Türk demokrasi tarihine damgasını vuran ve üç siyasi ismin idamına yol açan 27 Mayıs 1960 darbesinin üzerinden tam 65 yıl geçti. O karanlık sabah, milletin iradesi silah zoruyla susturuldu.
DEMOKRAT PARTİ, SANDIKTAN EZİCİ ZAFERLE ÇIKTI
1946'da çok partili hayata geçişle kurulan Demokrat Parti (DP), 14 Mayıs 1950 seçimlerinde yüzde 53 oy alarak tek başına iktidara geldi. Celal Bayar Cumhurbaşkanı, Adnan Menderes Başbakan oldu. Türk halkı ilk kez tek parti dışındaki bir yönetimi sandıktan çıkardı.
ORDUNUN KOMUTA KADEMESİ GÖREVDEN ALINDI
İlk yıllarında güçlü adımlar atan DP, 1950 Haziranı'nda "darbe hazırlığı" gerekçesiyle Genelkurmay Başkanı Orgeneral Abdurrahman Nafiz Gürman dahil olmak üzere çok sayıda üst düzey askeri görevden aldı. Bu karar, ordu içinde derin rahatsızlık yarattı.
SİYASİ GERİLİM TIRMANDI, AZINLIKLAR HEDEF ALINDI
DP iktidarı boyunca CHP ile sert siyasi çekişmeler yaşandı. 1955'te ise 6-7 Eylül olayları patlak verdi. İstanbul, Ankara ve İzmir'de azınlıklara ait ev, iş yeri ve ibadethaneler saldırıya uğradı. Birçok azınlık mensubu ülkeyi terk etti.
ÜNİVERSİTE GENÇLİĞİ AYAKLANDI, EYLEMLER ŞİDDETLENDİ
1950'lerin sonuna gelindiğinde ekonomik kriz ve baskıcı yönetim protestolara yol açtı. 1955'te Orman Fakültesi öğrencisi Turan Emeksiz bir gösteri sırasında başına isabet eden kurşunla hayatını kaybetti. “555K” adı verilen eylemde Menderes protestocuların arasına girdi. Genç bir öğrenci tarafından boğazı sıkılınca tarihe geçen o sözleri söyledi:
“Bir Başbakanın boğazını sıkıyorsun, bundan ala hürriyet mi var?”
27 MAYIS SABAHI DEMOKRASİYE TANK GÖLGESİ DÜŞTÜ
27 Mayıs 1960 sabahı, Kurmay Albay Alparslan Türkeş tarafından Ankara Radyosundan okunan bildiriyle darbe duyuruldu. 38 kişilik Milli Birlik Komitesi, anayasa ve Meclis'i feshetti, siyasi faaliyetleri durdurdu, milletin seçtiklerini tutukladı.
MENDERES VE ARKADAŞLARI YASSIADA'DA YARGILANDI
Celal Bayar, Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu, Hasan Polatkan ve çok sayıda DP'li siyasetçi Yassıada'da yargılandı. 288 sanık için idam istendi. Dava, “anayasayı ihlal” suçlamasıyla yürütüldü.
İDAM KARARLARI DÜNYAYI AYAĞA KALDIRDI
Yüksek Adalet Divanı, 15 sanığı idama mahkûm etti. Celal Bayar'ın cezası yaş haddi nedeniyle müebbet hapse çevrildi. Ancak dünya liderlerinin çağrılarına rağmen, Adnan Menderes, Hasan Polatkan ve Fatin Rüştü Zorlu için idam kararı uygulandı.
MENDERES İMRALI'DA SON NEFESİNİ VERDİ
16 Eylül 1961'de Zorlu ve Polatkan, 17 Eylül'de ise Adnan Menderes idam edildi. Menderes, başarısız intihar girişiminden sonra doktorlarca "sağlıklı" raporu aldı ve 13.21'de İmralı'da darağacına çıkarıldı. Milletin oylarıyla gelen bir başbakan, milletin haberi olmadan hayattan koparıldı.
YASSIADA, DEMOKRASİ VE ÖZGÜRLÜKLER ADASINA DÖNÜŞTÜRÜLDÜ
Bugün, o karanlık günlerin yaşandığı Yassıada, artık "Demokrasi ve Özgürlükler Adası" olarak hatırlatıcı bir sembol. Ancak 27 Mayıs, hâlâ Türk demokrasisinin üzerine düşen kara bir leke olarak hafızalardaki yerini koruyor.
Yorum Yap