiyet bağının kanunda gösterilmemesi, düzenlemenin hem belirsiz hem de keyfî uygulamalara açık hale gelmesine neden oldu.
Bu yönüyle AYM, yalnızca bir trafik kuralını değil, idari yaptırımların sınırlarını da yeniden çizmiş oldu.
Karar Oy Çokluğuyla Alındı
Anayasa Mahkemesi, söz konusu hükmün iptaline oy çokluğuyla karar verdi. Karara yalnızca bir üye karşı oy kullandı.
Ne Anlama Geliyor?
Bu karar ile birlikte:
- Araç sahibinin kusuru tespit edilmeden plaka üzerinden ceza kesilmesi uygulaması sona erdi.
- Trafik idari para cezalarında “şahsi sorumluluk” ilkesi güçlendirildi.
- Benzer düzenlemeler için emsal niteliğinde bir içtihat oluşturuldu.
Hukukçulara göre karar, yalnızca trafik hukuku açısından değil, idari para cezalarının sınırları bakımından da kritik bir dönüm noktası.
Yorum Yap